यी दाजुबहिनी, जाे सँगै संसद् छिर्ने यात्रामा छन्

A+ A A-

हामी दसैँपछि हिन्दुहरूकाे सबैभन्दा ठूलाे पर्व तिहारको सम्मुखमा छौँ । हिन्दु धर्म मान्ने दाजुबहिनी र दिदीभाइहरूले रमझमका साथ तिहार मनाउँदैछन् । तिहारसँगै हामी आमचुनावको पनि नजिकै छौँ । हरेक पाँच वर्षमा हुने प्रदेशसभा र प्रतिनिधिसभा चुनाव ४ मंसिरमा हुँदै छ । यसै सन्दर्भमा हामी केही यस्ता दाजुबहिनीबारे चर्चा गर्दैछौँ, जो चुनावी उम्मेदवार हुन् । यीमध्ये कतिपय त सँगसँगै संसद् छिर्न सक्छन् । आउनोस्, ती को-को हुन् जानौँ :

०००

शंकर र मेनका

(तस्वीरः मेनका पाेखरेलकाे फेसबुकबाट)

एमाले महासचिव शंकर पोखरेल र मेनकाकुमारी पोखरेल दाजुबहिनी हुन् । उनीहरू आगामी मंसिर ४ मा हुने चुनावमार्फत प्रतिनिधिसभा छिर्ने यात्रामा निस्केका छन् । अर्थात् शंकर दाङ- २ बाट प्रतिनिधिसभा सदस्यका लागि प्रत्यक्ष चुनाव लड्दैछन् । उनकी बहिनी मेनका प्रतिनिधिसभाको समानुपातिक महिलातर्फ खसआर्य (महिला) क्लस्टरमा पहिलो नम्बरमै छिन् ।

राजनीतिमा नातावाद हाबी हुनु आम भइसकेको छ । त्यसैले एमालेको समानुपातिक सूची हेर्नासाथ धेरैले टिप्पणी गरेका थिए- महासचिवकी बहिनी भएकैले मेनका समानुपातिकमा परिन् ।

तर, एमाले केन्द्रीय सदस्य अम्बिका थापा यसलाई एक संयोग मात्र मान्छिन् । महासचिवकी बहिनी भएकैले समानुपातिकमा अटाएको भन्नु मेनकाप्रति अन्याय हुने उनको तर्क छ । थापाका अनुसार तीन दशकभन्दा बढी समयदेखि मेनका कम्युनिस्ट आन्दोलनमा सक्रिय छिन् । 'उहाँभन्दा जुनियर कतिपय साथीहरूले अवसर पाए, उहाँले बरू ढिलो गरी पाउनुभयो । उहाँ त ०३६ सालको विद्यार्थी आन्दोलनदेखि नै राजनीतिमा उपस्थित हुनुहुन्थ्याे', अखिल नेपाल महिला संघ (अनेमसंघ)मा लामाे समय मेनकासँगै काम गरेकी थापा भन्छिन् ।

अनेमसंघहुँदै मूल राजनीतिमा प्रवेश गरेकी मेनका २०४६ को आन्दोलनमा गिरफ्तारीमा पनि परेकी थिइन् । उनले एमालेमा विभिन्न जिम्मेवारीमा रहेर काम गरिसकेकी छन् । दशौँ महाधिवेशनबाट एमाले केन्द्रीय सदस्य निर्वाचित भएकी उनी प्रदेशको नामकरण हुनुअघि प्रदेश- ५ को पार्टी निर्वाचन विभाग प्रमुखको जिम्मेवारीमा थिइन् । एमालेमा पुरानै भए पनि मेनका लामो समयदेखि पार्टी राजनीतिमा निष्क्रियजस्तै बसेको दाबी आलोचकहरू गर्छन् ।

दाङकाे महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पसमा लामो समय प्राध्यापन गरेकी उनले गत १ असाेजमा राजीनामा दिएकी थिइन् । अक्सर प्राज्ञिक बहसमा सहभागी हुन रुचाउने उनी साहित्य र लेखनमा खास चासो राख्छिन् । र अब, संसद् छिरेर सार्वजनिक महत्त्वका विषय र लैङ्गिक समानताका खातिर आवाज उठाउन चाहन्छिन् ।

