निगमलाई दुहुनो गाई बनाएका चिनियाँ जहाज : ८७ करोड आम्दानी गर्न ७ अर्ब बढी खर्च

निगमलाई दुहुनो गाई बनाएका चिनियाँ जहाज : ८७ करोड आम्दानी गर्न ७ अर्ब बढी खर्च

नेपाल एयरलाइन्सको चिनियाँ एमए ६० जहाज । फाइल फोटो ।

A+ A A-

नेपाल वायुसेवा निगममा विदेशी रणनीतिक साझेदार ल्याउने र निजीकरणको बाटोमा धकेल्ने प्रयास भइरहेको छ । निरन्तर घाटामा जान थालेपछि नेपालको एक मात्र राष्ट्रिय ध्वजावाहक वायुसेवा निगमलाई निजीकरण गर्नेतर्फ सरकार अघि बढेको हो ।

निगम निरन्तर घाटामा जानु धेरै कारण छन् । घाटामा गएको निगमलाई नाफामा ल्याउने भन्दै अगाडि बढाइएका व्यावसायिक योजनाहरू पनि विफल भएका छन् । यसमध्ये एउटा योजना हो- चिनियाँ विमान किनेर निगमलाई नाफामा लैजाने ।

निगमलाई प्रतिस्पर्धी र सशक्त बनाउने योजनासहित ६ वर्षअघि १.५ प्रतिशतमा करिब ४ अर्ब ऋण खोजेर चिनियाँ विमान ल्याइएको थियो । विमान सञ्चालन गरेबापत यो अवधिमा कम्तीमा ऋण तिरेर नाफामा जानुपर्नेमा निगमलाई साढे २ अर्ब रुपैयाँ थप ऋण थपिएको छ । र, निगमले अब विमान चलाउन नसक्ने भनेर हात उठाएको छ ।

६ वर्षको सञ्चालन घाटा मात्रै १ अर्ब ३ करोड रुपैयाँ छ । अप्रत्यक्ष खर्चसमेत जोडिँदा खुद घाटा २ अर्ब ४८ करोड रुपैयाँभन्दा माथि पुगेको छ । अझ विमान किन्न ल्याइएको ३ अर्ब ७२ करोड रुपैयाँ ऋण बाँकी नै छ । विमान किन्न ल्याइएको ऋण, ऋणबापत तिर्नुपरेको ब्याज र खुद घाटालाई समेत हिसाब गर्ने हो भने चिनियाँ विमानका कारण निगमको पछिल्लो ६ वर्षमा करिब ७ अर्ब बढी खर्च भएको छ ।

नेपाल वायुसेवा निगमको कार्यालय । तस्वीर : सुशील श्रेष्ठ

यो अवधिमा निगमको सञ्चालन घाटा मात्रै १ अर्ब ३ करोड रुपैयाँ रहेको छ । जबकि सोही अवधिमा ८७ अर्ब रुपैयाँको पनि व्यापार गर्न सकेको छैन ।

निगमले प्रकाशित गरेको आर्थिक वर्ष २०७१-७२ देखि २०७५-७६ सम्मको विवरण केलाउँदा यो अवधिमा ६ वटा विमान सञ्चालन गरेर ८१ करोड २६ लाख ५५ हजार रुपैयाँ आम्दानी गरेको छ । तर, यी विमान चलाउन प्रत्यक्ष १ अर्ब ५६ करोड ३० लाख रुपैयाँ र अप्रत्यक्ष १ अर्ब १२ करोड ९५ लाख रुपैयाँभन्दा बढी खर्च भएको छ ।

यो पनि :

वायुसेवा निगममा एक वर्षमा कसरी हरायो ४ अर्ब रुपैयाँ ?

