बागमती किनार : पहिले फोहोरको डंगुर, अहिले रेस्टुरेन्टको लहर

A+ A A-

काठमाडौंको शंखमुलबाट बागमती कोरिडोर हुँदै तिनकुने निस्किँदा सडकको दायाँतिर भेटिन्छन् चियावाला । पुराना भाँडाकुँडाले सजिएका चियावालामा चिया खानेहरूको भिड पनि उस्तै देखिन्छ । छेवैमा बगिरहेको बागमती किनारामा खोलिएका क्याफेमा ‘पुराना र बिग्रिएका घरायसी सामान, ग्याजेट्सलाई नपत्याउँदो शैलीमा आकर्षक रूपमा सजाइएको भेटिन्छ । काठका मुढाहरूको बीचमा बिग्रिएको वा पुरानो टीभी वा डेस्कटपको स्क्रिनतिरको भागलाई चिया राख्ने टेबुल बनाइएको उक्त क्याफेमा चिया खानेको उपस्थिति पनि बाक्लै देखिन्छ ।

चियावाला क्याफे

क्याफे अघिल्तिरै भेटिने हरियाली पार्कले पनि चियापारखीलाई चियावालामै पुर्‍याउने गरेको सञ्चालक गणेशदेव पाण्डे बताउँछन् । फिल्म निर्देशनमा रमिरहेका पाण्डे बागमतीमा नै क्याफे खोल्ने सोच बनाउनुमा प्रमुख कारण यहाँ बढ्दै गएको मानिसको आकर्षणलाई नै मान्छन् ।

रिलका निर्देशक, रियलका चियावाला

२०७५ सालमा चलचित्र निर्देशक पाण्डेले एक दशकअगाडि देखेको फोहोरको डंगुरमा चियापसल खोल्ने हिम्मत गरेका थिए । नगरुन् पनि किन, हिजोको फोहोरको डंगुर पार्कमा जो परिणत भएको थियो ।

उनले खोल्दा क्याफे फाट्टफुट्ट मात्रै थिए । मानिसको बाक्लिँदै गएको उपस्थिति, सुध्रँदै गएको बागमतीको किनारा देखेरै क्याफे खोलेका उनले २०७८ सालमा आइपुग्दा झकिझकाउ कोरिडोरले उपत्यकाको स्वरुप नै परिवर्तन गरेको देख्छन् । कोरिडोरमा चिया बेचेरै मासिक डेढ लाख कमाइ गर्ने उनी बदलिएको कोरिडोरले सयौँको भविष्य बदलिएको धारणा राख्छन् ।

निर्देशक तथा चियावालाका सञ्चालक पाण्डेको कुरा सुनिसकेर थापाथलीतिर लाग्दा लस्करै भेटिने गर्छन् नेपाली मौलिक शैलीका घरहरू । अझ नेपाली नाम र नेपाली शैलीमै खुलेका क्याफेहरूको बायाँपट्टि लमतन्न सुतिरहेको हरियो पार्क र बगिरहेको बागमती खोलाले जोकोहीलाई पनि शान्त बनाउन सक्छ ।

चियावालाबाट केही पाइला पर पुग्नासाथ आइपुग्छन् ठेलाघर, कुकर कफी, पाहुना क्याफे, बर्गर हाउसलगायतका रेस्टुरेन्टहरू । जहाँ कोही बार्दलीमा बसेर चिया पिइरहेको भेटिन्छन् त कोही खोला किनारामा हेर्दै टहलिइरहेका । व्यवसायी भने ग्राहकलाई हर प्रयास यही हरियाली पार्कमा भुलाउँदै व्यापार गर्न व्यस्त भेटिन्छन् । यही भिडमा भेटिन्छन् दीपक पौडेल पनि ।

पैसा कमाउनकै लागि विदेशमा वर्षौं भौँतारिएका दीपकको अचेल दिनचर्या यही कोरिडोरमा बित्छ । सात समुद्रपारि गएर दश नङ्ग्रा खियाउँदा पनि नमिलेको सन्तुष्टि आजभोलि यही किनाराले दिने गरेको छ उनलाई । विदेश बस्नुभन्दा यहीँ आएर रेस्टुरेन्टमा ग्राहकलाई मीठो परिकार खुवाउनुमै सन्तुष्टि मिल्दो रहेछ,’ उनी मुस्कुराउँदै खोला किनाराले बदलेको जीवनबारे हामीलाई भन्छन् ।

