जनतालाई पानी छैन, मूर्तिमा बजेट खन्याउँछन् जनप्रतिनिधि

A+ A A-

गत वर्ष झण्डै ५८ लाख रुपैयाँ खर्चेर उदयपुरको बेलका नगरपालिकाले सुँगुरजस्तै देखिने बँदेलको मूर्ति बनायो । राम्रो सडक, क्याम्पस, अस्पताल नभएको पालिकाले सुँगुरको मूर्ति बनाउन ५८/६० लाख खर्चेपछि धेरैले यसको विरोध गरे ।

वडा नम्बर ७, मैनामैनीको धार्मिक पर्यटन प्रबर्द्धन गर्न भन्दै बनाइएको त्यो मूर्तिसम्म पुग्न कम कस्ट झेल्नुपर्दैन । सडककाे अवस्था बिर्सनलायक छ । नगरपालिकाले अपेक्षा गरेअनुसार न त्यो मूर्तिका कारण त्यहाँ कुनै पर्यटन प्रबर्द्धन नै भयाे । सुँगुरकाे मूर्तिको स्वरूप र लागतलाई लिएर सोसल मिडिया यसैगरी तातेको थियो, जसरी अहिले बाघजस्तो देखिने मूर्तिलाई लिएर तातेको छ ।

फरक के भने, सुँगुरको मूर्ति ५८ लाखमा बनेको थियो, बाघको मूर्ति २५ हजारमा । त्यो बँदेलजस्तो देखिनुपर्ने सुँगुरजस्तो देखियो, यो बाघजस्तो देखिनुपर्ने थियो, अर्कै देखियो ।

स्थानीय सरकारको अघिल्लो कार्यकालको सुरुमा पर्यटन प्रबर्द्धनका नाममा भ्यु टावर बनाउने होडबाजी चल्यो । त्यसको विरोध हुन थालेपछि फेरि मूर्ति ठड्याउन तँछाडमछाड सुरु भयो । यसको पनि धेरैले विरोध गरे । नयाँ स्थानीय सरकार आएपछि त्यो क्रम रोकिएला भन्ने अनुमान थियो तर त्यसो भएन । अहिले पनि चिनारी र पर्यटनका नाममा मूर्ति ठड्याउन कतिपय स्थानीय सरकारबीच होडबाजी चलेको देखिन्छ । मूर्ति कतै बनिरहेका छन्, कतै याेजना सार्वजनिक भइरहेका छन्, हजार-लाखदेखि कराेडसम्मका ।

कुखुराको भालेदेखि भेडासम्म, हनुमानदेखि काउलीसम्मका मूर्ति खडा गरिएका छन् । धरानकाे भेडेटारमा ताेङ्बा भाँडाेकाे मूर्ति बनाइएकाे छ । त्याेभन्दा माथि धनकुटाकाे हिलेमा शंखकाे मूर्ति छ । कपिलवस्तुको तिलौराकोटमा दुब्लो हनुमानको मूर्ति देख्न सकिन्छ । दैलेखकाे गुराँसेमा गुँरास फूलकाे कङ्क्रिट बाेट बनाइएकाे छ । धेरै जिल्ला छन्, जहाँ चिनारीका नाममा लाखाैँ खर्चेर मूर्तिहरू ठड्याइएका छन् ।

हालै मात्र सुर्खेतको शहीदपार्कमा राखिएको बाघको अमिल्दो मूर्ति सामाजिक सञ्जालमा छ्यापछ्याप्ती छ । उदयपुरकै त्रियुगा नगरपालिकाले गाइघाट चोकमा २३ लाख खर्चेर बाछाेसहितको गाईको प्रतीमा ठड्याएको छ ।

यसरी मूर्तिमा बजेट खन्याउनेमध्ये कतिपय पालिकामा यस्तो दृश्य पनि देखिन्छ- झ्याल भत्केका कक्षा कोठामा विद्यार्थी जाडोले सिउसिउ गर्दै पढिरहेका छन् । कतिपय गाउँका बासिन्दा खानेपानीको अभाव भाेगिरहेका छन् । मुख्य बजारहरू फोहोर छन् । सार्वजनिक शाैचालयसमेत छैनन् । खाल्डाखुल्डी र धुलोले सडकहरू जोखिमपूर्ण छन् । जस्ताे कि, ५८ लाख खर्चेर सुँगुरकाे मूर्ति बनाएकाे बेलका नगरपालिकाकाे वडा नम्बर ६ मा पानीकाे अभाव छ । बेलैमा याेजना ल्याएर काम नगरिए केही वर्षपछि नगरभरि पानीकाे अभाव हुने पक्का छ । नगरकेन्द्र मानिने रामपुर बजार अस्तव्यस्त छ । तर पालिकाले मूर्ति बनाउनेजस्तो अनुत्पादक काममा लाखौँ रकम खर्चिरहेका छन् ।

