‘डढेलो मात्र कारण होइन, पानी नपरे र हावा नचलेसम्म वायु प्रदूषण हट्दैन’

A+ A A-

देशभरको वायु प्रदूषण उच्च भएपछि सरकारले चार दिन विद्यालय बन्द गर्ने निर्णय गर्‍यो । तुवाँलो, धुलो र धुवाँले वायुमण्डल पूरै ढाकेकाले शुक्रबारदेखि घाम झुल्केकोे छैन । रियल टाइम एयर क्वालिटी इन्डेक्स (एक्यूआई) ३ सयभन्दा बढी पुगेको छ । एक्यूआई ३ सय नाघ्नु भनेको उच्च जोखिम हो ।

पानी नपरे र हावा नचलेसम्म प्रदूषण घट्ने सम्भावना नरहेको विज्ञहरू बताउँछन् । अहिलेसम्मकै लामो समय वायु प्रदूषण भएको उनीहरूको भनाइ छ ।

‘अहिले नकारात्मक अवस्था देखिएको छ । मानव स्वास्थ्यमा धेरै नै असर गर्ने प्रदूषण छ’, वातावरण विभागको प्रदूषण नियमन तथा नियन्त्रण शाखाका प्रमुख शङ्करप्रसाद पौडेल भन्छन्, ‘पहिले एक/दुई दिन हुने गरेको थियो । यो वर्ष लामो समय गयो ।’

विभागले रेकर्ड राख्न थालेपछि यो अहिलेसम्मकै उच्च रहेको उनी बताउँछन् । ‘२०१६ बाट रेकर्ड राख्न थालिएको हो । आगामी एक हप्तासम्म यस्तै स्थिति हुने देखिन्छ’, उनी भन्छन्, ‘प्रदूषणको तह बढिरहेको छ ।’

काठमाडौंमा तत्काल पानी नपर्ने

काठमाडौं उपत्यकामा तत्काल पानी पर्ने सम्भावना नरहेको मौसम पूर्वानुमान महाशाखाले जनाएको छ ।

‘काठमाडौं उपत्यकामा तत्काल पानी पर्ने देखिँदैन । हिमाली भू–भागमा हल्का पानी पर्ने देखिन्छ’, मौसमविद् वरुण पौडेल भन्छन्, ‘अहिलेको प्रदूषण हट्न पानी पर्नुपर्ने वा हावा नै चल्नुपर्ने हुन्छ । हावा चल्ने र बादल बन्ने प्रक्रिया रोकिएको छ ।’

गर्मी सुरु भयो तर तापक्रम बढेन

गर्मीयाम सुरु भए पनि प्रदूषणका कारण जमिन तात्न नपाएको मौसमविद् पौडेल बताउँछन् । ‘जाडो सकिनेबित्तिकै तापक्रम बढ्दै थियो । अहिलेको प्रदूषणले जमिन तात्न पाएको छैन । अघिल्लो साता २८/२९ डिग्री तापक्रम पुगेको थियो । सोमबार २३/ २४ डिग्रीमा झरेको छ । जमिनमा घाम छिर्न पाएको छैन । दुई/तीन दिन प्रदूषण नै हुन्छ’, उनी भन्छन् ।

जाडोको प्रदूषण कायमै

देशका विभिन्न ठाउँमा लागेको डढेलोका कारण मात्र प्रदूषण नभएको पौडेल बताउँछन् । ‘डढेलो मात्र होइन । यो वर्ष जाडो समयमा पनि सुक्खा भयो । जाडोको प्रदूषण पनि बसिरहेको छ’, उनी भन्छन्, ‘पुसमा पनि यस्तै समस्या भएको थियो । आँखा पिरो भएको थियो । स्थानीय रूपमा घाम लाग्ने र हावा चल्यो भने खुल्दै जान्छ ।’

ज्येष्ठ नागरिक र बालबालिकालाई बढी असर

ज्येष्ठ नागरिक र बालबालिकालाई बढी असर गर्ने भएकाले अत्यावश्यक कामबाहेक घरबाट बाहिर ननिस्कन सरकारले आग्रह गरेको छ । प्रदूषणले दम, खोकीजस्ता श्वासप्रश्वासका बिरामी, मुटुरोगीलगायत दीर्घ रोगीहरूलाई बढी असर गर्छ ।

मास्क लगाउन, बाहिर ननिस्कन, चस्मा लगाउन, मुख धुन, आगो नबाल्न, सवारी साधन कम चलाउन, कल कारखाना कम चलाउन र मर्निङवाक नगर्न सरकारले सबैलाई अनुरोध गरेको छ ।

४२ हजारको मृत्यु, आयु पनि घट्छ

वायु प्रदूषणले मानिसको मृत्यु र आयु घटाउने वातावरणविद् भुषण तुलाधर बताउँछन् । ‘नेपालमा बर्सेनि ४२ हजारको मृत्यु वायु प्रदूषणले हुने विभिन्न अध्ययनले देखाएको छ ’, उनी भन्छन्, ‘मान्छेको आयु पनि घटाउँछ । गर्भवती महिला छ भने नजन्मेको शिशुलाई पनि असर गर्छ । २० प्रतिशत नवजात शिशुको मृत्यु वायु प्रदूषणले नै हुन्छ ।’

वायु प्रदूषण नियन्त्रण गर्न के गर्ने ?

प्रदूषण नियन्त्रण गर्न सरकारको तयारी नदेखिएको उनी बताउँछन् । ‘तीन महिनाअगाडि नै डढेलो सुरु भएको थियो । यस्तो समस्या हुन्छ भन्ने थाहा थियो । नियन्त्रणको तयारी देखिएको छैन’, उनी भन्छन्, डढेलो नियन्त्रण, सवारीसाधन र उद्योग कलकारखानाबाट निस्कने प्रदूषण नियन्त्रण गर्नुपर्छ ।’

यो पनि...

खुलेन आकाश, मौसमविद् भन्छन्- केही दिन अझै लम्बिन्छ, सतर्कता अपनाउनू

उपत्यकामा उच्च वायु प्रदूषण, जोगिन के गर्ने ?

वायु प्रदूषण भएको ठाउँमा कोरोना संक्रमितको मृत्यु हुने सम्भावना पनि बढी

वायु प्रदूषणले काठमाडौंमा आँखा पोल्ने तुवाँलाे

विज्ञ भन्छन् : वायु प्रदूषण कम गर्न स्पष्ट नीति र योजना नल्याए काठमाडौंको स्थिति भयावह हुन्छ

वायु प्रदूषणले बढाउँछ गर्भपतन

प्रकाशित मिति: सोमबार, चैत १६, २०७७ २१:५९