बुद्धनगरमा तीन युवाले बनाएको रेल स्टेसन (भिडियोसहित)

‘सन्तुष्ट छु, विदेश जानुअगाडि बागमतीको गन्हाउने किनारबाट कति हिँडियो हिँडियो ।’ तर वर्षौं बसेर नेपाल फिर्दा हिजो गन्हाउने देखेका किनारा सुदनलाई सुनौला लागे । विदेशमा नदेखेको अवसर पनि उनले यही किनारामा देखे र साथी सुदन बन्जाडे र जनक क्षत्रीसँग मिलेर रेस्टुरेन्ट खोले । नाम राखियो, ‘रेल स्टेसन’ ।

भन्छन्, ‘लकडाउनले घर फर्केपछि यो ठाउँ आएँ । मानिसको भिड पनि बाक्लो हुन थालेछ । अगाडि हरियो जंगल, बीचमा खोला, खोला किनारमा हरियो पार्क, अनि सँगै चिल्लो सडक । यो देखेर लोभिएकै हो म पनि ।’ मुसुक्क मुस्कुराउँदै भन्छन्, ‘यो वातावरण देखेरै यहाँ रेस्टुरेन्ट खोल्न मन लाग्यो ।’

क्याफेवालादेखि रेल स्टेसनसम्म आइपुग्दा तिनकुनेबाट थापाथलीनजिकै पुगिसकिन्छ । पैदल हिँड्ने हो भने ३० देखि ४० मिनेट मात्रै लाग्ने यो बाटोमा मानिस घण्टौँसम्म ओहोरदोहोर गरेर टहलिने गर्छन् ।

कुनै बेला फोहोरको पोको बोकेर नाक खुम्च्याउँदै बागमतीको किनारमा आउने ५५ वर्षीय किरण श्रेष्ठ दिनको सुरुवात गर्नकै लागि पनि यहाँ आइपुग्ने गर्छन् । बिहान झिसमिसेमा आइपुग्ने उनी बिहानको ८ बजे मात्रै घर फर्कने बताउँछन् । ‘बिहान तिनकुनेदेखि शंखमुलसम्म दौडेर किनारामा बस्नुपर्छ । मन नै शान्त हुन्छ ।’

दिउँसो चियाको चुस्की लाउँदै गर्दा भेटिएका उनी आफू १० वर्षअघि यही बाटो भएर हिँड्दाको अनुभव यसरी सुनाउँछन्, ‘पहिले कहाँ यस्तो थियो र ? फोहोर र सिनो (मरेका जीवजन्तु कुहिएको) गन्हाएर हिँड्नै नसकिने, त्यही पनि फोहोर फाल्न यहाँ आइन्थ्यो ।’ डम्पिङ साइटको रूपमा प्रयोग गर्दै आएको खोला किनारलाई आजभोलि श्रेष्ठ बिहानीपख व्यापाम गर्न त साँझमा साथीहरूसँग बसेर चियाको चुस्की लिन आइपुग्ने गर्छन् ।

उनीसँग बोल्दै गर्दा नयाँ शैलीमा बनाएको ठेला गुडाउँदै आइपुग्छिन् ३६ वर्षीया पार्वती न्यौपाने पनि । महादेवस्थान जाने बाटोमै पर्ने पुलछेउमै उभिएकी उनी वरिपरि झुम्मिन आइपुग्छन् एक हुल केटाकेटी । त्यसैबीच सुनिन थाल्छन् म:म:, ससेज, समोसाजस्ता नामहरू पनि ।

ठेलामा व्यापार गर्न कस्सिएकी पार्वती मात्रै होइन, नजिकै ठेलाघर नामक अर्को क्याफे पनि ठेलाकै नामबाट व्यापार गरिरहेको भेटिन्छ । चारचक्के ठेलासँगै क्याफेको रूपमा ठडिएको अर्को ठेलाघर हो यो ।