उदयपुर बेलका नगरपालिका- ९, रामपुर बरगाछी ।

विकासमा पनि खासगरी शिक्षा, उद्यम, जनस्वास्थ्य, सीप विकासजस्ता क्षेत्रमा जोड दिनुपर्ने स्थानीय सरकारहरूले मूर्ति, भ्यु टावरजस्ता अनुत्पादक काममा बजेट किन खन्याउँदै छन् त ?

पूर्वाधारविद् डा. सूर्यराज आचार्य यसका केही कारण औँल्याउँछन् । 'जनप्रतिनिधिहरू विकासकाे प्राथमिकतालाई लिएर प्रस्ट छैनन् । बजेट फ्रीज हुने भएपछि जता छिटाे सकिन्छ, त्यतै हाल्छन् । मूल कुरा त, उनीहरूमध्ये धेरैमा साैन्दर्य चेत र भाैतिक स्वरूपकाे विकासबारे ज्ञानै छैन', उनी भन्छन् ।

राज्यको उपल्लो तहदेखि वडा तहसम्मका अंगले विकासको तौरतरिका नबुझेको डा. आचार्यको आरोप छ । ढंगले काम गर्न नजानेर आफैँ मौलिकता, पहिचान मास्ने र पछि चिनारी जाेगाउने भन्दै कङ्क्रिटका प्रतीमा ठड्याउने होडबाजीले नै यो कुरा पुष्टि गर्ने उनकाे तर्क छ । नगरकाेटकाे उदाहरण दिँदै डा. आचार्य भन्छन्, 'पहिला नगरकोट कस्तो थियो ? त्यहाँबाट देखिने हिमाल, त्यहाँको मौलिक दृश्यावलोकनका लागि विदेशी पर्यटकहरू आउँथे । अहिले हेर्नुस् त, कङ्क्रिटका संरचनाले नगरकोटको सुन्दरतालाई कति बिगारेकाे छ ।'

कुनै कुनै स्थानीय तहमा त सक्कली रुख मासेर कङ्क्रिटका प्रतीमामा बजेट खन्याइएको छ ।

कञ्चनपुर जिल्लाको पुनर्वास नगरपालिकास्थित यो विद्यालयमा झ्याल नहुदा विद्यार्थीहरुले किताबले झ्याल छोपेर हावापानी घाम छेकेर पढ्न बाध्य छन् । प्रवेशद्वार र शालिक निर्माण गर्नको साटो सरकारले ज्ञान दिने विद्यालयमा किन चासो नदेखाको होला?
कति गैरजिम्मेवार हुन सकेको होला हाम्रो सरकार ? pic.twitter.com/HdVQSGyKsd
— ??????? ???????? ??? (@prakashrai0000) January 7, 2023

जिल्ला समन्वय समिति महासंघका अध्यक्ष नवराज गेलाल पनि विकासको प्राथमिकतामा अलमलिएका जनप्रतिनिधिले मूर्ति बनाउनेजस्ता योजनामा बजेट हाल्ने गरेको बताउँछन् । ‘मूर्ति बनाएर उनीहरूले ठूलो अपराध गरे त म भन्दिनँ तर मूर्तिमा बजेट खन्याउनु अहिलेको आवश्यकता हुँदै होइन’, उनले भने, ‘कुनै एउटा पालिकाको मात्रै होइन, देशका अधिकांश पालिकाका आवश्यकताहरू स्वास्थ्य, शिक्षा र खानेपानी हो । यसमा नतिजामुखी लगानी गरौँ न । यो वा त्यो नाममा मूर्ति बनाउँदैमा पहिचान जोगिने, विकास वा देशभक्ति हुने होइन नि !’

उनका अनुसार, कतिपय स्थानीय सरकारसँग प्रस्ट नीति र योजना छैन । 'सिर्जनशिलता देखाउनु परेन, धेरै मिहिनेत पनि गर्नु परेन, आफ्नो नाम जोडियो, बजेट पनि खर्च भयो । त्यसैले यस्ता अनुत्पादक योजनामा जनप्रतिनिधिले बल गरेकाे देखिन्छ', उनले भने ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, पुस २५, २०७९ ०६:१६