विज्ञ भन्छन्– काठमाडौंमा भित्रभित्रै फैलिँदैछ हैजा, सरकारको तयारी फितलो

A+ A A-

शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुमा हैजा पुष्टि भएका दुई र आरडीटी पोजिटिभ आएका तीन जना उपचाररत छन् । चार जनाको आईसीयूमा र एक जनाको वार्डमा राखेर उपचार भइरहेको छ । भर्ना भएका एक जना सिन्धुपाल्चोकका हुन् भने अरु चार जना काठमाडौंका हुन् ।

हैजा छिटो फैलिने भएकाले एक जनामा देखिनु भनेको पनि ठूलो मानिन्छ । तर, दुई जनामा हैजा पुष्टि हुँदासमेत सरकारले यसलाई गुपचुप राख्न चाहेको टेकु स्रोत बताउँछ ।

‘इपिडिमियोलोजी तथा सरुवा रोग नियन्त्रण महाशाखाले हैजा भन्न चाहेको थिएन । यसलाई झाडापखाला हो भनौँ भनेको थियो,’ टेकु स्रोतले भन्यो, ‘समाचारहरूमा आएपछि ईडीसीडी हैजा भन्न बाध्य भएको हो ।’ गत बिहीबार टेकु अस्पताल आएका दुई दिदीबहिनीमा हैजा पुष्टि भएको थियो ।

सम्बन्धित समाचार

चटपटे खाएपछि झाडाबान्ता भयो, परीक्षण गर्दा हैजा भेटियो

अन्तत: आइतबार ईडीसीडीको नेतृत्वमा जनस्वास्थ्य कार्यालय काठमाडौंं, काठमाडौं महानगरपालिकालगायतकाे आपत्कालीन बैठक बसेपछि साँझ स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयले विज्ञप्ति निकालेर हैजा भेटिएको पुष्टि गर्‍याे । आफूहरूले हैजा भेटिएको कुरा लुकाउन नचाहेको बताउँछन् ईडीसीडीका निर्देशक डा. चुमनलाल दास । ‘रिपोर्ट प्रमाणित नभएसम्म भन्ने कुरा भएन । हैजाको एउटा केस भए पनि अन्तर्राष्ट्रिय समुदायमा समेत जान्छ । आरडीटी पोजिटिभ देखिएकै भरमा हैजा भन्न मिल्दैन,’ उनले भने, ‘लुकाउन खोजेको होइन । लुकायो भने कसरी जनचेतना फैलिन्छ ? पुष्टि भएपछि सार्वजनिक गरेका हौँ ।’

काठमाडौंमा भित्रभित्रै फैलिँदै हैजा

दुई जनामा हैजा पुष्टि भए पनि काठमाडौंमा भित्रभित्रै हैजा फैलिइरहेको हुन सक्ने बताउँछन् विज्ञहरू । ‘हैजा समुदायमा घुमिरहेको छ । यो त देखिएको केस हो । लक्षण नभएको पनि हुन सक्छ,’ टेकु अस्पतालका डा शेरबहादुर पुन भन्छन्, ‘१० जनामध्ये एक जनामा जटिल हुने हो । जटिल भएकाहरू मात्र अस्पताल आएका हुन् । अरु समुदायमा घुमिरहेका छन् ।’

लक्षण नभएकाहरूबाट अर्को व्यक्तिमा हैजा सर्ने बताउँछन् उनी । ‘लक्षणविहीन अवस्थामा भएकाबाट पनि अर्को व्यक्तिमा सर्छ,’ उनी भन्छन्, ‘फोहोरबाट व्यक्तिमा, व्यक्तिको दिसाबाट ढलमा र ढलबाट फेरि व्यक्तिमा हैजा घुमिरहेको हुन्छ ।’

हैजा पुष्टि भएको क्षेत्रमा थप भेटिएन : सरकार

तर, सरकारले भने हैजा पुष्टि भएको क्षेत्रमा थप बिरामी फेला नपरेको बताएको छ । सोमबार ईडीसीडीको नेतृत्वमा विज्ञहरूको टोली बागबजार क्षेत्रमा पुगेको थियो । उक्त क्षेत्रका घरघरमा गएर ट्रेस गर्दा बिरामी नभेटिएको ईडीसीडीका निर्देशक दास बताउँछन् । ‘त्यो ठाउँमा विज्ञसहितको टोली गएको थियो । ट्रेस गर्दा थप बिरामी भेटिएन,’ उनी भन्छन् । पुष्टि भएका दुई जनाले चटपटे र धाराको पानी खाएको हुनाले पानीको परीक्षण गर्ने काम भइरहेको उनले बताए । ‘उनीहरूले धाराको पानी खाएका रहेछन् । पानीको परीक्षण गर्ने काम भइरहेको छ,’ उनी भन्छन्, ‘पानीको अध्ययन अनुसन्धान गर्न केयूकेललगायतलाई भोलि बोलाएका छौँ ।’

