भक्तपुरमा फोटोग्राफी सुरु गर्ने बनेपाली परिवार, बाजेदेखि नातिनातिनासम्मकाे क्यामेरा साइनाे (भिडियाेसहित)

भक्तपुरमा फोटोग्राफी सुरु गर्ने बनेपाली परिवार, बाजेदेखि नातिनातिनासम्मकाे क्यामेरा साइनाे (भिडियाेसहित)

A+ A A-

आउनुस्, आज हामी तपाईंलाई भक्तपुरको दत्तात्रय मन्दिरनेर लैजान्छौँ, जहाँ हामीलाई पर्खिरहेका छन् फाेटाेकार केदार बनेपाली । जसले सुनाउनेछन्, क्यामेरा र परिवारबीचको अनौठो साइनोबारे ।

बालाई पछ्याउँदै फोटोग्राफर बनेका उनले छोरा र छोरीलाई पनि फोटोग्राफर नै बनाए । केदारकै भनाइमा उनको १० वर्षे नाति पनि क्यामेरा भनेपछि हुरुक्कै हुन्छ । अर्थात्, क्यामेराले बनेपाली परिवारको चौथो पुस्तासँग पनि साइनो जोडिइसकेको छ ।

केदार बनेपाली ५ दशकयता फोटो/भिडियोग्राफीमा सक्रिय छन् । १२ वर्षकै उमेरदेखि फोटोग्राफी थालेका केदार अहिले ६६ वर्षका भए । तर, क्यामेरा बिसाएका छैनन् । उनी ७० वर्षअगाडि आफ्ना बाले खोलेको ‘दत्तात्री फोटो स्टुडियो’ चलाएर बसेका छन् ।

उनका स्वर्गीय बा बद्रीप्रसाद बनेपालीलाई हामी ‘भक्तपुरका पहिलो फोटोग्राफर’का रूपमा चिन्छौँ । भक्तपुरमा बद्रीप्रसादले वि.सं. २००७ सालदेखि नै फोटो खिच्न थालेको स्थानीवासी बताउँछन् । बनेपाली बा नै पहिलो व्यक्ति थिए, जसले भक्तपुरमा ‘फोटो स्टुडियो’को सुरुवात गरे । भक्तपुर नगरपालिका- ९, दत्तात्रयमा अहिले पनि ‘दत्तात्री फोटो स्टुडियो’ चलिरहेको छ, जुन वि.सं. २०१० मा खुलेको हो । त्यही फोटो स्टुडियोमा बसिरहेका केदार बनेपालीले अब हामीलाई बनेपाली परिवारको 'क्यामेरा कनेक्सन'बारे सुनाउनेछन् ।

०००

उनीहरूको पुर्ख्यौला थातथलो काभ्रेको बनेपा हो । अहिले पनि कुलघर उतै भएको केदार बताउँछन् । बराजुको पालादेखि नै बनेपाली परिवार भक्तपुरमा बस्न थालेको थियो । बनेपाबाट आएकाले भक्तपुरमा उनीहरू बनेपाली भनेर चिनिए । केदारका बाजे सुकुमहान्ता बनेपाली व्यापार गर्थे । तर, बुबा बद्री बनेपालीले पारम्परिक व्यापार गरेनन् । उनले फोटोग्राफीको बाटो खने, जुन उनका छोरा, नातिहुँदै पनातिसम्मलाई काम लागेको छ ।

‘मेरा बुबा फोटोग्राफर, म फोटोग्राफर, मेरो छोरो किसन फोटोग्राफर, मेरी छोरी सिनु फोटोग्राफर !’, उनले आफ्नो १० वर्षे नातितिर इशारा गर्दै भने, ‘ऊ याे केटा पनि क्यामेरा भनेपछि हुरुक्क हुन्छ, मेरो छोराको छोराले पनि फोटोग्राफी नै गर्छजस्तो लाग्छ ।’ बाजेको कुरा सुनेर नाति लजाउँदै कोठातिर पस्छ । केदार हाँस्छन् । हुन पनि तीन पुस्तादेखि बनेपाली परिवारको मुख्य पेसा नै फोटोग्राफी हो ।

तत्कालीन भारतीय प्रधानमन्त्री इन्दिरा गान्धी २०२९ सालमा नेपालको राजकीय भ्रमणमा आएकी थिइन् । त्यसै बेला भक्तपुर घुम्ने क्रममा बद्री बनेपालीले खिचेको तस्वीर ।

उनले आफ्ना बाको फोटोग्राफीबाट कुरा सुरु गरे । केदारका अनुसार, दत्तात्रय मन्दिरअगाडि शङ्ख र चक्रको खम्बा २००८ सालमा स्थापना भएको हो । तर, खम्बा स्थापना हुनुअघि नै उनका बा बद्रीले खिचेको फोटो उनीसँग छ । ‘त्यसैले मेरो बुबाले २००६/७ सालदेखि फोटोग्राफी थाल्नुभएको मान्न सकिन्छ’, उनले भने, ‘म जन्मिनुअघि नै २०१० सालमा उहाँले यो स्टुडियो खोल्नुभएको थियो ।’ उनका बुबा क्यामेरा लेन्स लगाएर बनाएको काठको बाकसबाट फोटो खिच्थे । त्यो क्यामेरालाई पानी फोटो क्यामेरा पनि भनिन्थ्यो ।