उनका दाइ ६० वर्षे शंकर पोखरेल विद्यार्थी राजनीतिहुँदै मूल राजनीतिमा आएका पात्र हुन् । नातागोतालाई अवसर दिएको आरोपचाहिँ पोखरेललाई लाग्ने नगरेको हाेइन, श्रीमतीलाई केन्द्रीय सदस्य बनाएकोदेखि ज्वाइँलाई जिल्लामा लाभको पदमा पुर्‍याएकोसम्म । तर, पोखरेलका निकटस्थहरू भने यो कुरा स्वीकार्दैनन् । बरू पार्टीमा योगदान गरे पनि प्रतिस्पर्धामार्फत जिम्मेवारी दिएको तर्क गर्छन् ।

अघिल्लो चुनावमा प्रदेशसभातर्फ जितेर लुम्बिनी प्रदेशको मुख्यमन्त्री बनेका पोखरेल यसपालि प्रतिनिधिसभातर्फ खडा भएका छन् । २०७४ को चुनावमा दाङ-२ बाट तत्कालीन वाम गठबन्धनका उम्मेदवार कृष्णबहादुर महरा निर्वाचित भएका थिए । यसपालि सत्ता गठबन्धनले माओवादी केन्द्रकी रेखा शर्मालाई शंकर पोखरेलविरुद्ध उठाएको छ ।

यसरी प्रत्यक्षबाट दाजु शंकर अनि समानुपातिकबाट बहिनी मेनका संसद् छिर्ने बाटोमा निस्केका छन् । यसपालिकाे चुनावी यात्रामा उनीहरू कति सफल हुन्छन्, त्यो हेर्न ४ मंसिरसम्म कुर्नैपर्छ ।

शशांक, शेखर र सुजाता

(तस्वीरः सुजाता काेइरालाकाे फेसबुकबाट)

चुनाव २०७९ को ‘ब्यालेट परीक्षा’मा भाग लिन कांग्रेसबाट तीन दाजुभाइ-बहिनी पनि मैदानमा छन् । उनीहरू कोइराला परिवारका सदस्य हुन् । बीपी कोइरालाका कान्छा छोरा शशांक प्रतिनिधिसभा सदस्यमा नवलपुरबाट चुनाव लड्दैछन् । बीपीका दाजु केशवका छोरा शेखर मोरङ- ६ बाट उम्मेदवार छन् । गिरिजाप्रसादकी एक मात्र छोरी सुजाता मोरङ-२ मा प्रतिस्पर्धा गर्दैछन् ।

विगत र वर्तमानले यी तीन दाजुभाइ-बहिनीबीच एकता रहेको देखाउँदैन । महाधिवेशन वा पार्टीका बैठकहरूमा उनीहरू एकै कित्तामा उभिएको विरलै देख्न पाइन्छ । बरू तीन जना तीनतिर देखिन्छन् ।

पार्टी सभापतिको प्रतिस्पर्धामा शशांकले दाजु शेखरलाई छाडेर शेरबहादुर देउवालाई सघाएका थिए । शेखरले बहिनी सुजाताको पनि साथ पाएनन् । उनी प्रकाशमान सिंहको टिमबाट उपसभापति उम्मेदवार थिइन् । त्यसैले त सार्वजनिक मञ्चमै शेखरले गुनासो गर्ने गरेका छन्, ‘भाइबहिनीले कुरा बुझिदिएनन् ।’

यद्यपि, कोइराला परिवारका यी सन्तान पुस्ता 'लञ्च मिटिङ' गरेर कहिलेकाहीँ हामी एक छौँ’ भन्ने सन्देश प्रवाह गर्न खोज्छन् । तर, जब एकअर्कालाई सघाउनुपर्ने बेला आउँछ, तब ध्रुवीकृत देखिन्छन् ।

