बालुवाटार मुद्दा र झलनाथको कचकचले खलबलिएका माधव नेपाल

A+ A A-

एकपछि अर्को नेताले पार्टी छाड्न थालेपछि खुम्चिँदै गएको पार्टी, अनि महाधिवेशनको मिति घोषणापछि चर्किंदै गएको अन्तरविरोध । त्यसैमाथि बालुवाटार जग्गा हिनामिनाको बात लाग्यो । पूर्वप्रधानमन्त्री एवं नेकपा एकीकृत समाजवादीका अध्यक्ष माधवकुमार नेपाल अचेल बेचैन छन् ।

केही सम्पादकलाई बोलाएर शनिबार उनी आफ्नो खलबलिएको मनोदशा सुनाउँदै थिए ।

ललितानिवास जग्गा प्रकरणमा प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी)ले ठाडो कागज गरेर कानुनी रूपमा नेपाललाई उन्मुक्ति दिइसकेको छ । तर, उनी यो प्रकरणले आफ्नो राजनीतिक छविमा लागेको धक्का र त्यसको क्षतिको लेखाजोखा गर्दै छन् । कतिपय आफ्नै भ्रमबारे पनि प्रस्ट हुन खोज्दै छन् ।

बालुवाटारको तनाव

तत्कालीन केपी ओली सरकारले पूर्वसहसचिव शारदाप्रसाद त्रितालको नेतृत्वमा समिति बनाएर बालुवाटार जग्गा हिनामिनाको छानबिन गराएको थियो । त्यो पार्टीभित्र अन्तरसंघर्ष चर्किएको बेला थियो । आफूलाई फसाउने गरी छानबिन गरिएको नेपालको बुझाइ थियो ।

एक दिन उनी बालुवाटार पुगेरै ओलीसँग पड्किए । सो भेटमा ईश्वर पोखरेल पनि सँगै थिए । ओलीले सोधेछन्, ‘असल नियतले कि दुर्नियतले ?’ नेपालको जवाफ थियो, ‘मैले एक पैसा कसैको लिएको भए, एक दाम जग्गा लिएको भए एउटा कुरा हुन्छ । कुनै अनुचित काम गरेको भए म डराउँछु । मैले केही गरेको छैन । बालुवाटारलाई राम्रो बनाऊँ भन्ने मनशाय हो ।’

लगत्तै उनलाई अख्तियार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोगले सोध्यो, 'बालुवाटारमा बाटो बनाउने निर्णय किन गरियो ?'

नेपाललाई लाग्यो, यो सबै ओलीले गरिरहेका छन् । उनले अख्तियारका तत्कालीन प्रमुख आयुक्त नवीनकुमार घिमिरेलाई पनि भेटेर सोधे, ‘यो के भइरहेको छ ?’

‘अख्तियार प्रमुखले उल्टै आफूमाथि ठूलो दबाब परेको बताए । मैले बुझिहालेँ, केपी ओली मलाई फसाउन खोजिरहेका छन्,’ उनी भन्छन् ।

ललितानिवास प्रकरणको छानबिनमा नेपालले ओलीलाई शंका गरेका थिए । तर, ओलीले बालुवाटार बोलाएर ‘केही हुँदैन, नआत्तिनुस्’ भनेर आश्वासन दिएको पनि उनी सम्झिन्छन् ।

‘मैले भन्नैपर्छ, केपीले तपाईंको केही हुन्न भनेर सान्त्वना पनि दिएका हुन्,’ नेपालले खुलाए, ‘प्रधानन्यायाधीशलाई पनि बोलाएर त्यो बेला मलाई सान्त्वना दिएका हुन् ।’

त्यो बेला ओलीले नेपाललाई भनेका थिए, ‘मलाई दोष नदिनुस् न । ढुक्क हुनुस्, तपाईंमाथि मुद्दा लाग्दैन । तपाईं पर्ने हाे भने त कुनै पनि प्रधानमन्त्रीले काम गर्नै सक्दैन ।’

तर, नेता नेपालको आशंका मेटिएन । ललितानिवास छानबिन समितिका संयोजक त्रितालप्रति पनि उनी नकारात्मक थिए ।

