वैदेशिक लगानी विदेशीले भिसा पाउने अस्त्र मात्रै बनेको हो ? भिसामा कडाइ गर्दै सरकार

वैदेशिक लगानी विदेशीले भिसा पाउने अस्त्र मात्रै बनेको हो ? भिसामा कडाइ गर्दै सरकार

A+ A A-

११ वर्षयता नेपालमा विदेशी लगानीकर्ताको सक्रियता ह्वात्तै बढेको छ भने व्यावसायिक भिसा लिएर नेपाल भित्रिने लगानीकर्ताको संख्या पनि बढ्दै गएको छ । तर, लगानी गर्नकै लागि नेपाल भित्रिएका विदेशी लगानीकर्ताले नेपालमा वास्तविक लगानी भने निकै थोरै मात्र गर्दै आएका छन् ।

पछिल्लो ११ वर्षको तथ्यांक हेर्ने हो भने २ खर्ब ८६ अर्ब वैदेशिक लगानी प्रतिबद्धता स्वीकृत भए पनि जम्मा १ खर्ब ६ अर्ब रुपैयाँ मात्रै नेपाल भित्रिएको छ । बाँकी १ खर्ब ८० अर्ब रुपैयाँबराबरको वैदेशिक लगानी भने अझै भित्रिन सकेको छैन ।

सरकारले विदेशी नागरिकले नेपालमा व्यावसायिक लगानी गर्न चाहेको खण्डमा नेपाल आउनका लागि भिसा सजिलै दिँदै आएको छ । तर, लगानी बढाउनकै लागि व्यावसायिक भिसालाई खुकुलो पार्दै आए पनि प्रस्तावअनुसारको लगानी भने नेपाल भित्रिन सकेकाे छैन ।

लगानी नभित्रिए पनि लगानीकर्ता भने नेपाल आउने क्रम रोकिएको छैन । लगानीकर्ता नेपाल आएर लगानी कहाँ गर्छन् भन्ने सूचना नपाएपछि अहिले उद्योग विभागले यस प्रकारको व्यावसायिक भिसा दिनै कडाइ गर्ने भएको छ ।

लगानी गर्नका लागि उद्योग वाणिज्य तथा आपूर्ति मन्त्रालयअन्तर्गतको उद्योग विभागमा लगानी प्रस्ताव गरिसकेका विदेशी लगानीकर्ता बीचैमा हराउन थालेपछि विभागले भिसामा कडाइ गर्ने निर्णय गरेको हो । मन्त्रालयले सार्वजनिक सूचना निकाल्दै खुकुलो भिसा नीतिका कारण लगानी गर्ने नाममा नेपालमा नक्कली लगानीकर्ताको संख्या बढ्दै गएको जनाएको छ ।

उद्योग विभागको तथ्यांकअनुसार आर्थिक वर्ष २०६८/०७९ मा ७ अर्ब १३ करोड रुपैयाँको लगानी प्रस्ताव भएकोमा ९ अर्ब १९ करोड रुपैयाँ भित्रियो । यो वर्ष भने अघिल्ला वर्षहरूमा भएको प्रतिबद्धताअनुसारको लगानी थप भएका कारण प्रस्तावितभन्दा बढी रकम भित्रिएको हो । यस्तै २०७९/७० मा १९ अर्ब ८१ करोड प्रस्ताव हुँदा ९ अर्ब ८ करोड भित्रियो, आव २०७०/७१ मा २० अर्ब १३ करोड प्रस्ताव हुँदा ३ अर्ब १९ करोड, आव २०७१ मा ६७ अर्ब ४५ करोड प्रस्ताव हुँदा ४ अर्ब ३८ करोड रुपैयाँ मात्रै लगानी नेपाल भित्रिएको थियो ।

२०७२/७३ सालमा १५ अर्ब २५ करोड प्रस्ताव आउँदा ४ अर्ब ३८ करोड रुपैयाँ लगानी भित्रिएको थियो । यसरी क्रमश: आव २०७३/०७४ मा १५ अर्ब २० करोड प्रस्ताव हुँदा १३ अर्ब ५० करोड, आव २०७४/७५ मा ५५ अबै १७ करोड रुपैयाँ प्रस्ताव हुँदा १७ अर्ब ५० करोड, २०७५/७६ मा २५ अर्ब ४८ करोड प्रस्ताव हुँदा १३ अर्ब ६ करोड, आव २०७६६/७७ मा ३७ अर्ब ८० करोड प्रस्ताव हुँदा १९ अर्ब ४७ करोड र आव २०७७/७८ मा ३२ अर्ब १७ करोड रुपैयाँ प्रस्ताव हुँदा १९ अर्ब ५१ करोड रुपैयाँ मात्रै लगानी भित्रिएको छ ।

गत आर्थिक वर्षमा भने १५ अर्ब २० करोड रुपैयाँको प्रस्तावित लगानी स्वीकृत हुँदा १३ अर्ब ५० करोड रुपैयाँको लगानी सोही वर्ष नेपालमा भित्रिएको थियो ।

यसरी नेपाल भित्रिने लगानी र प्रस्तावित लगानी दुवै अन्य क्षेत्रको तुलनामा पर्यटन क्षेत्रमा बढी देखिन्छ । पर्यटन क्षेत्रमा पर्याप्त लगानीका प्रतिबद्धता आए पनि लगानी भित्रिने अवस्थामा भने सुधार आउन सकेको छैन ।

पछिल्ला सात वर्षमा पर्यटनमा मात्रै ७ खर्ब रुपैयाँबराबरको वैदेशिक लगानीको प्रस्ताव स्वीकृत भएकोमा जम्मा ६४ अर्ब रुपैयाँ मात्रै नेपाल भित्रिएको उद्योग विभागको तथ्यांक छ । विभागका अनुसार ७ वर्षमा झण्डै ६ खर्ब ६२ अर्बबराबरको वैदेशिक लगानी स्वीकृत भए पनि सोअनुसारको लगानी भित्रिएन ।

नेपालमा २०७५ सालमा वैदेशिक लगानी भित्र्याउनका लागि भएको लगानी सम्मेलनबाट नेपालमा वैदेशिक लगानी अपेक्षित रूपमा बढ्न नसक्नुमा प्रमुख छवटा कारण औँल्याइएको थियो । पूर्वाधारको अवस्था, झन्झटिलो कानुनी प्रावधान, खस्कँदो अर्थतन्त्र, बढ्दो भ्रष्टाचार, घट्दो विश्वसनीयता र विदेशी लगानीमा बनिरहेका ठूला परियोजनाको टिठलाग्दो प्रगति विवरण ।

त्यसो त विदेशी लगानी स्वीकृत गर्दा विभागले तोकेका सर्तहरू लगानीकर्ताले पूरा गरे नगरेको बारेमा अध्ययन अनुगमन गर्ने संयन्त्र नभएको २०७७ सालमा उद्योग विभागले नै गरेको अध्ययन प्रतिवेदनमा उल्लेख छ । विभागले एकल बिन्दु सेवा केन्द्रका विषयमा अध्ययन गरेकाे थियाे । तर, हालसम्म पनि यसबारेमा पर्याप्त अध्ययन अनुसन्धान तथा अनुगमन हुन सकेको छैन ।

सम्बन्धित समाचार