बिजुलीकाे बिलमा काठमाडाैंका घरबेटीकाे लुट, डेरावालासँग असुल्छन् प्रतियुनिट १५ रुपैयाँ

बिजुलीकाे बिलमा काठमाडाैंका घरबेटीकाे लुट, डेरावालासँग असुल्छन् प्रतियुनिट १५ रुपैयाँ

A+ A A-

काठमाडौंका अधिकांश घरबेटीले डेरावालासँग विद्युत्‌ प्राधिकरणले ताेकेभन्दा बढ्ता शुल्क लिने गरेकाे पाइएकाे छ ।

शिलापत्रले गरेको एक सर्भेअनुसार घरभाडामा बस्नेहरूमध्ये ६४.२ प्रतिशतले १५ रुपैयाँ वा त्योभन्दा बढी प्रतियुनिट शुल्क तिर्नुपरेको जनाएका छन् ।

विद्युत्‌ प्राधिकरणले भने मापदण्डभन्दा बढ्ता शुल्क उठाउन कसैलाई पनि अनुमति दिएको छैन । विद्युत्‌ ऐन मिचेर अधिकांश घरबेटीहरूले यस्ताे मनपरी शुल्क उठाउने गरे पनि उनीहरूमाथि कारबाहीकाे चासाे देखाइएकाे छैन ।

तपाईंले एक युनिट बिजुलीबराबर कति रुपैयाँ तिर्नुहुन्छ भन्ने हाम्राे प्रश्नमा ६४.२ प्रतिशतले १५ रुपैयाँ र त्योभन्दा बढी मूल्य तिरेको बताउँदा १४ प्रतिशतले १२ रुपैयाँदेखि १४ रुपैयाँसम्म, १३ प्रतिशतले १० देखि १२ रुपैयाँ ६ प्रतिशतले ८ देखि १० रुपैयाँ र १ प्रतिशतले मात्रै ८ रुपैयाँभन्दा कम रकम तिरेको अनलाइन खुला सर्वेक्षणले देखाएको छ ।

‘म भाडामा बस्छु, मेरो कोठामा एउटा बत्तीबाहेक अरु केही चल्दैन । जम्माजम्मी महिनामा ५ युनिट हुन आउँछ । तर, घरबेटीले हामीसँग प्रतियुनिट २० रुपैयाँ लिने गरेका छन्,’ एक उत्तरदाताले भनेका छन् ।

शिलापत्रले विशेषगरी काठमाडौंमा घरभाडामा बस्नेहरूलाई केन्द्रित गरेर अनलाइन सर्भे गरेकोमा अधिकांशले विद्युत्‌ नियमन आयोगले स्वीकृत गरेभन्दा बढी रकम लिने गरेको पाइएको हाे ।

सर्भेले घरबेटीहरू बिजुलीको व्यापारमा केन्द्रित भएको इंगित गर्छ । नेपाल विद्युत्‌ प्राधिकरणबाहेकले विद्युत्‌ आपूर्ति गरेबापत रकम उठाउन नपाउने कानुनी व्यवस्था भए पनि घरबेटीहरूले घरभाडामा बस्नेहरूसँगै धेरै पैसा लिएर कम पैसा प्राधिकरणलाई बुझाउने गरेको देखिएको छ ।

‘घरबेटीले बिजुलीको व्यापार गर्न पाइँदैन, यदि कसैले उजुरी गर्‍यो र प्रमाणित भयो भने सम्बन्धित व्यक्ति दण्डनीय हुन्छ,’ विद्युत्‌ नियमन आयोगका सदस्य डा. रामप्रसाद धितालले भने ।

सरकारले तोकेको विद्युत्‌‌को मूल्यअनुसार औसत रूपमा १ युनिट बिजुलीको मूल्य काठमाडौंमा ९ रुपैयाँ ७० पैसा पर्न आउँछ । यसको अर्थ धेरै घरमा १५ एम्पियर क्षमताको बिजुली प्रयोग हुन्छ । उनीहरूले औसत १ सय १ देखि २ सय ५० युनिटसम्म बिजुली प्रयोग गर्छन् । जसका लागि मासिक १ सय २५ रुपैयाँ न्यूनतम शुल्क र ९ रुपैयाँ ७० पैसा प्रतियुनिट शुल्क लाग्‍ने गर्छ ।