२०१३ सालमा भक्तपुरमै जन्मिएका केदार स्टुडियोमा बुबालाई सघाउँदासघाउँदै क्यामेरातिर तानिए । आफूले १२ वर्षको उमेरदेखि नै फोटो खिच्न थालेको उनी बताउँछन् । केदारलाई काभ्रे र भक्तपुरमा रहेर नेपाल टेलिभिजनका लागि काम गर्ने पहिलो संवाददाता भनेर पनि चिन्ने गरिन्छ । २०४२ देखि २०६६ सालसम्म उनले नेपाल टेलिभिजनमा क्यामेरा पर्सनका रूपमा काम गरेका थिए । त्यसयता उनी फोटो स्टुडियो र फुर्सदको समयमा मठमन्दिर, विवाह, व्रतबन्धका तस्वीरहरू खिच्दै आएका छन् ।

(याे तस्वीरः गाेपाल चित्रकारकाे पुस्तक 'नेपालमा फोटोग्राफी: हिजो र आज' पुस्तकबाट लिइएको हो)

उनकी छोरी चुनी भक्तपुरकी पहिलो महिला फोटो/भिडियोग्राफर भनेर चिनिन्छिन् । छोरा किसन च्यानल नेपालका लागि फोटो/भिडियोग्राफर छन् ।

छोराछोरीलाई क्यामेरासँग जोड्नमा केदार आफ्नै हात रहेको बताउँछन् । त्यो बेला काभ्रे र भक्तपुरको संवाददाता उनी एक्लै थिए । सबैतिर जान नपाइने भएपछि कतिपय कार्यक्रम नचाहँदा नचाहँदै छुट्थे । ‘छोरा किसन १२ वर्षको थियो । साँगा र भक्तपुर छुट्टिने गेट उद्घाटनका बेला क्यामेरा बोकाएर मैले उसैलाई त्यहाँ पठाएको थिएँ,’ उनले सुनाए । छोरीलाई पनि त्यसरी नै कार्यक्रमहरूमा पठाउँदापठाउँदै क्यामेरामा सिपालु भइन्, पछि विभिन्न सञ्चारमाध्यममा जोडिएर काम गरिन् ।'

पहिलापहिला त कार्यक्रममा सबैले उनलाई नै खोज्थे रे, तर छोराछोरी पनि निरन्तर देखिन थालेपछि उनीहरूलाई नै निम्ता आउन थाल्यो । अहिले भक्तपुरको फोटो व्यवसायमा तेस्रो पुस्ताले डिजिटल फोटोग्राफी तथा भिडियो फोटोग्राफी गरिरहेको छ । यसरी तीनमध्ये आफ्ना दुई छोराछोरीसमेत क्यामेरासँग जोडिएको केदार बताउँछन् । बागबजार बस्ने जेठी छोरी शीतल भने फोटोग्राफीभन्दा फरक पेसामा छिन् ।

१९ वर्ष बनेपामा स्टुडियो चलाए

भक्तपुरमा बुबाले खोलेको स्टुडियो ठिकठाकै चलिरहेको थियो । यसमा केदारले मजाले काम सिकिसकेका थिए । भक्तपुरमा फोटो स्टुडियो चलेकाले उनलाई लाग्यो, बनेपामा पनि खोल्न पाए दुवैतिर फाइदा हुन्थ्यो । साथीभाइले बनेपामा बस्ती अति नै पातलो भएकाले स्टुडियो चल्दैन भनेर उनलाई नसम्झाएका पनि होइनन् । केदारले ती सबै सुझावलाई बेवास्ता गरिदिए र बनेपाको चारदोबाटोमा ‘दत्तात्री फोटो स्टुडियो’ खोले । तर, साथीभाइले चेतावनी दिएजस्तै भयाे । स्टुडियो चलेन । तैपनि उनले हार मानेनन् । केही समयपछि नागरिकता बनाउने घुम्ती टोली आयो, जसमा फोटो खिच्ने काम उनले पाए । ‘त्यसैले गर्दा बनेपामा टिकियो, नत्र बिजोग भएको थियो’, उनी सम्झिन्छन् ।

तत्कालीन राजा वीरेन्द्र शाह । तस्वीरः केदार बनेपाली ।

२०५१ सालमा उनका बुबा बद्री बनेपाली ७६ वर्षको उमेरमा बिते । त्यसपछि बनेपाको फोटो स्टुडियो बन्द गरेर केदार सपरिवार भक्तपुरै आएर बस्न थाले । स्टुडियो आफ्नै घरमा छ, जहाँ केदार उनकी श्रीमती शिला, छोराबुहारी र नाति बस्छन् ।