‘मेरो दिमागमा त्रितालप्रति नकारात्मक धारणा बनेको थियो । प्रतिवेदन आंशिक मात्र पढेर पनि होला । सबै उनैले बिगारेको भन्ने लागेको थियो,’ नेता नेपाल भन्छन्, ‘म आफैँ भ्रममा रहेछु । अस्ति सबै प्रतिवेदन पढेँ । त्रिताल प्रतिवेदनमा ममाथि त केही पनि रहेनछ । प्रधानमन्त्रीको यसमा कुनै पनि हात छैन भन्ने आशयबाट रहेछ । यो–यो बदमासी भएको छ भनेर अरुको सबै चिरफार गरेका रहेछन् ।’

पूर्वप्रधानमन्त्री नेपालले बालुवाटार आफ्नो सरकारको निर्णय विशुद्ध प्रधानमन्त्रीनिवास विस्तार र गुरुयोजनासँग जोडिएको भन्दै बचाउ गर्दै आएका छन् । १९ चैत २०६६ मा भौतिक मन्त्रालयद्वारा तयार भई पेस हुन आएको प्रस्तावमा आधारित भएर सो निर्णय गरिएको उनी बताउँछन् ।

‘प्रचण्ड सरकारले प्रधानमन्त्रीनिवास गुरुयोजना पारेको थियो । सोबमोजिम मन्त्रिपरिषद्ले सैद्धान्तिक सहमति दिएको हो,’ नेपाल तर्क गर्छन्, ‘प्रधानमन्त्री, प्रधानन्यायाधीश र सभामुखनिवासको जग्गाको त्यतिबेलासम्म स्रेस्ता कायम थिएन । भोगचलनअनुसार फिल्ड नापी गरी भूमिसुधार तथा व्यवस्थापन मन्त्रालयले स्रेस्ता कायम गर्ने भनी परिसरले चर्चेको जग्गालाई व्यवस्थित गरी सरकारका नाउँमा स्रेस्ता कायम गर्न भनिएको निर्णय कसरी बेठीक ?’

नेपाल नेतृत्व सरकारले बाटोका लागि ८ रोपनी १४ आना ३ पैसा जग्गामध्ये सरकारका नाममा रहेको १ रोपनी ११ आना २ पैसा र व्यक्तिको नाममा रहेको ७ रोपनी ३ आना ३ पैसा १ दाम सट्टा भर्ना गर्न नपाउने गरी प्राप्त गर्ने र बाटो कायम गर्ने निर्णय गरेको थियो । ‘यो निर्णयबाट जग्गा बिचौलियालाई पनि फाइदा भयो होला । तर, उद्देश्य त्यो थिएन,’ उनी भन्छन् ।

बालुवाटार विस्तारको योजनाअघि बढाउनुको कारण पनि उनले खुलाएका छन् । पूर्ववर्ती प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाल प्रचण्डले बालुवाटारमै ‘थ्रेट’ महसुस गरेका थिए । सुरक्षा सतर्कता अपनाएर दक्षिणी बार्दलीमा निस्कनै छाडेका थिए । ‘मलाई बिहानै उठेर योगा गर्नुपर्ने, घाम ताप्नुपर्ने । सुरक्षाका लागि राखेका फलामका डण्डीले घामै नलाग्ने भयो । भिटामिन डी नपाउने स्थिति भयो,’ नेपाल सुनाउँछन्, ‘भारतमा इन्दिरा गान्धीको घटना भयो । प्रचण्डजीलाई पनि सुरक्षा थ्रेट थियो । त्यसैले विस्तारको योजना अघि सारिएको थियो ।’

२२ साउनको सर्वोच्च अदालतको आदेशपछि ठाडो कागज नै सही, पूर्वप्रधानमन्त्रीद्वय नेपाल र डा. बाबुराम भट्टराईले सीआईबीको सामना गर्नुपरेको थियो । भलै, उनीहरूलाई साक्षी बनाएर अनुसन्धान प्रतिवेदन तयार पारियो ।

झलनाथको कचकच

नयाँ पार्टी, पुरानै प्रवृत्ति । एमालेबाट छुट्टिएको दुई वर्ष बित्दा नबित्दै नेकपा एकीकृत समाजवादीभित्र गुटबन्दी छताछुल्ल भएको छ । सम्मानित नेता झलनाथ खनालले अध्यक्ष नेपालको कार्यशैली, नेतृत्व र विचारप्रति प्रश्न उठाउँदै पार्टी कमिटीमै लिखित दस्तावेज पेस गरेका छन् । त्यसको छिनोफानो आउँदो १४ माघमा हुने महाधिवेशनमा हुने भएको छ ।

