बागबजारको धाराको पानीमा मानिसको दिसा, पिउन अयाेग्य

A+ A A-

काठमाडौं बागबजार क्षेत्रको धाराको पानीमा हैजा संक्रमण रहेको पुष्टि भयो । बागबजारको एक घरमा डेरामा बस्ने दिदीबहिनीलाई हैजा संक्रमण देखिएपछि पानी परीक्षण गर्दा जीवाणु भेटिएको हो । उक्त क्षेत्रको पानी पिउन अयोग्य रहेको पाइएको छ । ‘पानीमा इकोली र कोलीफर्म जीवाणु भेटिएको छ,’ इपिडिमियोलोजी तथा सरुवा रोग नियन्त्रण महाशाखाका निर्देशक डा. चुमनलाल दासले भने, ‘धारा र ट्युबवेल दुवैको पानीमा जीवाणु देखिएको छ ।’

तर, हैजाको स्रोत भने पहिचान भएको छैन । ‘पानीमा जीवाणु देखिए पनि स्रोत पहिचान भएको छैन,’ उनले भने, ‘पानीको मुहानमै वा बीचमा कतैबाट सरेको पनि हुन सक्छ । मुहानबाट नभएर व्यक्तिबाट पानीको भाँडामा पनि जीवाणु पुगेको हुनसक्छ ।’ उनका अनुसार हैजाको स्रोत पहिचान गर्न विज्ञ टोली खटाइएको छ । ‘हैजाको स्रोत पानी भए पनि कहाँबाट सर्‍यो त्यसको पहिचान हुन बाँकी छ । थप अनुसन्धान गर्न टोली खटाइएको छ,’ उनले भने ।

पानीमा मानिसको दिसा, नियन्त्रण गर्न समिति गठन

जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय काठमाडौंका प्रमुख वसन्त अधिकारी पानीमा मानिसको दिसा मिसिएको पाइएको बताउँछन् । ‘पानीमा मानिसको दिसा मिसिएको छ । पिउनलाई अयोग्य छ,’ उनी भन्छन्, ‘पानी सप्लाइ गर्ने संस्थाहरूलाई छलफलका लागि बोलाएका छौँ ।’ पानी वितरण गर्ने संस्थाहरूलाई जिल्ला प्रशासन कार्यालयमा छलफलका लागि भोलि (शुक्रबार) बोलाइएको उनले बताए ।

काठमाडौंमा चार जनामा हैजा संक्रमण पुष्टि भएपछि फैलन नदिन रोकथाम र नियन्त्रणका लागि समिति पनि गठन गरिएको छ । हैजा द्रुत गतिमा फैलिने भएकाले एक जनामा देखिनु पनि ठूलो मानिन्छ ।

काठमाडौंमा हैजा पुष्टि भएपछि अध्ययन अनुसन्धानका साथै रोकथाम र नियन्त्रण गर्न समिति बनाइएको छ । जिल्ला स्वास्थ्य कार्यालय काठमाडौंका प्रमुख वसन्त अधिकारीको संयोजकत्वमा समिति गठन गरिएको हो । समितिले के कारणले हैजा भएको हो अध्ययन गर्नेछ । ‘हैजा भएका बिरामीले के खाएको थियो, हैजा संक्रमणको स्रोत के हो ? सबै अध्ययन गर्छौं,’ अधिकारीले भने, ‘चारवटा केसको ट्रेस भइसकेको छ ।’

काठमाडौंको भित्रभित्रै हैजा, नियन्त्रण गर्न के गर्ने ?

काठमाडौंमा धेरै जनघनत्त्व भएकाले भित्रभित्रै हैजा फैलिएको आशंका गर्छन् विज्ञहरू । ‘हैजा समुदायमा घुमिरहेको छ । कतिलाई लक्षण नभएको पनि हुन सक्छ,’ अस्पतालका डा. शेरबहादुर पुन भन्छन्, ‘जटिल भएकाहरू मात्र अस्पताल आएका हुन् । अरु समुदायमा घुमिरहेका छन् ।’ उनका अनुसार हैजाका बिरामीमा १० जनामध्ये एक जनालाई जटिल हुन्छ ।

हैजा फैलन नदिन खोपको तयारी गर्नुपर्नेमा विज्ञहरूको जोड छ । ‘खोपका बारेमा सरकारले सोच्नुपर्छ । खोपलाई डब्लूएचओले पनि मान्यता दिएको छ,’ डा. पुन भन्छन्, ‘अहिले तयारी गरिएन भने पछि ढिला हुन्छ । जटिल स्थिति आउन सक्छ ।’ तर, खोपले मात्र समाधान नहुने बताउँछन् ईडीसीडीका निर्देशक डा. दास । ‘खोप नै समाधान होइन । सानो ठाउँमा लगाउन सजिलो छ । धेरै जनसंख्या भएको ठाउँमा गाह्रो हुन्छ ।’

पानीको हैजा मार्न के गर्ने ?

विज्ञका अनुसार सबैलाई हैजाको लक्षण नदेखिन सक्छ । तर, लक्षण नभएकाहरूबाट अर्को व्यक्तिमा हैजा सर्ने जोखिम उच्च हुन्छ । ‘लक्षणविहीन अवस्थामा भएकाबाट पनि अर्को व्यक्तिमा सर्छ,’ डा. पुन भन्छन्, ‘फोहोरबाट व्यक्तिमा, व्यक्तिको दिसाबाट ढलमा र ढलबाट फेरि व्यक्तिमा हैजा घुमिरहेको हुन्छ ।’ पानीमा रहेको हैजालाई मार्न क्लोरिन मिसाउन सुझाउँछन् स्वास्थ्य कार्यालयका प्रमुख वसन्त अधिकारी । ‘पानीमा क्लोरिन मिसायो भने जीवाणु मार्न सकिन्छ,’ उनी भन्छन्, ‘सिधै पानी पिउनु हुँदैन । ७० डिग्रीसम्म पानी ततायो भने पनि जीवाणु मर्छ ।’

अस्पतालमा झाडापखालाका बिरामी बढ्दै

अस्पतालहरूमा झाडापखालाका बिरामीको संख्या बढ्दै गएको छ । टेकु अस्पतालमा दैनिक ५ देखि १० जनाको हाराहारीमा झाडापखालाका बिरामी भर्ना हुने गरेका छन् । ‘दिनमा ५ देखि १० जनासम्म झाडापखालका बिरामी अस्पतल आइरहेका छन्,’ शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुका सूचना अधिकारी नवराज गौतमले भने । उनका अनुसार तीन महिनाको अवधिमा मात्र ४२५ जना झाडापखालाका बिरामीले उपचार सेवा लिएका छन् । सरकारी तथ्यांकअनुसार बर्सेनि देशभर ७ हजारभन्दा बढी झाडापखाला/हैजाका बिरामी भेटिने गरेका छन् । गत असोजमा मात्र कपिलवस्तुमा फैलिएको हैजाका कारण ७ जनाको मृत्यु भएको थियो ।

सम्बन्धित समाचार