बा र छोराछोरी एउटै कार्यक्रममा

रोचक त के भने, सञ्चारमाध्यमका लागि फोटो/भिडियो खिच्ने काम गर्दा केदार र उनका छोरा किसन र छोरी सुनी धेरैपल्ट एउटै कार्यक्रममा भेट हुन्थे । उनीहरू छुट्टाछुट्टै संस्थाका लागि फोटो र भिडियो खिच्न गएका हुन्थे । सुनी त यतिसम्म सक्रिय थिइन्, पत्रिका र टीभीका लागि फोटो/भिडियो खिच्न दुइटा क्यामेरा भिरेर हिँड्थिन् ।

‘तीन जना एउटै कार्यक्रममा भेट हुँदा रमाइलो लाग्थ्यो’, केदार भन्छन्, ‘कार्यक्रमबारे सूचना पाएपछि कहिलेकाहीँ त घरबाट सँगै निस्कन्थ्यौँ ।’

परिवार पाल्ने काम मात्र गरेनन्

भक्तपुरका बनेपाली खलकले फोटोग्राफी गरेर परिवार पाल्ने काम मात्र गरेनन्, भक्तपुरका सम्पदाहरूको प्रचारप्रसार, संरक्षण र जीर्णोद्धारमा फोटोग्राफीको माध्यमबाट महत्त्वपूर्ण योगदान पनि गरे ।

‘भक्तपुरकै निष्कलंकेश्वर महादेवको मन्दिर जीर्णोद्धार गर्नुपर्ने भयो तर पुरानो स्वरूपबारे ठ्याक्कै पत्ता लाउन मुस्किल पर्‍यो । मेरा बुबाले खिचेको पुरानो तस्वीर मैले फेसबुकमा शेयर गरेको थिएँ, त्यही हेरेर मन्दिरको पुरानो स्वरुप थाहा भयो र त्यहीअनुसार बनाइयो,’ केदारले भने ।

फोटोग्राफीबाट समाजमा महत्त्वपूर्ण योगदान गर्न सकिने र समाजले पनि कालान्तरमा सम्झिने उनी बताउँछन् । यो पेसाबाट तुरुन्तै नतिजा नआए पनि सन्तुष्टिचाहिँ अथाह रहेको केदारको अनुभव छ ।

‘धैर्यपूर्वक, निरन्तर लागियो भने फोटोग्राफीबाट नाम र दाम दुवै कमाइन्छ’, उनी भन्छन्, ‘तर उच्च अपेक्षा लिएर फोटोग्राफी थाल्नेहरूले उच्च क्षमता पनि बनाउन सक्नुपर्छ ।’

प्रकाशित मिति: शनिबार, माघ ७, २०७९ ०९:३३

नवराज कुँवर र सुशील श्रेष्ठ

प्रतिक्रिया दिनुहोस्

भर्खरै

वाईवाई चाउचाउ गणस्तरहीन, महानगरले गर्‍यो आर्थिक जरिवाना

जिल्ला भ्रमणमा भीआईपीहरूलाई अगुवा पछुवा उपलब्ध नगराउन गृह मन्त्रालयको निर्देशन

खडेरीले मकै सुक्न थालेपछि नारायणी लिफ्टबाट पानी छाडियो

देशका ९९२ स्थानमा डढेलो, नेता सत्ताको राेइलोमा, नागरिकको बिपत्तिमा छैन सहारा

युट्युब पत्रकारितामा आचार संहिता अनिवार्य छ : अध्यक्ष बस्नेत

लोकप्रिय

सरकार ढाल्न कांग्रेसले दाेहाेराे संवाद थालेपछि प्रचण्डले तयार पारे तीन विकल्प

डेढ महिनामै प्रचण्डले भन्न थाले- उता अप्ठेरो भयो भनेर यता आइयाे, यता झन् टाल्नकै हैरान

बुद्धनगरमा कांग्रेस–एमालेका चार नेताकाे वार्ता, बालकाेट पुग्दासम्म गगन थापा निराश

२५ अर्ब किलोमिटर टाढाबाट आयो पृथ्वीमा सन्देश, उत्साहित भए नासाका वैज्ञानिक

इरान र इजरायलः कसको शक्ति कति ?

विचार

चीनमा एउटै भूकम्पले लिएको थियो ८ लाख ३० हजारको ज्यान (भिडियो)

तीन जनाको मुट्ठीमा ३ करोड जनताको लोकतन्त्र

बीसौँ शताब्दीका प्रभावशाली नेता लेनिन (भिडियो)

ब्लग

सधैँ हाँसीखुसी देखिने गाउँकी काकी, डाक्टर र अर्जुन मैनालीले राेजेकाे गलत बाटाे

छोटो तर मनमोहक पदयात्रा 'लाङटाङ'

एक जनमुखी प्रधानपञ्चको नाममा

शिक्षा

बालेनको प्रयाससँगै काठमाडौंका सामुदायिक विद्यालयमा आकर्षण, गुणस्तर धान्न भने चुनौती

डीएभी विद्यालयमा राग र तालमिश्रित सांस्कृतिक कार्यक्रम ‘तरङ्ग’ सम्पन्न

दलका कार्यसमितिको विवरण माग्दै निर्वाचन आयोगलाई शिक्षा मन्त्रालयले पठायो पत्र