त्याे काठमाडाैं हाे साथी, याे त कतार पर्‍याे

A+ A A-

नेपालबाट श्रीमतीले विदेशमा रहेका श्रीमान्‌‌सँग भिडियो च्याट गर्दैगर्दा स्क्रिनसट गर्छिन् । अनि खाडीको कुनै सामुद्रिक तटमा लिइएको श्रीमान्‌‌को फोटो उसको प्रोफाइलबाट तानेर आफ्नो फेसबुकमा राख्छिन् । बच्चा छ भने उसको पनि थप्छिन् । क्याप्सन लेख्छिन्, ‘धेरै–धेरै माया अनि सम्झना ।’

उता, श्रीमान्‌ले पनि त्यसै गर्छन् । कतिपयका त छोराछोरीले कमेन्ट गरिरहेका हुन्छन्, ‘मिस यु बाबा, मिस यु मामु ।’

फेसबुकमा बाक्लै पोस्टहरू देखिन थालेका छन्, रोजगारीका लागि विदेश गएका महिला, पुरुषले गाउँमा हुँदा परिवारसँग दसैँमा खिचेको फोटो शेयर गरेर चाडबाडको तिर्सना मेटाउँदैछन् ।

सुनसरी प्रकाशपुरका मीनकुमार नेपाली कतारमा छन् । सेक्युरिटी गार्डको काम गर्ने उनले दसैँमा बिदा आउन कम्पनीमा महिना दिनअघि नै अपिल गरेका थिए । तर, पाएनन् । उनी आफ्नी पत्नी र छोरीलाई सम्बोधन गरेर फेसबुकमा लेख्छन्, ‘यो वर्ष पनि तिमीहरूसँग बसेर दसैँ मान्न नपाउने भएँ । तीन वर्षअघिको त्यो दसैँ सम्झिरहेको छु । छोरी तिमी सानी थियौ । अहिले बोल्ने भयौ । भिडियोमा त तिमीलाई देखी नै रहेको छु, तिमीलाई भेटेर मायाले अँगाल्नु छ । अब अर्को वर्ष ल ! संगीता आफ्नो र छोरीको ख्याल गर है !’ उनले दसैँ मनाउन भनेर केही पैसा घर पठाइदिएका छन् ।

मालश्री धुन र दसैँका गीतले महान् चाड आँगनमै आइसकेको आभास दिन थालिसकेको छ । विभिन्न उद्देश्यले शहर बस्दै आएकाहरू गाउँ फिर्ने तरखरमा छन् । गाउँ फर्किन प्लेन, गाडी, बाइक चढ्नुअघि अक्सर मान्छेले अब लेख्नेछन्, ‘बाइबाइ काठमाडौं’, ‘बाइबाइ पोखरा’, ‘बाइबाइ धनगढी’, ‘बाइबाइ विराटनगर’ इत्यादि ।

बाइ बाइ नेपाल (विमानस्थलमा लिइएका तस्वीरहरू)

‘साथीभाइका यस्ता पोस्ट देखेपछि काममा राम्रोसित मन लाग्दैन । अहिले नै घर हिँडिहालौँजस्तो हुन्छ’, मीनकुमार दोहाबाट म्यासेन्जर संवादमा भन्छन्, ‘तर यो काठमाडौं वा पोखरा होइन, कतार हो ।’

यसपालिको दसैँ घर फर्किन नपाएका सहकर्मीहरूसितै मीठोमसिनो खाएर मनाउने निधो उनले गरेका छन् । भन्छन्, ‘श्रीमती र छोरीमाझ मनाएजस्तो त कहाँ हुन्छ र, तैपनि सानैदेखि मनाउँदै आएकाे चाड हो । साथीहरूसँगै मनाउँछु ।’ तीन वर्षअघि उनी दसैँको छेकोमै विदेशिएका थिए । अघिल्लो वर्ष लकडाउनका कारण कम्पनीले कामदार कटौती गर्‍यो । सप्तरी फत्तेपुरका साथी सुमन खड्काले केही महिनाअघि मात्र सेक्युरिटी गार्डको काम मिलाइदिएको मीनकुमार बताउँछन् । ‘काम थालेको धेरै नभएकाले कम्पनीले बिदा दिएन । तर, यतै दसैँ मान्न पाउनेगरी केही दिन छुट्टी दिन्छ होला । भिडियो कलबाट बुढी, छोरी र बाआमासित बोल्छु’, उनले सुनाए ।

मीनकुमार मात्र होइन, ‘सम्झनामा दसैँ मनाउने’ प्रवासी नेपालीहरूको संख्या ठूलो छ । काेही राेजगारीकाे खाेजीमा विदेशिएका छन्, काेही अध्ययनकाे सिलसिलामा देशबाहिर छन् । जे हाेस्, दसैँमा घर आउन नपाउनु उनीहरूमध्ये धेरैका लागि खल्लाे अनुभूति हाे ।

त्यसैले दसैँ नजिकिँदै जाँदा उनीहरू सम्झनाको चिनो अनि भावनाहरू सामाजिक सञ्जालमार्फत अभिव्यक्त गर्छन् । वर्षभरि गाउँबाहिर हुनेहरू फूलपातिसम्म गाउँ फर्किन्छन् । टीकाको दिनसम्म टाढाटाढाका आफन्तहरू भेला भइसक्छन् । यस्तो बेला पराइ देशमा रहने मन कसलाई हुन्छ होला र ?

