धुवाँ र तुवाँलाेले ढाक्यो पूरै देश, मर्निङ वाक्‌मा पनि ननिस्कनू

A+ A A-

डढेलोका कारण पूरै देश धुवाँ र तुवाँलाेले ढाकेको छ । वन तथा भू–संरक्षण विभागका अनुसार देशका १९ ठाउँमा लागेको डढेलोका कारण काठमाडौं उपत्यकासहित देशभरको वायुमण्डल धुलो, धुवाँ र तुवाँलोले ढपक्कै ढाकेको छ ।

बारामा १, चितवनमा २, हुम्लामा २, कालीकोटमा १, कञ्चनपुरमा २, नवलपुरमा १, पर्सामा ८, रौतहटमा १, सर्लाहीमा १ गरी १९ ठाउँमा डढेलो लागेको विभागले जनाएको छ ।

‘पूरै नेपाल धुवाँले ढाकेको छ । काठमाडौं उपत्यकामा देखिएको प्रदूषण पनि डढेलोका कारण हो,’ विभागका उपसचिव सुन्दर शर्माले भने । उनका अनुसार भारतमा पनि आगलागी र डढेलो लागिरहेकाले त्यसको असर नेपालमा पनि परेको छ ।

‘पानी परेन भने हावाले उडाएर धुवाँ अर्कोतिर पुग्छ । हिमाली भेगमा गयो भने हिउँ पग्लने जोखिम हुन्छ,’ उनले भने ।

डढेलो लागिरहेका जिल्लाहरू ।

वातावरण विभागका अनुसार मंगलबार दिउँसो उपत्यकाको रियल टाइम एयर क्वालिटी इन्डेक्स (एक्यूआई) २१७ पुगेको छ । एक्यूआई ३ सयभन्दा माथि गयो भने धेरै जोखिम मानिन्छ । गत वर्ष एक्यूआई ४ सय क्रस गरेको थियो । ‘चैत र वैशाख डढेलो लाग्ने समय हो । पानी पनि कम पर्छ,’ विभागका प्रवक्ता शंकरप्रसाद पौडेलले भने, ‘अहिले एसियाका धेरै देशमा डढेलो लागेको छ । यसैका कारण अहिले प्रदूषण बढेको हो ।’

भएन डढेलो नियन्त्रण

प्रत्येक वर्ष डढेलो लाग्छ र प्रदूषण हुन्छ तर न्यूनीकरणका लागि प्रभावकारी योजना सरकारले ल्याउन सकेको छैन । वन विभागका अनुसार वर्षमा २ हजार ५ सयको हाराहारीमा डढेलो लाग्ने गरेको छ । डढेलोमा परेर वर्षमा आठ जनाको मृत्यु र डढेलो बस्तीमा पसेर ८० घरमा क्षति पुग्ने गरेको छ । ‘हरेक वर्ष मानवीय क्षति हुन्छ । डढेलोले आर्थिक, वन, वन्यजन्तु, जलवायु र जनस्वास्थ्यमा असर परेको छ,’ वन विभागका उपसचिव शर्मा भन्छन् ।

नियन्त्रणका लागि जनशक्तिको अभाव रहेको उनी बताउँछन् । ‘डढेलो नियन्त्रणको प्रयास गरिरहेका छौँ तर दक्ष जनशक्ति, उपयुक्त प्रविधि र औजार छैन,’ उनी भन्छन्, ‘डढेलो व्यवस्थापन महाशाखा खोलेर ५/१० वर्षको योजना ल्याउनुपर्ने हो, यसमा हामी चुकेका छौँ ।’

प्रदूषण कहिलेसम्म रहन्छ ?

तत्काल ठूलो वर्षाको सम्भावना नरहेकाले केही समय वातावरण धूमिल रहने मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ । ‘राम्रोसँग वर्षा पनि भएको छैन, हावा पनि चलेको छैन । तापक्रम पनि बढिरहेको छ,’ महाशाखाकी मौसमविद् प्रतिभा मानन्धर भन्छिन्, ‘ठूलो वर्षा नभएसम्म वातावरण सफा हुने देखिँदैन । फाटफुट वर्षा हुन्छ तर यसले क्लियर हुँदैन ।’

स्वास्थ्यमा असर

प्रदूषण बढेसँगै स्वास्थ्यमा असर पर्ने भएकाले अत्यावश्यक कामबाहेक बाहिर ननिस्कन स्वास्थ्य मन्त्रालयले आग्रह गरेको छ । ज्येष्ठ नागरिक र बालबालिकालाई बढी असर गर्ने विज्ञहरू बताउँछन् । प्रदूषणले छाला, आँखा, दम, खोकीजस्ता श्वासप्रश्वासका बिरामी, मुटुरोगीलगायत दीर्घरोगीहरूलाई बढी असर गर्छ,’ स्वास्थ्य तथा जनसंख्या मन्त्रालयका सहप्रवक्ता डा. समीर अधिकारीले भने, ‘मास्क लगाएर हिँड्न र अत्यावश्यक कामबाहेक बाहिर ननिस्कन अनुरोध छ ।’ यो समयमा आगो, सवारीसाधन र कल कारखाना कम चलाउन र मर्निङ वाक्‌लगायत शारीरिक क्रियाकलाप पनि घरभित्रै गर्न उनले आग्रह गरे ।