त्यसो त एमालेकालमै पनि नेपाल र खनालबीच खासै निकटता थिएन । तत्कालीन नेकपामा केपी ओलीविरुद्धको मोर्चाबन्दीले प्रचण्ड, नेपाल र खनाललाई एकठाउँ ल्याइपुर्‍याएको हो ।

खनाल पार्टी र समाजवादी मोर्चाले कांग्रेसलाई प्रधान शत्रु मानेर जानुपर्ने पक्षमा छन् । कांग्रेससँग गठबन्धन बनाएर उसैसँग सत्ता साझेदारी गरिरहँदासम्म त्यो सम्भव देखिँदैन । अध्यक्ष नेपाल दलाल पुँजीवादलाई प्रधान शत्रु तोकेर जान तयार छन् । तर, खनाल कांग्रेसलाई नै प्रधान शत्रु तोकेर जानुपर्ने अडान लिइरहेका छन् । ‘एमालेले जहाँकहीँ अवरोध गरिरहेको छ । मान्छेहरूलाई हाम्रा कार्यक्रममा आउनसमेत दिएको छैन । कांग्रेसले के गरेको छ ?,’ अध्यक्ष नेपाल भन्छन्, ‘कसैलाई कांग्रेसलाई प्रधान शत्रु नतोकी भएको छैन । गठबन्धन र सरकार नछोडी भएको छैन ।’

समाजवादी मोर्चाले भविष्यमा पार्टी एकतालाई लक्ष्य बनाए पनि माओवादी केन्द्र र विप्लब नेतृत्वको नेकपाबाहेक अरुबीच तत्कात त्यस्तो सम्भव देख्दैनन् उनी । ‘पार्टी माओवादीमा मिलाउन लाग्यो भनेर हाम्रोमा चिन्ता छ । तर, सबै प्रस्ट भए हुन्छ– प्रचण्डजीले माओवाद नत्यागेसम्म एकता सम्भव छैन,’ नेपाल भन्छन् ।

नेता खनालले पार्टीमा अझै पनि जनताको बहुदलीय जनवाद (जबज)को ‘धङधङी’ रहेको टिप्पणीप्रति पनि अध्यक्ष नेपाल बेखुस छन् । ‘त्यही विचारबाट यहाँसम्म आइयो । त्यसलाई बिर्सन सकिँदैन । त्यसैले माओ विचारधारा त्याग्ने बनायो । आन्तरिक लोकतन्त्र सिकायो र यहाँसम्म ल्यायो । त्यो कसरी धङधङी भयो ?,’ खनाललाई उनको कटाक्ष थियो, ‘सिद्धान्तको मात्र कुरा गरेर हुने भए मोहन वैद्यको पार्टी सबैभन्दा ठूलो हुन्थ्यो । एमसीसीको विरोध गरेर मात्र हुने भए नेमकिपा देशैभर फैलिन्थ्यो ।’

अध्यक्ष नेपालका यी अभिव्यक्तिले एकीकृत समाजवादीमा महाधिवेशनको सरगर्मी बिस्तारै बढ्दै गएको संकेत गरेको छ । एकीकृत समाजवादीका महासचिव घनश्याम भुसालवृत्तबाट माघको महाधिवेशनपछि शीर्ष नेताहरू नेपाल र खनालले नेतृत्व हस्तान्तरण गर्ने चर्चा फैलाइएको छ ।

एमालेले अध्यक्ष ओलीलाई तेहेर्‍याउने गरी ७० वर्षे उमेर हद हटाएको बेला उनका समकालीन यी नेताहरू उदार बन्लान् ? शिलापत्रको प्रश्नमा नेपालको जवाफ थियो, ‘मलाई पनि दिक्क लागिसक्यो । कति गर्ने ? तर, साथीहरू मान्दैनन् ।’

र, यो पनि

सत्ता जोगाउन प्रचण्डले गरेको बालुवाटार ‘म्याच फिक्सिङ’

अदालतको आदेशले सशंकित गठबन्धन, चिन्तित प्रचण्ड

मान खोज्दै एमाले छाेडेका माधव नेपालकाे अपमानैअपमानकाे वर्ष

नेकपा एसमा छाएको निराशा र पलायनको कारणमै देखियाे माधव र झलनाथकाे मतभिन्नता

प्रकाशित मिति: आइतबार, भदौ १७, २०८० २०:०३