राइड सेयरको नाममा बार्गेनिङ गरेर यात्रु ठग्दै ‘इनड्राइभर’

A+ A A-

काठमाडौं उपत्यकामा ट्याक्सीको बार्गेनिङ देखेर वाक्क भएका शिक्षित भट्टले त्यो समस्यामै व्यवसाय पहिल्याए । समस्यामा परेका यात्रुलाई चर्को भाडा असुल्ने ट्याक्सीको मनोमानी हटाउन उनले २०७३ मा टुटल एप ल्याए ।

यो एपमा बार्गेनिङको झन्झट थिएन । त्यसै गरी बाइकमार्फत राइड सेयर गरिने हुँदा यात्रुलाई ट्याक्सीभन्दा धेरै सस्तो पर्न जान्थ्यो । टुटल चर्चित हुँदै गर्दा अशिममान सिंह बस्न्यातले दुई वर्षपछि ०७५ मा पठाओ एप नेपाल भित्राए ।

पठाओ पनि सेवाग्राहीमाझ निकै लोकप्रिय बन्यो । हाल टुटलले बाइक र ट्याक्सीमा सेवा दिइरहेको छ भने पठाओले बाइक, ट्याक्सी र खाना डेलिभरिको सेवा सञ्चालनमा ल्याएको छ । यी राइड सेयर एप चर्चित हुँदै गएपछि दर्जनौँ राइड सेयर कम्पनी खुलेका छन् । कुनै नाममा मात्रै सीमित छन् भने केही एपचाहिँ सफलता प्राप्त गर्न संघर्षरत छन् ।

राइड सेयरको यही भिडमा नेपाल भित्रिएको एप हो – इनड्राइभर ।

टुटल र पठाओजस्ता कम्पनीले केही हदसम्म ट्याक्सीको मनोमानी हटाउन प्रयास गरिरहँदा इनड्राइभरले भने नयाँ तरिकाले बार्गेनिङलाई प्रोत्साहन गरिरहेको छ । सन् २०१२ मा रसियाबाट सुरु भएको यो एप ३८वटा देशका ५ सय भन्दा धेरै शहरमा प्रयोगमा रहेको इनड्राइभरको वेबसाइटमा उल्लेख छ ।

यसको वेबसाइटमा सिटि राइड, कुरियर, इन्टरसिटी र कार्गोको सेवा देखाइए पनि नेपालमा भने यसको मोटरसाइकल, ट्याक्सी र इन्टरसिटी (एउटा शहरबाट अर्को शहरमा जान प्रयोग गरिने सवारी साधन) सञ्चालनमा छन् । यात्रुले यसमा राइड रिक्वेस्ट गर्दा कम्पनीले आधारभूत शुल्क तोकेको हुन्छ । त्यो शुल्कमा कुनै राइडरले एसेप्ट नगरे यात्रुले भाडा बढाउन सक्ने विकल्प एपमा छ ।

इनड्राइभरको यो काम सरासर ठगी भएको उपभोक्ता अधिकारकर्मी माधव तिमल्सिना बताउँछन् ।
‘हिजोको दिनमा सार्वजनिक सेवा प्रवाह गर्न बसेकाहरूको कार्टेलिङ तोड्दा टुटल, पठाओ जस्ता एपले पब्लिकको सेन्टिमेन्ट क्याच गरेर लोकप्रिय बने,’ उनले भने ‘टुटल, पठाओ लगायतका राइड सेयर कम्पनीले जुन सेन्टिमेन्ट क्याच गरेर ट्याक्सीको बार्गेनिङलाई विस्थापित गरेर स्थापित बनेका थिए । त्यस्तै प्रकारको एपले बार्गेनिङ शैली अपनाउनु गलत हो । यसमा यातायात व्यवस्था विभाग र ट्राफिक प्रहरीले ध्यान दिनुपर्छ ।’

इनड्राइभरकाे याे शैली ट्याक्सीको बार्गेनिङकै परिष्कृत रूप भएको टुटलका संस्थापक शिक्षित भट्टको दाबी छ । राइड सेयरिङ कम्पनी नेपालमा एक दर्जनभन्दा बढी भए पनि प्रतिस्पर्धा न्यून छ । चल्तीका टुटल र पठाओजस्ता राइड सेयर एपमा निर्धारित दूरी अनुसार भाडा शुल्क ताेकिएकाे हुन्छ । यसरी ताेकिएकाे भाडामा राइडरले तलमाथि गर्न सक्दैन । तर इनड्राइभरमा भने राइडरले ग्राहककाे रिक्वेस्ट एसेप्ट नगरी महँगाे भाडा लिने सुविधा छ ।

नेपालमा चलिरहेका राइड सेयर कम्पनीले माग र पूर्तीको आधारमा पारदर्शी तरिकाले निश्चित क्याप लगाएर मूल्य निर्धारण गरेको अवस्थामा इनड्राइभरले बार्गेनिङकै शैली अपनाएको भट्टको तर्क छ । ‘सवारी साधनमा ३ प्रकारले बार्गेनिङ हुन्छ । फिजिकल, फोन र एप । उनीहरूले एपमार्फत बार्गेनिङ गरिरहेका छन्,’ उनले भने ।

यो समस्यालाई समयमै हल नगरे कार्टेलिङ हुनसक्ने सम्भावना रहेको पठाओका क्षेत्रीय निर्देशक अशिममान सिंह बस्न्यात बताउँछन् । ‘कुनै एक ठाउँमा भएका राइडरहरू मिलेर प्यासेन्जरको रिक्वेस्ट एसेप्ट नगरेर प्यासेन्जरले शुल्क बढाएपछि मात्रै राइड लिने हुनसक्छ । यो राइड सेयरको मर्म विपरीत हो,’ उनले भने ।

यो एपले हालसम्म नेपाली वेवसाइट सार्वजनिक गरेको छैन । ३ लाख ८९ हजार भन्दा धेरै लाइक भएको यसको नेपालको फेसबुक पेजमा इनड्राइभरको ग्लोबल बेवसाइटको लिङ्क मात्र राखिएको छ भने कुनै पनि सम्पर्क नम्बर वा कार्यालयको ठेगाना राखिएको छैन ।

नेपालमा राइड सेयरसम्बन्धी कानुनी व्यवस्था प्रस्ट छैन । कानुनबिनै राइड सेयर कम्पनी खुलेकाे भन्दै उच्च अदालत पाटनमा मुद्दा दायर भएकाे थियाे । उच्च अदालतले ०७६ मै कानुन बनाएर नियमन गर्न सरकारका नाममा परामादेश दिए पनि ऐन बनेकाे छैन । आदेशपछि बागमती प्रदेश सरकारले सवारी तथा यातायात व्यवस्था ऐन बनाए पनि उक्त कानुन स‌घीय ऐनसँग बाझिएकाे भन्दै कार्यान्वयन भएकाे छैन । कानुन नबन्दा राइड सेयर कम्पनी नियमन हुन सकेकाे छैन ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, माघ ३, २०७८ ०८:२८