आर्थिक वर्ष २०७६-७७ पछिल्लो पाँच वर्षको अवधिमा मात्रै निगमले पार्किङ तथा ल्यान्डिङका लागि ५ करोड १९ लाख ६६ हजार रुपैयाँ खर्च गरेको छ । यो जम्मा आम्दानीको ६ प्रतिशत खर्च हो ।

यस्तो छ चिनियाँ विमान सञ्चालनमा लागेको खर्च

आर्थिक वर्ष २०७१-७२ देखि २०७५-७६ सम्म दुईवटा एमए-६० र चारवटा वाई-१२ चिनियाँ विमान सञ्चालनका लागि निगमले प्रत्यक्ष सञ्चालन खर्च १ अर्ब ५६ करोड ३० लाख रुपैयाँ र अप्रत्यक्ष सञ्चालन खर्च १ अर्ब १२ करोड ९५ लाख रुपैयाँ खर्च गरेको छ । सञ्चालन गर्न निगमले विभिन्न बहानाबाजी गरे पनि खर्च प्रत्येक वर्ष बढेको छ ।

एम-६० विमान सञ्चालनका लागि १ अर्ब ८७ करोड २१ लाख रुपैयाँ खर्च भएको छ । त्यस्तै, वाई-१२ विमान सञ्चालनका लागि ८२ करोड खर्च भएको छ ।

एमए-६०
आर्थिक वर्ष	२०७१/७२	२०७२/७३	२०७३/७४	२०७४/७५	२०७५/७६	जम्मा
जम्मा खर्च	२८ करोड ९७ लाख	२७ करोड १२ लाख	३७ करोड १९ लाख	४९ करोड १३ लाख	४४ करोड ७९ लाख	१ अर्ब ८७ करोड २१ लाख
जम्मा आम्दानी	७ करोड ५२ लाख	९ करोड ९६ लाख	१७ करोड ६४ लाख	२१ करोड ८७ लाख	१४ करोड ९४ लाख	७१ करोड ८५ लाख
वाई-१२
जम्मा खर्च	७ करोड २० लाख	११ करोड ३१ लाख	१२ करोड ११ लाख	२५ करोड ५६ लाख	२५ करोड ८५ लाख	८२ करोड ५ लाख
जम्मा आम्दानी	१ करोड ३ लाख	२० लाख	१ करोड ६१ लाख	३ करोड ६ लाख	३ करोड ४९ लाख	९ करोड ४० लाख
दुईथरी विमानको जम्मा घाटा
जम्मा घाटा	२७ करोड ६२ लाख	२८ करोड २६ लाख	३२ करोड ८३ लाख	४९ करोड ७५ लाख	५१ करोड ३१ लाख	१ अर्ब ८९ करोड ७९ लाख

यो तथ्यांकले देखाउँछ कि निगम कति अव्यवस्थित ढंगले चलिरहेको छ भन्ने । ‘त्यो बेला उपहारमा आएको विमान भनियो । अहिले त्यही घाँडो भयो र चलाउन सकिँदैन भनियो,’ निगमका एक अधिकारीले शिलापत्रसित भने । चीनबाट ल्याइएका छवटा विमानमध्ये एउटा एमए-६० र एउटा वाई-१२ विमान निगमले अनुदानमा पाएको थियो ।

२०६८ मा सरकारले दुर्गमका जनतालाई सस्तो र सुलभ हवाई सेवाको सुविधा दिन चिनियाँ विमान खरिद गर्ने निर्णय गरेको थियो । चिनियाँ होल्डिङ कम्पनी एभिकसँग निगमले ०६९ असोजमा दुईवटा एमए-६० र चारवटा वाई-१२-ई विमान अनुदान र ऋणमा खरिद गर्ने सम्झौता गरेको थियो ।

विमान चलाउन नसक्ने निष्कर्षसहित निगमले गत वर्ष तयार पारेको श्वेतपत्रअनुसार सरकारले यी विमानका लागि ४ अर्ब ३२ करोड रुपैयाँ लगानी गरेको उल्लेख छ । यसमा सञ्चालन खर्च जोडिएको छैन ।

यो पनि पढ्नुस् :

निजी हवाई कम्पनीको स्वार्थमा नेपाल वायुसेवा निगमलाई कम्पनी मोडेलमा लैजाने खेल, १५ दिनमै सबै निर्णय

प्रकाशित मिति: बिहीबार, असार २४, २०७८ २२:३३