झट्ट हेर्दा पार्वतीले राखेजस्तै ठेला आकृतिकै सजावट गरिएको ठेलाघरमा पुरानो थोत्रो टायर पनि झुण्ड्याइएको छ । साइकलको टायरलगायत नेपाली सामानले सजिएको ठेलाघरमा पनि मानिसको एक हुल हाँसिरहेको तलैबाट सुनिन सक्थ्यो । पार्वतीको ठेलामा नै खाजा खान झुम्मिएका केटाकेटीझैँ झुम्मिदै खुलेका नेपाली शैलीका क्याफे तथा रेस्टुरेन्टहरूमा ग्राहक पनि हरेक दिन नै झुम्मिइरहेका हुन्छन् ।

नेपाली शैलीप्रति ग्राहकको बढ्दो रुचि देखेरै साजसज्जामा नेपालीपन ल्याउन थालेका व्यवसायीहरू पर्यटकीय गन्तव्यको रूपमा फस्टाउँदै गएको कोरिडोर क्षेत्रलाई देखेरै पुलकित छन् ।

हुन त क्याफे वा रेस्टुरेन्टमा मात्रै भिड भेटिँदैन, बागमती खोलैखोला हरियो झारमा हिँड्दै गर्नेको संख्या पनि त उस्तै भेटिन्छ यहाँ । जहाँ कोही प्रेमिल संसारमा डुबेका भेटिन्छन् त कोही मन बहलाउँदै किनारैमा टोलाइरहेका भेटिन्छन् । सेल्फी खिच्नकै लागि आउनेको पनि कमी हुँदैन ।

उपत्यकाका धोवीखोला होस् या बागमती या मनोहरा खोला नै किन नहोस्, किनारामा चिल्लो सडक र हरियाली पार्क बनेपछि केही वर्षयता टहलिन आउनेको भिड नै लाग्दै आएको छ । एक दशकसम्म बाटो काट्न नै सकस हुने भन्दै हिँड्न पन्छिनेहरू अहिले मुसुक्क मुस्कुराउँदै खोला छेउछाउमै टहलिरहन्छन् खोज्छन् । भन्छन्, ‘बिहान यो बाटो हिँड्दा ध्यान पनि यही गर्छु चिया पनि मीठो खान पाइन्छ । दिनको शुभारम्भ नै राम्रो हुन्छ ।’

२०६६/७७ सालमा काठमाडौँ महानगरले सुरु गरेको निर्माण कार्य २०६९/७० पछि भने पुनर्निर्माण प्राधिकरणले अगाडि बढाएको थियो । यसरी तिनकुने थापाथलीबीचबाट बगेको बागमतीमा प्राधिकरणले कोरिडोर निर्माण गरेसँगै यो क्षेत्र डम्पिङ साइडबाट सात वर्षमै व्यापारिक क्षेत्र बनेको छ । अस्तव्यस्त शहरको बीचमा हरियाली पार्क र त्यसको छेवैमा लस्करै भेटिने मौलिक प्रकृतिका होटल तथा रेस्टुरेन्टहरूले झन् खोला किनारामा रौनक थपिदिएको छ ।

यसरी शंखमुलछेवैमा खुलेको रेल स्टेसन होस् वा अनामनगर छेवैमा खुलेको बार्दली वा तिनकुने छेवैमा खुलेको डोको, अथवा मनोहरा खोला किनारमा खुलेका सिलौटो, अँगेनो नै किन नहोस्, यी व्यवसायले खोला किनारको शोभा नै बढाएका छन् । यसरी नदी किनाराको स्वरुप परिवर्तनसँगै स–साना नेपाली मौलिक संस्कृति झल्किने क्याफेदेखि विदेशी शैलीमा लस्करै खुलेका सुविधासम्पन्न होटलहरूले मनग्य आम्दानीसमेत गर्दै आएका छन् ।

तस्वीर : सुशील श्रेष्ठ

प्रकाशित मिति: मंगलबार, पुस २७, २०७८ ०७:०८