काठमाडौं पुगेर आङ्बोलाई पन्छाएका थापाले मुख्यमन्त्री बन्न कोशीमा कसरी जुटाऊलान् बहुमत ?

काठमाडौं पुगेर आङ्बोलाई पन्छाएका थापाले मुख्यमन्त्री बन्न कोशीमा कसरी जुटाऊलान् बहुमत ?

A+ A A-

एमाले नेता हिक्मतकुमार कार्की नेतृत्वको सरकार ढल्नुभन्दा अघिदेखि नै कोशी प्रदेशमा गठबन्धनबाट कसले मुख्यमन्त्री पाउने भन्नेमा चलेकाे रस्साकस्सी बल्लतल्ल काठमाडौं पुगेर सल्टिएको छ । सोमबार बालुवाटारमा बसेको सत्ता गठबन्धनका शीर्ष नेताहरूको बैठकले कोशीमा कांग्रेसको नेतृत्वमा गठबन्धनको सरकार बनाउने सहमति गरेसँगै यो विषय सल्टिएको हो ।

कोशीमा कांग्रेस संसदीय दलका नेता उद्धव थापा र माओवादी केन्द्र संसदीय दलका नेता इन्द्र आङ्बोले मुख्यमन्त्रीमा दाबी गरेका थिए । विराटनगरमा थापा र आङ्बोको दाबीका बीचमा सहमति जुट्न नसकेपछि यो विषय काठमाडौंसम्म पुगेको हो ।

बालुवाटारको बैठकमार्फत थापाले मुख्यमन्त्रीको रेसबाट आङ्बोलाई पन्छाए । सहमतिअनुसार अब प्रदेशको मुख्यमन्त्रीमा गठबन्धनको तर्फबाट थापाले दाबी गर्नेछन् । तर, प्रदेशको अंकगणितले थापालाई मुख्यमन्त्रीको कुर्सीसम्म पुग्न विराटनगरमै धेरै पापड बेल्नुपर्ने बाध्यता छ । उनी गठबन्धनको समर्थन जुटाएकै भरमा मुख्यमन्त्री बन्न सक्ने अवस्था छैन ।

कोशी प्रदेशसभामा गठबन्धनमा रहेका दलहरू कांग्रेस, माओवादी केन्द्र, नेकपा एस र जसपाको जोड्दा जम्मा ४६ जना सांसद पुग्छन् । ९३ सदस्यीय प्रदेशसभामा सरकार गठनका लागि यो संख्या पर्याप्त होइन । त्यसैले थापाले मुख्यमन्त्री बन्नका लागि कम्तिमा थप एक सांसद आफ्नो पक्षमा पार्नुपर्ने हुन्छ । र, यो उनका लागि निकै सकस पर्ने विषय बन्ने देखिन्छ ।

उता प्रदेश प्रमुख परशुराम खापुङ्गले २१ असार अपराह्न ५ बजेसम्मको समय दिएर सरकार गठनका लागि आह्वान गरेका छन् । खापुङ्गले नेपालको संविधानको धारा १६८ (२) अनुसार सरकार गठनका लागि दाबी पेस गर्न आह्वान गरेका हुन् । सरकार गठन प्रक्रिया सुरु भइसकेको अवस्थामा बालुवाटार बैठकको निर्णयसँगै अब थापाले आफ्नो पक्षमा बहुमत जुटाउन प्रयास गर्नुपर्नेछ ।

केही समय अगाडिसम्म एमाले नेतृत्वको सरकारमा रहेको माओवादीलाई कांग्रेसले पटक-पटक सरकार छोड्न लिखित आग्रह गरेको थियो । एमालेले तत्काल मुख्यमन्त्री नदिने देखेर कांग्रेसलाई साथ लिएर सरकार बनाउन कस्सिएको माओवादीले कांग्रेसलाई समर्थन गर्नुपर्ने स्थिति बनेको छ ।

संसदीय अङ्कगणितले सभामुखलाई पनि संसदीय दलको सदस्य भनेर गणना गर्दा मात्र गठबन्धनको पक्षमा सरकारको दाबी पुग्छ । माओवादीले सभामुखलाई समेत आफ्नो पार्टीको सांसद भन्दै ४७ जना पुर्‍याउने बताउँदै आएको पनि छ । त्यसो भए थापालाई केही राहत हुनेछ ।

तर, संवैधानिक कानुनका जानकारहरू भने सभामुखलाई कुनै दलको सदस्यको रूपमा गणना गर्न नपाइने बताउँछन् । संविधानविद् भीमार्जुन आचार्य सभामुखको भूमिका तटस्थ रहने हुँदा सरकार गठनमा सभामुखलाई समेत जोडेर दाबी गर्न नमिल्ने बताउँछन् ।

