सुखानी हत्याकाण्डः केपी ओली जोगाउन रामनाथले दिएको त्यो गिरफ्तारी

सुखानी हत्याकण्डका सहिदहरुको शालिक ।

A+ A A-

‘सामन्तलाई नगिँडे, सैनिकसँग नभिडे, आउँदैन जनवाद झोली थापेर’

यही गीत थियो झापा बिद्रोहमा । जसले यहि गीत गाउदै उनीहरुकै भाषामा सामन्ती राज्यसत्ताबिरुद्ध गरिव किसानहरुलाई गोलवद्ध गर्यो ।
झापा बिद्रोहका नेतामध्ये पाँचजनालाई आजकै दिन अर्थात २१ फागुन २०२९ सालमा जेल सार्ने बहानामा झापा–इलामको सीमाना सुखानीको जंगलमा लगेर हत्या गरिएको थियो ।

नेत्र घिमिरे, रामनाथ दाहाल, वीरेन राजवंशी, नारायण श्रेष्ठ र कृष्ण कुइँकेल आदिको नेतृत्व र पहलमा झापाका भूमिहीन तथा गरिब किसानलाई संगठित गरि शुरु भएको यो आन्दोलनमा एकैठाउ चारजनाको हत्या गरिएको थियो ।

नेत्र घिमिरे, कृष्ण कुइँकेल, वीरेन राजवंशी, नारायण श्रेष्ठ र रामनाथ दाहाललाई दानाबारीस्थित सुखानीमा आजकै दिन हत्या गरिएको थियो ।
घिमिरे, कुइँकेल र श्रेष्ठ झापाको गरामनी, दाहाल चारपाने तथा राजवंशी ज्यामिरगढीका बासिन्दा थिए ।

हत्या गरिएका मध्येका रामनाथ दाहाल २८ मंसिर २०२८ मा झापाबाट पक्राउ परे । उनको गिरफ्तारीको एउटै उद्धेश्य थियो, बर्तमान प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीलाई जोगाउनु ।

अन्तत हत्याको लामो समय कम्युनिष्टहरुको धमिलो स्मरणमा मात्र रहेका यी पाँच जनालाई ४३ बर्षपछि शहीद घोषणा भने तिनै केपी ओली नेतृत्वको सरकारले गर्यो १९ फागुन २०७२ मा ।

झापा आन्दोलनका क्रममा तत्कालीन भूमिगत कम्युनिष्ट पार्टीका तत्कालीन मेची–कोसी को–अर्डिनेसन कमिटीबाट विद्रोह गरेर बनेको कोअर्डिनेसन कमिटी, झापाले शुरु गरेका आन्दोलनमा होमिने अहिलेका दिग्गज नेताहरु पनि थिए ।

तत्कालीन पञ्चायती दमनको विरुद्ध मोर्चाबन्दी गरेको आरोपमा पक्राउ परेका पाँचजना योद्धालाई भने झापाको चन्द्रगढीबाट इलाम जेल सार्ने बहानामा सुखानीको जंगलमा लगेर हत्या गरिएको थियो । उनीहरुको सम्झनामा आज नेकपाका दुबै अध्यक्ष झापा पुगेकाछन्, शहीदलाई सम्झन ।

झापा बिद्रोहमा मोहनचन्द्र अधिकारी, राधाकृष्ण मैनाली, सीपी मैनाली, जीवन मगर, नारद वाग्ले, प्रदिप नेपाल, सीता खड्का, मोहन उप्रेती, भिष्म धिमाल, नरेश खरेल, धर्म घिमिरे, दधिराम उप्रेती, हर्क खड्का, सानो दुर्गा अधिकारी, ठूलो दुर्गा अधिकारी, रुद्र सुवेदी, टंक चौधरी, गुलाम राजबंशी, खड्क थापा, भीम कुँवर, श्रीराम गिरी, दिलबहादुर खड्का, रीता खड्का, नारायण उप्रेती, मनकुमार गौतम, मनकुमार तामाङ, खड्ग दाहाल, बीरबहादुर श्रेष्ठ, डम्बरबहादुर बानिया, रामचन्द्र उप्रेती, वीरवहादुर मगर, मातृका पाठक, बलवहादुर खड्का, कृष्णवहादुर खड्का, बलवहादुर सुवेदी, धनेन्द्र बस्नेत, गौरा प्रसाई, अमर अधिकारी लगायत संलग्न थिए ।

झापा बिद्रोहलाई त्यसवेला भारतीय कम्युनिष्ट पार्टी (माले) को समेत साथ थियो । सुखानी हत्याकण्ड हुनुअघि झापा बिद्रोहलाई सहयोग गर्न भाकपाले भोगेन राजबंशी र राजेन राजबंशीलाइ पठाएको नेताहरु समझन्छन् ।

राजेन राजबंशी नख्खु जेल ब्रेक पछि भारत फर्किए भने भोगेन राजबंशी १७ वर्षको जेल जीवन बिताएर २९ पुस २०४६ मा छुटेर भारत गए । त्यसपछि तात्कालीन झापा बिद्रोहमा होमिएका कसनै नेताले पनि यी दुई सारथी नभेटेको बताउछन् ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, फागुन २१, २०७५ २२:२९