कुनै घर ५ एम्पियरको ग्राहक छन् र मासिक २१ देखि ३० युनिटसम्म मात्रै खपत हुन्छ भने ६ रुपैयाँ ५० पैसा मात्रै रकम लाग्छ । कुनै घर अधिकतम ६० एम्पियरको ग्राहक छन् र अधिकतम २ सय ५० भन्दा बढी बिजुली प्रयोग गर्छ भने पनि प्रतियुनिट ११ रुपैयाँ ५ पैसा रकम लाग्छ । तर, याे सर्वेक्षणअनुसार ६० एम्पियर फ्युज क्षमताको बिजुली १ प्रतिशतले मात्रै प्रयोग गरेकाे देखिएकाे हाे ।

४२ प्रतिशतभन्दा बढीले १५ एम्पिएर बिजुली प्रयोग गरेको र ३१ देखि ५० युनिट खपत गर्नेको संख्या बढी भएकाले औसत साढे ८ रुपैयाँ पर्न आउँछ । यद्यपि घरबेटी एउटा कोठा वा फ्ल्याट नभई पूरै घरमा प्रयोग गरिने २४९ युनिटसम्मको बिजुलीको पैसा तिर्दा औसत मूल्य १० रुपैयाँ पर्न आउँछ । तर, १० रुपैयाँ र १० रुपैयाँभन्दा कम बिजुलीको मूल्य तिर्ने संख्या अत्यन्तै न्यून मात्रै देखिएको छ ।

कुनै घरमा अधिकतम मूल्य तिर्नुपर्दा र ६० एम्पियर क्षमता नै प्रयोग गर्दा पनि साढे ११ रुपैयाँ पर्नेमा अधिकांशले १५ रुपैयाँभन्दा बढी मूल्य लिएको पाइएको छ । अधिकांशको यस्तो गुनासो आएपछि नियमन आयोग र नेपाल विद्युत्‌ प्राधिकरणका अधिकारीहरूले अनुगमन गर्ने प्रतिबद्धता जनाउँदै गुनासो गर्न आग्रह गरेका छन् ।

तपाईंले तिरेको शुल्क सरकारले तोकेअनुसार उपयोगी लागेको छ भन्ने प्रश्नमा ८१ प्रतिशले नलागेको प्रतिक्रिया दिएका छन् ।

यति धेरै शुल्क किन लिएको भनेर प्रश्न गर्दा अधिकांशबाट ५० प्रतिशतले यति नै मूल्य लिइँदै आएकाले निरन्तरता दिएको प्रतिक्रिया दिएका छन् । २२ प्रतिशतले विद्युत्‌ प्राधिकरणले नै त्यति नै लिने गरेको प्रतिक्रिया दिएका छन् भने १७ प्रतिशतले चित्त नबुझे कोठा सरेर जान भन्ने गरेको गुनासो गरेका छन् ।

अधिकांश उत्तरदाताले आफूले प्रयोग गरेको बिजुलीको पैसा आफैँले प्राधिकरणलाई तिर्न चाहेको देखिएको छ । तपाईंलाई टेलिफोन, इन्टरनेटजस्तै आफूले प्रयोग गरेको बिजुलीको पैसा आफैँ तिर्ने व्यवस्था भए हुन्थ्योजस्तो लाग्छ भन्ने प्रश्नमा ८८ प्रतिशतले 'लाग्छ' भन्ने उत्तर दिएका छन् ।

शनिबार बेलुका ७ बजेदेखि सोमबार दिउँसाेसम्म सर्वेक्षणमा भाग लिन मिल्ने व्यवस्था गरिएको थियो । काठमाडौंका विभिन्न स्थानमा विशेषगरी भाडामा बस्नेहरूले सर्वेक्षणमा भाग लिएकोमा अधिकांशले दिएको उत्तरले घरबेटीहरू बिजुलीमा व्‍यापार गर्ने देखिएको छ ।

दैनिक ४०० मेगावाट विद्युत्‌ खेर गएको, भारतबाट आयात रोकिएको र ग्यासको मूल्य बढेको समयमा पनि अहिले घरबेटीले लिएको मूल्यअनुसार ग्यासकै प्रयोग गर्न प्रोत्साहन पुगेको देखिएको छ ।

यो पनि :

भान्सामा ग्यासभन्दा इन्डक्सन चुलो कति किफायती ?

ग्यासको खरिद मूल्य भन्दा बिक्री मूल्य सस्तो

दैनिक ४ सय मेगावाट विद्युत् खेर, भारतबाट आयात शून्य

खपत बढाउन घिसिङ फिल्डमा

प्रकाशित मिति: मंगलबार, कात्तिक ३०, २०७८ ०७:४३