तर, माओवादी संसदीय दलका नेता आङ्बो भने माओवादीकै चुनाव चिह्नबाट निर्वाचित भएकाले सभामुखलाई समेत आफ्नो संसदीय दलको सदस्य गणना गर्नुपर्ने तर्क गर्छन् ।

बलमिच्याइँ गरेर सभामुखलाई समेत गणना गरी सरकारको दाबी पेस गरे पनि मतदानको बेला भने गठबन्धनको पक्षमा बहुमत पुग्ने देखिँदैन । सरकारको दाबी गर्दासम्म सभामुखको गणना गरे पनि विश्वासको मत भने गठबन्धनले पाउन सक्ने स्थिति छैन ।

मत बराबर भए मात्र सभामुखले मतदान गर्ने प्रावधान भएकाले गठबन्धनको तर्फ पनि ४६ सांसद मात्र पुग्ने देखिन्छ । अर्थात् गठबन्धनको नेतृत्वमा सरकार बनेको एक महिना नपुग्दै सरकार ढल्ने छ ।

राप्रपाले थापालाई समर्थन गर्ला ?

राप्रपाको समर्थन नपाएसम्म थापालाई सुरुमा सरकारको दाबी पेस गर्नै अप्ठेरो र दाबी गरिहाले बहुमत जुटाउन सकस पर्ने देखिन्छ । सहजै सरकार बनाउने हाे भने गठबन्धनले एमाले क्याम्पमा रहेको राप्रपालाई आफूतर्फ तान्नुपर्छ ।

त्यसका लागि थापालाई राप्रपाको समर्थन अपरिहार्य देखिन्छ । तर, धेरैले यसलाई सहज नहुने बताउने गरेका छन् । तर, राप्रपा र कांग्रेसका नेताहरूको सम्बन्धलाई लिएर धेरैले प्रश्न गर्ने गरेका छन् ? थापाले कसरी जुटाउलान् बहुमत ?

राप्रपाका ६ सांसद विपक्षी गठबन्धनमा आइपुगे सरकार आरामले बन्ने देखिन्छ । तर, एमालेको सरकारमा रहेर अध्यादेशबाट बजेट ल्याउन पनि साथ दिएको राप्रपाले थापालाई समर्थन गरिहाल्ने स्थिति देखिँदैन ।

धेरैले कोशी प्रदेशमा कांग्रेस र राप्रपाको सम्बन्ध राम्रो नभएको तर्क गर्ने गरेका छन् । त्यसका लागि उनीहरू राप्रपा अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देन र कांग्रेस नेता कृष्ण सिटौलाको प्रतिस्पर्धालाई लिने गरेका छन् ।

राप्रपा अध्यक्ष लिङ्देन र कांग्रेस नेता सिटौलाको निर्वाचन क्षेत्र एउटै हो । लिङ्देनले सिटौलालाई लगालग दुई चुनावमा पराजित गरिसकेका छन् । एउटै निर्वाचन क्षेत्र भएको र पटक-पटक लडेकाले यी दुईबीच प्रतिस्पर्धा देखिन्छ । जसको कारण कांग्रेसलाई राप्रपाको समर्थन जुटाउन सजिलो देखिँदैन ।

त्यस्तै थापालाई मुख्यमन्त्रीमा सहयोग गर्न राप्रपाका भक्ति सिटौला पनि सहमत भइहाल्लान भन्ने अवस्था छैन ।कांग्रेसमा लामो समय बिताएका भक्ति सिटौला केही समयअगाडि मात्र राप्रपामा प्रवेश गरेका थिए ।

२०४८ मा नेविसंघको महामन्त्री समेत बनेका सिटौला कांग्रेसमा उद्धव थापाकै कारण पलायन हुनुपरेको चर्चा चल्ने गरेको छ । त्यही कारण पनि सिटौलाले थापालाई सहयोग नगर्ने भन्दै राप्रपा आफूहरूसँग नजिक रहेको भन्दै गठबन्धनमा माओवादी नेताहरूले आन्तरिक दबाब दिँदै आएका थिए ।

यद्यपि, राप्रपालाई फकाउन माओवादी र कांग्रेस दुवै नेताहरू लागिरहेका छन् ।

कांग्रेस नेताहरू भने राप्रपाले समर्थन गर्नेमा आशावादी देखिन्छन् । 'राप्रपासँग हाम्रो सम्बन्ध राम्रो नरहेको भन्दै माओवादीका साथीहरूले अलि बढी नेगेटिभ हल्ला चलाउनुभएको रहेछ,' कांग्रेसका एक सांसदले शिलापत्रसँग भने, 'राप्रपासँग हाम्रो त्यस्तो नराम्रो सम्बन्ध छैन । हामी राप्रपासँग पनि छलफलमै छौँ ।'

प्रकाशित मिति: सोमबार, असार १८, २०८० २०:४९