चटपटे खाएपछि झाडाबान्ता भयो, परीक्षण गर्दा हैजा भेटियो

A+ A A-

शुक्रराज ट्रपिकल तथा सरुवा रोग अस्पताल टेकुमा बिहीबार एक जना हैजाका बिरामी भेटिए । काठमाडौं बागबजारमा बस्ने एक महिलामा हैजा पुष्टि भएको हो ।

उनीसँगै एउटै घरमा बस्ने अर्की एक महिलामा पनि हैजाको लक्षण देखिएको छ । उनीहरू दुवै जनाले बुधबार चटपटे खाएका थिए । त्यसपछि उनीहरूमा झाडापखाला लागेको थियो ।

‘एक जना १८ वर्षको र अर्को २५ वर्षको हुनुहुन्छ । एक जनामा हैजा देखिएको छ,’ अस्पतालको इमर्जेन्सीका इन्चार्ज लिलानाथ भण्डारीले भने, ‘चटपटे घरमै बनाएर खाएको भनिएको छ । दुवै जनाको लक्षण हैजासँग मिल्छ ।’

काठमाडौंमा भेटियो हैजा

चिकित्सकका अनुसार हैजा एउटा भेटिनु भनेको पनि ठूलो केस हो । यसबाट थप हैजा फैलन सक्छ । भिब्रिओ कोलरी ब्याक्टेरियाका कारण लाग्ने हैजा गम्भीर खालको झाडापखाला रहेको बताउँछन् अस्पतालका रिसर्च युनिटका प्रमुख डा. शेरबहादुर पुन । ‘दूषित पानी, खानपान र काठमाडौंको फोहोरबाट हैजा सरेको हुनसक्छ,’ उनी भन्छन्, ‘हैजाबाट मृत्युसमेत हुनसक्छ ।’

काठमाडौंमा ढल र पानीको पाइप एकै ठाउँमा रहेकाले पनि हैजा र झाडापखालाको जोखिम रहेको बताउँछन् इमर्जेन्सी इन्चार्ज भण्डारी । ‘काठमाडौंमा पानीको पाइप र ढल एकैठाउँमा छ । ढलबाट पानीमा किटानु सर्ने जोखिम उच्च हुन्छ,’ उनी भन्छन् । हैजाका कारण बर्सेनि विश्वभर एक लाख मानिसको मृत्यु हुने गरेको पाइन्छ ।

झडापखालाले भरिभराउ अस्पताल

झाडापखालाका बिरामीले अस्पताल भरिएको छ । इन्चार्ज भण्डारीका अनुसार ४० बेडको वार्ड भरिएको छ । ‘वार्ड भरिएर इमर्जेन्सीमा राखेर उपचार गरिरहेका छौँ,’ उनी भन्छन् । बिहीबार दिउँसोसम्म इमर्जेन्सीमा झाडापखालाका १६ जना बिरामी उपचारका लागि आएका थिए । ती अधिकांश बिरामीलाई स्लाइन चढाइएको थियो ।

‘दिनमा १५–२० पटक झाडाबान्ता भयो भनेर आउने बिरामी धेरै छन् । शरीरले थेग्नै नसक्ने भएपछि इमर्जेन्सीमा आउने हो,’ उनी भन्छन्, ‘बर्खाको समयमा बढ्ने नै हो । यो केस अझै बढेर जान्छ ।’

सामान्यतया २४ घण्टामा तीन पटक वा सोभन्दा बढी दिसा भएमा झाडापखाला भएको मानिन्छ । धेरै पखाला लागेमा तत्काल अस्पताल आउनु सुझाउँछन् डा. पुन । ‘लगातार पखाला, बान्ता भएमा अस्पताल जानुपर्छ । जलवियोजन देखिएमा स्लाइन पनि चढाउनुपर्छ,’ डा. पुन भन्छन् ।

टेकु अस्पतालमा गत वैशाखमा १६२ जना बिरामी उपचारका लागि इमर्जेन्सीमा आएका थिए । जेठ महिनामा यो संख्या बढेर २०४ पुगेको छ । यो संख्या असार साउनमा अझै बढ्ने बताउँछन् इन्जार्च भण्डारी ।

गत दुई वर्ष भने टेकु अस्पताल कोभिड डेडिकेट भएका कारण झाडापखालाका बिरामी अस्पताल पुगेका थिएनन् । हाल टेकु अस्पताल आएका अधिकांश झाडापखालाका बिरामी काठमाडौं उपत्यकाका छन् । केही मात्र धादिङ, नुवाकोट र काभ्रेका छन् ।

लक्षण

– पातलो दिसा लगातार लाग्नु
– बान्ता हुनु
– जलवियोजन हुनु
– ज्वरो आउनु
– शरीर दुख्नु

हैजा झाडापखालाको स्रोत

– दूषित पानी
– ढल
– खाद्यबस्तु

जोगिने उपाय

– पानी उमालेर पिउने
– पानी फिल्टर गर्ने
– सफा भाँडाको प्रयोग गर्ने
– झोलिलो पदार्थ बढी पिउने
– खानेकुरा राम्रोसँग पकाएर मात्र खाने
– जीवनजल पानीमा घोलेर खाने
– शौचालय गएपछि साबुन पानीले हात धुने