आधा शताब्दीजति नेपाली कांग्रेसलाई कोइराला परिवारले नै हाँकेकाे थियाे । चन्द्रशमशेर प्रधानमन्त्री हुँदादेखि नै दुम्जाका कोइराला खलकले राजनीतिमा प्रभाव राख्न थालेका थिए । दुम्जाका कालीदास कोइरालालाई चन्द्रशमशेरले सिंहदरबारमा जागिर दिएका थिए । त्याे बेलादेखि नै राजनीतिमा कोइराला परिवारकाे प्रभाव सुरु भएको बताइन्छ । देशलाई तीन प्रधानमन्त्री जन्माइदिएका कृष्णप्रसादका दाजु थिए कालीदास । पछि बीपीले २५ वर्ष, मातृकाले ४, गिरिजाले १४ र सुशीलले ६ वर्ष गरी ४९ वर्ष कांग्रेस काेइराला परिवारकाे नेतृत्वमा थियाे ।

कांग्रेसमा लामाे समय प्रभुत्व कायम गरेकाे काेइराला परिवारकाे विरासत फर्काउने हस्तीका रूपमा हेरिन्छन् शेखर, शशांक र सुजाता ।

शेनर र शशांक दाजुभाइ नै चिकित्सक पनि हुन् । २०४७ सालदेखि नै राजनीतिमा सक्रिय शेखर बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानका संस्थापक उपकुलपति पनि हुन् । शशांक पनि आँखाका डाक्टर हुन् । तर, २०५९ सालदेखि चिकित्सा पेसा छोडेर उनी पूर्णकालीन राजनीतिमा हाेमिएका थिए । उनी कांग्रेसकाे महामन्त्रीसमेत भइसकेका छन् । गिरिजापुत्री सुजाता मन्त्री र उपप्रधानमन्त्री भइसकेकी छन् । उनी अहिले पार्टी केन्द्रीय कार्य समिति सदस्य छिन् ।

कांग्रेसकै डा. मीनेन्द्र रिजाललाई पछि पार्दै यसपालि सुजाताले मोरङ- २ बाट टिकट हात पारिन् । उनकाे प्रतिस्पर्धा मूलतः एमालेका मोरङ जिल्ला अध्यक्ष ऋषिकेश पोखरेलसँग हुनेछ । २०६४ सालकाे संविधानसभा चुनावमा सुजाताले सुनसरी- ५ बाट उम्मेदवारी दिए पनि उपेन्द्र यादवसँग पराजित थिइन् । २०७० को दोस्रो संविधानसभा र २०७४ सालको प्रतिनिधिसभा चुनावमा उनी समानुपातिक सांसद बनिन् ।

माेरङ- ६ का प्रतिनिधिसभा सदस्य उम्मेदवार शेखरले २०७० काे चुनाव जिते पनि २०७४ मा एमालेका लालबाबु पण्डितसँग हारेका थिए । यसपालि शेखर उनै लालबाबुसँग भिड्नेछन् ।

शशांकले नवलपरासी (बर्दघाट सुस्ता पूर्व) १ बाट ०६४ सालयता लगातार तीनवटा आमचुनावमा जित निकालेका छन् । याे उनकाे चाैथाे प्रतिस्पर्धा हाे ।

शक्ति र ज्ञानु

(तस्वीरः ज्ञानु बस्नेतकाे फेसबुकबाट)

चुनावी यात्रामा निस्केका अर्का दाजु-बहिनी हुन् शक्ति बस्नेत र ज्ञानु बस्नेत सुवेदी । माओवादी केन्द्रका उपमहासचिव शक्ति जाजरकोटबाट जितेर तेस्रोपल्ट प्रतिनिधिसभा छिर्ने दाउमा छन् । माओवादी केन्द्रीय सदस्यसमेत रहेकी उनकी बहिनी ज्ञानु प्रतिनिधिसभा समानुपातिक सूचीको खसआर्यतर्फ पहिलो नम्बरमा छिन् । उनी चितवन निर्वाचन क्षेत्र नम्बर ३ बाट परेकी हुन् ।

माओवादी राजनीतिमा शक्ति बस्नेतको परिवारका बाक्लै सदस्य छन् । पार्टी केन्द्रीय समितिमा उनकी श्रीमती सत्या पहाडी, बहिनी ज्ञानु र ज्वाइँ सूर्य सुवेदी ‘पथिक’ छन् ।

समानुपातिक सूचीमा परेकी ज्ञानु तत्कालीन नेकपाको केन्द्रीय समितिमा पनि अटाएकी थिइन् । नेकपा खारेज भएयता उनी माओवादीले दिएका विभिन्न जिम्मेवारीमा रहेर काम गरिरहेकी छन् । भरतपुरमा रेणु दाहाललाई जिताउन चुनावी अभियानमा उनी सक्रिय भएर लागेकी थिइन् । ५१ वर्षे शक्ति बस्नेतसहित ज्ञानुका तीन दाजुभाइ छन् ।