एमालेकाे गल्तीबाट मिलेकाे सत्ता सम्हाल्न कांग्रेससँग एक वर्ष पनि छैन । त्यसैले दुई तिहाइवाला सरकारले नगरेकाे काम यस अवधिमा कांग्रेसले गर्ला भनेर पत्याउनु करिब बेकार हुने छ ।

‘नेता अनि तिनेरका पार्टीले राम्रो काम गरिदिएको भए, देशमै बसेर काम गर्दा भविष्य राम्रै छ भन्ने भान दिलाउन सकेको भए, नातावाद र कृपावाद हाबी नभएको भए, हामीले यो नियति सायदै झेल्नुपर्थ्यो’, मीनकुमार हाम्रो नेतृत्वप्रति आक्रोशित छन् ।

काठमाडाैं पशुपति क्याम्पसमा बीएड दाेस्राे वर्ष पढ्दापढ्दै विदेशिएका उनी गाउँकी श्रीमतीलाई सम्बोधन गरेर अर्को स्टाटस लेख्छन्,

दुःख आए आँसुमूल्य चुकाएर बस्नू
बेदनाका याद सबै सुकाएर बस्नू
कतारबाट लेखेँ खत तिम्रै नाममा प्यारी
चुनाव आउँदा सबै औँला लुकाएर बस्नू ।

मीनकुमार नेपालीजस्ता थुप्रै नेपालीले दुई छाक टार्नकै लागि विदेशिनुपर्ने बाध्यता छ । श्रीमती/श्रीमान्‌को अभावमा, श्रीमान्‌ श्रीमतीको अभावमा र छोराछोरी आफ्नो बुबाको अभावमा छटपटाउनुपर्ने अवस्था छ । भिडियो कल र फेसबुकको फोटोबाट त्यस्तो छटपटाहट मेट्ने प्रयास गर्नुपरेको छ ।

दसैँमा देश छोड्नेहरू...

मीनकुमारजस्ता अक्सर युवा देशका नेताहरूको लापर्बाही, जालझेललाई यस्तो नियतिकाे जिम्मेवार मान्छन् । हुन पनि अहिले प्रमुख प्रतिपक्षी बन्न पुगेकाे एमालेले चार वर्षअघि चुनावी घाेषणापत्रमा आफ्नो सरकार बनेको तीन वर्षमै ‘एक घरः एक रोजगारीकाे नारा दिएकाे थियाे । एमालेको सरकार बन्यो, त्याे पनि दुई तिहाइकाे समर्थनमा । तर, यो मामिलामा उसले माखो मारेन । बरू संविधानविरोधी गतिविधिका कारण सत्ताच्यूत हुन पुग्यो । अहिले एमाले त्याे नारा र त्यसकाे परिणामबारे जवाफदेहीशून्य छ । कांग्रेसले युवाले विदेशिनु नपर्ने गरी गाउँमै राेजगारीका अवसरहरू सिर्जना गरिदिने वाचा गरेकाे थियाे । तर, उसले चुनावबाट सरकार बनाउने हैसियत पाएन । एमालेकाे गल्तीबाट मिलेकाे सत्ता सम्हाल्न कांग्रेससँग एक वर्ष पनि छैन । त्यसैले दुई तिहाइवाला सरकारले नगरेकाे काम एक वर्षमा कांग्रेसले गर्ला भनेर पत्याउनु बेकार छ ।

'कुवेतमा बस्ने साथीभाइले नेपाल टेकाए, परिवारलाई यी.. म नै उपहार भएँ'

'नेताहरूले जति ढाँट्दैछन्, उति हामीपछाडिकाे पुस्ताको विदेशिने बाटो कोरिँदैछ', मलेसियाबाट दिलीप श्रेष्ठ भन्छन्, 'दसैँ मनाउन नपाउनु ठूलाे कुरा हाेइन, याे वर्ष नपाए अर्काे वर्ष मनाउँला, त्याे पनि नभए पाँच वर्षपछि मनाउँला । महत्त्वपूर्ण कुराचाहिँ अब हामीभन्दा पछाडिका पुस्ताले पनि यसैगरी दसैँमा तड्पेर बस्न नपराेस् भन्ने हाे । गाउँकाले भन्छन्, पैसा कमाको छस् । तर, यहाँ कति अपमान, दुःख, कष्ट झेलेर बस्नुपरेको छ, त्यो त परदेशमा बस्ने हामीलाई मात्र थाहा छ ।'

समृद्धिका हावादारी कुरा सुनेर दिक्क लागेको भन्दै मीनकुमार भन्छन्, 'समृद्धि नै ल्याउने भए नागरिकका पहिला भावना बुझ, उनीहरूलाई शान्ति र राहतको सास फेर्ने वातावरण बनाइदेऊ । ती महिला जो आफ्नो श्रीमान्‌को तस्वीर हेरेर औँला गन्दै घर फर्की आउने दिन कुरिरहेकी छन्, त्यो बच्चा जो आफ्नो बाउको काखमा बसेर छुनुमुनु गर्ने रहर पालेर बसेको छ, अनि त्यो मान्छे जो आफ्नो देश, साथी, परिवार र बच्चाको माया छातीमा दबाएर पराया मुलुक पसेको छ, उनीहरूको हाल महसुस गर । आफूलाई त्यहाँ राखेर हेर ।'

याे पनि..

प्रकाशित मिति: बिहीबार, असोज २१, २०७८ ०८:५०