रक्सौलमा ५२ रुपैयाँ पर्ने पेट्रोल काठमाडौंमा किन पर्छ १०८ रुपैयाँ ?

A+ A A-

सरकारले ६ हालै पारित गरेको ‘व्यापार घाटा न्यूनीकरणसम्बन्धी राष्ट्रिय कार्ययोजना’ मा पेट्रोलियम पदार्थबाट चल्ने सवारी साधन र त्यसका पार्टपुर्जा आयातका लागि बैंक तथा वित्तीय संस्थाहरुले दिने ट्रस्ट रिसिप्ट (टीआर) कर्जा नदिने र उपभोक्तालाई गाडी किन्न दिने ऋणमा पनि कडाइ गर्ने भनिएको छ ।

गाडी र त्यसका पार्टपुर्जा आयातमा दिइने टीआर कर्जा नदिने तथा गाडी किन्न उपभोक्तालाई दिने ऋणमा कडाइ गर्ने भनिएको पेट्रोलियम पदार्थबाट चल्ने गाडीका लागि मात्रै हो । सवारी साधन, त्यसका पार्टपुर्जा र पेट्रोलियम पदार्थको आयातले व्यापार घाटा अनियन्त्रित रुपमा बढाएकोले नियन्त्रण गर्न यस्तो विकल्प प्रयोग गरिएको सरकारी अधिकारीको दाबी छ ।

नेपाल राष्ट्र बैंकले प्रकाशित गरेको तथ्यांकअनुसार चालू आर्थिक वर्षको वैशाख मसान्तसम्ममा १ खर्ब ७२ अर्ब ४३ करोड ३५ लाख रुपैयाँ बराबरको पेट्रोलिय पदार्थ आयात भएको छ । वैशाख मसान्तसम्मको कूल व्यापार घाटा १० खर्ब ९९ अर्ब ६० करोड २६ लाख रुपैयाँ छ ।

पेट्रोलिय पदार्थ बेच्दा सरकारलाई नोक्सान छ ?

सरकारको तर्फबाट पेट्रोलियम पदार्थको आयात नेपाल आयाल निगमले गर्छ । निगमले भारतको रक्सौल र बरौनीमा पेट्रोलियम पदार्थ किन्छ । अहिले काठमाडौंका उपभोक्ताले प्रतिलिटर १०८ रुपैयाँमा पेट्रोल किनिरहेका छन् ।

तर, निगमले रक्सौल र बरौनीमा प्रतिलिटर ५२ रुपैयाँ १७ पैसाको दरले पेट्रोल किन्छ । यही पेट्रोलमा सरकारले प्रतिलिटर ३९ रुपैयाँ २३ पैसा राजस्व लिन्छ । हो, निगमले रक्सौल र बरौनीमा प्रतिलिटर ५२ रुपैयाँ १७ पैसामा किनेको एक लिटर पेट्रोलमा सरकारले ३९ रुपैयाँ २३ पैसा राजस्व लिन्छ ।

निगमको प्रशासनिक खर्च, प्राविधिक नोक्सानी, बिमा खर्च मात्रै होइन, पेट्रोलियम पदार्थको विक्रेता र ग्यास कम्पनीको खर्च तथा नाफा पनि उपभोक्ताले नै तिरिदिन्छन् । यति गर्दा पनि नपुगेर निगमले उपभोक्तासँग प्रतिलिटर पेट्रोलमा ७ रुपैयाँ ६७ पैसा नाफा लिन्छ ।

पेट्रोलमा सरकारले कति कर लिन्छ भन्ने तलको टेबलमा हेरौं ।

विवरण	मूल्य
रक्सौल/बरौनी औसत मूल्य	५२.१७
विवरण	कर (रु.प्रतिलिटर)
भन्सार शुल्क	१५.२३
सडक मर्मत सम्भार शुल्क	४.००
पूर्वाधार विकास कर	५.००
प्रदूषण शुल्क	१.५०
मूल्य स्थिरकरण कोष	१.०८
मू.अ.कर	१२.४२
जम्मा	३९.२३

स्रोतः नेपाल आयाल निगम

यति मात्रै होइन, उपभोक्ताले निगम र विक्रेताको सम्पूर्ण खर्च तिरेर उनीहरुलाई नाफा पनि दिइरहेका छन् । निगम र विक्रेतालाई तिर्ने शुल्क पनि टेबलमै हेरौं ।

विवरण	शुल्क (रु. प्रतिलिटर)
रक्सौल र बरौनीबाट काठमाडौँ ल्याएको भाडा	३.४८
निगमको बिमा खर्च	०.०३
निगमको प्राशासनिक एवं बिक्री खर्च	०.६०
निगमको प्राविधिक नोक्सानी	०.६८
पेट्रोलियम विक्रेता/ग्यास कम्पनीको खर्च एवं नाफा	४.१४
निगमलाई नाफा	७.६७

स्रोतः नेपाल आयल निगम

निगम र पेट्रोल पम्पहरुको सबै खर्च मात्रै होइन, नाफासमेत दिँदा उपभोक्ता भारतीय सीमावर्ती बजारमा किनिएको पेट्रोल खरिद मूल्यको दोब्बरभन्दा बढीमा किन्न बाध्य छन् ।

सम्बन्धित सामग्री: २० लाखको गाडी नेपालमा किन पर्छ ८५ लाख ?

प्रकाशित मिति: बुधबार, असार ११, २०७६ २१:४६