शून्यबाट अर्बौँसम्मको ढकालको व्यावसायिक यात्रा

A+ A A-

उच्च जोखिम, उच्च प्रतिफल भन्ने व्यावसायिक सिद्धान्तको अनुसरण गरेकै कारण आफ्नो अहिलेको स्थान बनेको बताउँछन्, उद्योगी चन्द्र ढकाल ।

वाणिज्य बैंकको जागिरमा रहेकै बखतमा आफ्नो व्यवसाय सुरु गर्ने निर्णय लिएर जागिर असुरक्षित रहन सक्ने जोखिम उठाएका थिए । आफ्नो व्यवसाय विस्तार गर्न आफैँले काम गरेको बैंकबाट ऋण माग्ने जोखिम पनि लिएका थिए उनले ।

ऋण पाउनका लागि जागिर छोड्नुपर्ने हाकिमको सर्त पनि पालना गरेर हुँदाखाँदाको जागिर मात्रै छोडेनन्, त्यही जागिरका कारण परिवारले दिएको स्वाबासी पनि गुम्ने डर ।

बागलुङकाे अमलाचौर स्थायी घर भएका ढकाल गाउँमा रहँदा चोया काडेको, डोको बुनेको, नाम्लो बुनेको पनि अनुभव बटुलेका छन् । तर, अहिले उनलाई नेपालका धनाढ्यहरूको सूचीमा अग्रस्थानमा मानिन्छ ।

आफैँले ५/६ सय रुपैयाँको पारिश्रमिक लिएर कसैकोमा काम गर्न सुरु गरेको ३६ वर्षको समयमा न्यूनतम १४/१५ हजारदेखि अधिकतम ४/५ लाख रुपैयाँसम्मको पारिश्रमिक पाउनेसम्मका गरी १५ हजारभन्दा बढी रोजगारी सिर्जना गरेका छन् ।

अझै जारी छ रोजगारी बढाउने क्रम । रोजगारी दिएका मात्रै छैनन् । स्वरोजगार पनि बनाएका छन् उनले । अहिले आईएमईका २५ हजारभन्दा बढी एजेन्ट छन् । एउटा एजेन्टले २ देखि ९ जनासम्म कर्मचारी राखेका छन् ।

पूर्णकालीन व्यवसायी बनेको करिब ३१ वर्षको समयमा उनले राज्यले प्राथमिकतामा राखेका हरेक क्षेत्रमा लगानी गरेका छन् । शायद त्यस्ता कमै क्षेत्र छन् जहाँ ढकालको लगानी नभएको होस् ।

बैंक, वित्त, बीमा, जलविद्युत, उत्पादन, सूचना प्रविधि, ट्राभल एण्ड टुर, सवारीसाधन बिक्री, केबुलकार, होटल तथा रेस्टुरेन्टलगायत क्षेत्रमा उनले लगानी विस्तार गरेका छन् ।

‘मेरा धेरैजसो व्यवसाय राज्यको नीतिलाई सहयोग पुग्ने र ठूलो सङ्ख्यामा जनतालाई सेवा दिने खालका छन् । आईएमईले रेमिट्यान्सलाई बैंकिङ च्यानलबाट मुलुकमा भित्र्याउन सहयोग गरेको छ,’ उनले थपे, ‘बैंक, डीसहोम, चन्द्रागिरि तथा इन्सुरेन्सले एकातर्फ जनतालाई अत्यावश्यक सेवा दिएका छन् भने अर्कोतर्फ राज्यको प्राथमिकताअनुरूप काम गरेका छन् ।’

००००

कोरोनामा बढेको ब्यस्तता

कोरोनाका कारण अहिले धेरै व्यवसाय शिथिल बनेका छन् । उनको व्यवसायमा पनि समस्या नआउने कुरा भएन, आएकै छ । तर उनको ब्यस्तता भने बढेको छ । शायद नेपाल उद्योग वाणिज्य महासङ्घको आगामी निर्वाचनमा वरिष्ठ उपाध्यक्षको आकांक्षीका नाताले पनि होला ।

काठमाडौंमा नै रहेर पनि परिवारसँग कम समय मात्रै देखिने गरेका ढकाल अहिले बिहानबेलुका परिवारसँगै छन् । उनको व्यवसायमा भाइ हेमराज ढकालले साथ दिइरहेका छन् ।