उनका दाइ शक्ति छोटो समयमै राजनीतिक उचाइ हात पारेका माओवादी नेतामा पर्छन् । २०४६ पछि राजनीतिमा सक्रिय भएर लागेका उनी २०७० र २०७४ मा जाजरकोटबाट विजयी भएका थिए । उनी मन्त्री पनि भइसकेका छन् ।

शक्ति बस्नेत पार्टी अध्यक्ष प्रचण्डका निकट नेता मानिन्छन् । बरू ज्ञानुले कुनै बेला प्रचण्डको साथ छोड्न खोजेकी थिइन् । तत्कालीन एकीकृत माओवादी हुँदा ज्ञानु मोहन वैद्य समूहमा थिइन् । शक्ति बस्नेतले भने प्रचण्डको साथ छोडेनन् । त्यसैले आज पनि प्रचण्डले भरोसा गर्ने माओवादी नेतामा पर्छन् । र, अवसर पनि पाइरहन्छन् । यसपल्ट सत्ता गठबन्धनको सिट बाँडफाँट गर्ने कार्यदलमा पनि बस्नेत सदस्य थिए ।

माओवादी आन्दोलनले यसअघि व्यवस्था बदलेको र अब जनताको अवस्था बदल्न आफूहरू लागिपर्ने ज्ञानुको भनाइ छ । जनताले पत्याएमा ४ मंसिरपछि यी दाजुबहिनीका लागि प्रतिनिधिसभाको ढोका खुल्नेछ ।

जनार्दन र नारायणी

माओवादी केन्द्रकै अर्का उपमहासचिव जनार्दन शर्मा र उनकी बहिनी नारायणी शर्मा पनि उम्मेदवार छन् । रोचक त के भने, जुनसुकै बेला ज्यान जान सक्ने छापामार युद्धमा समेत यी दाजुबहिनी बन्दुक बोकेर सँगै जंगल पसेका थिए । र, आज उनीहरू सँगै प्रतिनिधिसभा छिर्न प्रयास गर्दैछन् ।

२०६४ सालदेखि अपराजित जनार्दन प्रतिनिधिसभा सदस्य चुनावका लागि रुकुम पश्चिमबाट प्रत्यक्षतर्फ उम्मेदवार छन् । उनकी बहिनी नारायणी प्रतिनिधिसभाकै समानुपातिक बन्दसूचीमा खसआर्यतर्फ तीन नम्बरमा छिन् ।

सम्बन्धित समाचार

कुनै बेला फाेटाेग्राफर थिए अर्थमन्त्री जनार्दन शर्मा ? (भिडियाेसहित)

माओवादी केन्द्रीय सदस्य नारायणीका तीन दाजु र दुई दिदी छन् । उनकी एक दिदी लुम्बिनी गौतम रुकुम पश्चिमकी जिल्ला समन्वय समिति प्रमुख छिन् । दाइ अनिल शर्मा पनि माओवादीकै नेता हुन् ।

नारायणी शर्मा २०/२२ वर्षको उमेरदेखि नै माओवादी आन्दोलनमा होमिएकी थिइन् । माओवादीमा उनी ‘जनयुद्ध’ की पहिलो महिला छापामार कमाण्डर भनेर पनि चिनिन्छिन् ।

विवादित छवि भए पनि माओवादी राजनीतिमा जनार्दन शर्माको प्रभाव राम्रो छ । संसदीय चुनावमा पनि उनले लगातार तीनपल्ट जित हात पारिसकेका छन् । २०४८ काे चुनाव हारेका शर्मा २०६४ र २०७० मा संविधानसभा सदस्य र २०७४ मा प्रतिनिधिसभा सदस्य निर्वाचित भएका थिए । यसपालि पनि रुकुम पश्चिममा प्रतिनिधिसभा सदस्यका लागि शर्माकाे भिडन्त एमालेका नन्दराम देवकोटासहित पाँच जनासँग हुनेछ ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, कात्तिक ५, २०७९ ०७:०४