सम्बन्धित समाचार

काठमाडौंमा भेटियो हैजा

अस्पतालमा झाडापखालाका बिरामी बढ्दै

अस्पतालहरूमा झाडापखालाका बिरामीको संख्या बढ्दै गएको छ । टेकु अस्पतालमा दैनिक ५ देखि १० जनाको हाराहारीमा झाडापखालाका बिरामी भर्ना हुने गरेका छन् । ‘झाडापखालाका बिरामीको संख्या बढिरहेको छ । पछिल्लो दिनमा कहिले २२, कहिले १०, कहिले ५ जना बिरामी अस्पताल आएका छन्,’ उनले भने । उनका अनुसार तीन महिनाको अवधिमा मात्र ४२५ जना झाडापखालाका बिरामीले उपचार सेवा लिएका छन् । हैजा झाडापखालको ठूलो रूप भएको बताउँछन् चिकित्सक । सरकारी तथ्यांकअनुसार बर्सेनि देशभर ७ हजारभन्दा बढी हैजाका बिरामी भेटिने गरेका छन् ।

महामारी फैलिएर नियन्त्रण गर्न तयारी के छ ?

हैजा नियन्त्रण तथा रोकथाम गर्न सरकारकाे तयारी भने फितलो देखिन्छ । महामारीको रूप लिए के गर्ने भन्ने प्रश्नमा निर्देशक दास भन्छन्, ‘जनचेतनाको अभियान सुरु गरेका छौँ । व्यक्ति आफैँले पनि ध्यान दिन जरुरी छ ।’ काठमाडौंको फोहोर व्यवस्थापन र पानीको गुणस्तर कायम गर्न सबै निकायसँग छलफल गरिरहेको बताउँछन् उनी ।

‘फोहोर पनि समस्या हो । महानगरसँग फोहोरको व्यवस्थापन गर्न छलफल गरेका छौँ । फोहोर व्यवस्थापन हुनुपर्छ । प्रदूषित पानीलाई निर्मूल पार्नुपर्छ,’ उनी भन्छन् ।

स्थानीय र प्रदेश सरकारले नियन्त्रणका लागि काम गर्नुपर्ने उनी बताउँछन् । महामारी फैलिन नदिन केन्द्रले टेक्निकल टिम तयारी अवस्थामा राखेको उनले दाबी गरे ।

खोपको जोहो गर्न विज्ञको सुझाव

विज्ञहरूले कलेरा खोपको जोहो गर्न सरकारलाई सुझाव दिएका छन् । ‘खोपका बारेमा सरकारले सोच्नुपर्छ । खोपलाई डब्लूएचओले पनि मान्यता दिएको छ,’ डा. पुन भन्छन् । तर, खोपले मात्र समाधान नहुने बताउँछन् ईडीसीडीका निर्देशक डा. दास । ‘कपिलवस्तुमा बाहिरको सहयोगमा खोप चलाएको हो । यो राष्ट्रिय खोप कार्यक्रमअन्तर्गत पर्दैन । खोप नै समाधान होइन । सानो ठाउँमा लगाउन सजिलो छ । धेरै जनसंख्या भएको ठाउँमा गाह्रो हुन्छ ।’

लक्षण

– पातलो दिसा लगातार लाग्नु
– बान्ता हुनु
– जलवियोजन हुनु
– ज्वरो आउनु
– शरीर दुख्नु

हैजा झाडापखालाको स्रोत

– दूषित पानी
– ढल
– खाद्यवस्तु

जोगिने उपाय

– पानी उमालेर पिउने
– पानी फिल्टर गर्ने
– सफा भाँडाको पानी प्रयोग गर्ने
– झोलिलो पदार्थ बढी पिउने
– खानेकुरा राम्रोसँग पकाएर मात्र खाने
– जीवनजल पानीमा घोलेर खाने
– शौचालय गएपछि साबुन पानीले हात धुने

सम्बन्धित समाचार

प्रकाशित मिति: सोमबार, असार ६, २०७९ १८:४०