गैरकानुनी रूपमा निर्वाध चल्दैछ इन्ड्राइभर, सरकार बेखबर

A+ A A-

घटना एक
२६ जेठ २०७९ मा काठमाडौंको जडीबुटीमा इन्ड्राइभरमा एउटा मोटरसाइकलले ट्याक्सीलाई ठक्कर दियो । मोटरसाइकलको पछाडि सवार मेनुका गुरुङको खुट्टा ट्याक्सीमा ठोक्किएर चोट लाग्यो ।

‘बाइक यति स्पिडमा थियो कि मेरो खुट्टामा ठोक्किएर ट्याक्सीको अगाडिको भाग नै उप्कियो । त्यसपछि ट्याक्सीको स्थिति हेर्ने निहुँमा त्यो ट्याक्सीचालक भाग्यो,’ सामाजिक सञ्जालमा उनी लेख्छिन् ।

उनले त्यो राइडरलाई फोन गर्दा फोन नै अफ थियो । उनले कैयौँपटक इन्ड्राइभरको अफिसमा म्यासेज गर्दा पनि कुनै प्रतिक्रिया आएन ।

घटना २

अघिल्लो हप्ता इन्ड्राइभर प्रयोगकर्ता डोल्मा गुरुङले अफिस जानका लागि राइडर मगाइन् । बालाजु चोकमा उक्त मोटरसाइकलको दुर्घटना भयो । कारको गल्ती भएकाले अस्पतालको बिल कारवालाले नै तिर्‍यो । अस्पतालमा उनले राइडरलाई इन्ड्राइभरले यस्तो अवस्थामा जिम्मा लिँदैन भनेर सोधिन् ।

‘बाइक जले वा दुर्घटनामा मृत्यु भयो भने मात्र बीमा दाबी गर्न पाइन्छ रे पो भन्यो । अब तपाईं आफैँ भन्नुहोस्, इन्ड्राइभर प्रयोग गर्ने कि नगर्ने ?,’ उनले भनिन् ।

पछिल्लो समय इन्ड्राइभर दुर्घटनाको खबर बढिरहेको छ । समाजिक सञ्जालमार्फत विज्ञापन गरेर र राइडरसँग कमिसन नलिने नीति लिएर चर्चित बनेको इन्ड्राइभरले प्यासेन्जरको सुरक्षामा भने ध्यान दिएको छैन ।

नेपालमा पहिलेदेखि नै अस्तित्वमा रहेका राइडशेयर कम्पनी टुटल र पठाओ कानुनको अभावका कारण कम्पनी रजिस्ट्रार कार्यालयमा एप कम्पनीको रूपमा दर्ता छन् । त्यस्तै उनीहरूले अफिस, कस्टमर केयर, बीमा, कल सेन्टर र राइडरलाई तालिमको पनि व्यवस्था गरेका छन् ।

बागमती प्रदेश सरकारले राइड शेयर कम्पनीलाई आर्थिक विधेयकमार्फत दर्ता गरेर चलाउने बाटो खोलिदिएपछि टुटल र पठाओजस्ता कम्पनी यातायात कार्यालयमा दर्ता गर्ने प्रक्रियामा छन् । इन्ड्राइभरको हकमा भने अफिस, कस्टमर केयर, बीमा, कल सेन्टर, राइडरलाई तालिम त परै जाओस्, नेपालमा सम्पर्क कार्यालयसमेत छैन ।

ट्याक्सीको झल्को बिर्साउने बार्गेनिङ शैली

इन्ड्राइभरले बार्गेनिङ शैलीलाई प्रोत्साहन गरिरहेको छ । यात्रुले यसमा राइड रिक्वेस्ट गर्दा कम्पनीले आधारभूत शुल्क तोकेको हुन्छ । त्यो शुल्कमा कुनै राइडरले एसेप्ट नगरे यात्रुले भाडा बढाउन सक्ने विकल्प एपमा छ । यसको फाइदा उठाउँदै केही राइडरले सस्तोमा प्यासेन्जर नबोक्न योजना बनाइरहेको पनि भेटिएको छ ।

आईडी किनबेच

केही राइडरहरूले इन्ड्राइभरले आफ्नो आईडी किनबेच गर्ने गरेको कुरा सामाजिक सञ्जालमा अपलोड भएका पोस्टहरूले देखाउँछन् । त्यस्तो आईडीको किनबेचमा पनि मोलमोलाइ हुने गरेको ती पोस्टबाट देखिन्छ । यसले एउटाको आईडी अर्कोले प्रयोग गर्दा आपराधिक घटनाको सम्भावना पनि बढाएको छ ।

इन्ड्रइभरको एपमा हेर्दा सिटी राइड, कुरियर, इन्टरसिटी र कार्गोको सेवा दिने लेखिएको छ तर नेपालमा यसको राइड शेयर (मोटरसाइकल), ट्याक्सी र इन्टरसिटी सञ्चालनमा छन् ।

सन् २०१२ मा रसियाबाट सुरु भएको यो एप ४२ वटा देशका ६ सयभन्दा धेरै शहरमा प्रयोगमा रहेको इन्ड्राइभरको वेबसाइटमा उल्लेख छ । नेपालमा भने यो कहिलेदेखि सुरुवात भयो भन्ने यकिन तथ्य छैन । यसको प्रयोग बढ्दो अवस्थामा रहे पनि नियन्त्रण र नियमन गर्न कुनै सरकारी निकायले कदम चालेको छैन ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, असार ३०, २०७९ १९:३५