औसत समयमा जस्तै बिहान ५ बजेपछि उनी अपवाद मात्रै उठ्छन् । नियमित नित्य कर्म रहि नै रहन्छ । निषेधाज्ञाका कारण अहिले घरबाहिर ननिस्केकाे पनि उनकाे ब्यस्तता भने थप बढेको छ ।

‘अन्य समयमा भन्दा अहिले अझ बढी ब्यस्त छु । सबै जनासँग निरन्तर संवाद, कुराकानीहरू भइरहेका छन् ।स्वभावैले म केही न केही नगरी बस्नै सक्दिनँ,’ ढकाल भन्छन् ।

यो पनि पढ्नुहोस

सक्रिय व्यवसायमा मल्लको ३२ वर्ष

आफ्ना व्यावसायिक, सामाजिक तथा सांगठनिक सबै काम भर्चुअल मिटिङ वा टेलिफोनबाट चल्ने गरेको छ । सधैँ बिहान ५ बजे अघि उठ्ने ढकाल बेलुका १० बजेअगावै सुत्दैनन् । निरन्तर ब्यस्त रहन्छन् आफ्नो काममा ।

काठमाडौंमा नै रहेर पनि परिवारसँग कम समय मात्रै देखिने गरेका ढकाल अहिले बिहानबेलुका परिवारसँगै छन् । उनको व्यवसायमा भाइ हेमराज ढकालले साथ दिइरहेका छन् ।

००००

काठमाडौंमा पढ्छु, काठमाडौंमै केही गर्छु र परिवारकाे आर्थिक समस्या समाधान गर्छु भन्ने लक्ष्यसहित २०४१ सालमा काठमाडौं प्रवेश गरेको ढकाल बताउँछन् । उनी भन्छन्, ‘म काठमाडौं आउँदा ३५ सय रुपैयाँ बोकेर आएको थिएँ, त्यसपछि भने आफ्ना लागि आफैँ कमाउने मात्रै हाेइन, परिवार, समाज र राष्ट्रकै लागि काम गर्ने स्थितिमा पुगेँ, यो मेराे लागि सुखद क्षण नै हो ।’

उनले बाेकेकाे त्याे बेलाकाे ३५ सय रुपैयाँ सकिन धेरै समय नै लागेन । पढ्नु थियो, पालिनु थियो, सँगै परिवारप्रतिको दायित्व पनि थियो उनमा । २०४१ सालतिरै हुनुपर्छ, उनले काठमाडौंमा पहिलो पटक मासिक पारिश्रमिककाे जागिर पेप्सी कम्पनीमा पाएका थिए । उक्त जागिरबाट उनले तत्कालीन समयमा ६ सय रुपैयाँ मासिक पारिश्रमिक पाउँथे ।

साे कम्पनीमा काम गर्दैगर्दा राष्ट्रिय वाणिज्य बैंकमा सहायक ‘ग’ तहका लागि आवेदनखुलेकाे उनले थाहा पाए र आवेदन पनि दिए । नाम निस्कियो । अनि बने वाणिज्य बैंक विशालबजार शाखाका जागिरे । त्यहीँ सिके उनले लगनशीलता । ‘बैंकका धेरै साथीहरू ३ बजे नै घरतिर निस्किनुहुन्थ्याे । म त काम गर्दागर्दै समय गएकाे पत्तै पाउँदिनथिएँ,' उनी वाणिज्य बैंकमा जागिरे हुँदाकाे क्षण सम्झँदै भन्छन् ।

००००

छोडे जागिर, लागे व्यवसायमा

वाणिज्य बैंकको जागिरे बनेपछि उनको संगत केही व्यवसायीसँग हुन थाल्यो । उनीहरू बैंकका ग्राहक पनि थिए । ती व्यवसायीले गर्ने काम र कारोबार पनि उनले त्यहीँ बुझे ।

‘ए हाेइन रहेछ व्यवसाय गर्न ठूलो रकम चाहिने, चाहिने त सोच पो रहेछ,’ भन्ने बुझेपछि उनले आफूले जागिर गर्दा बचाएको सीमित रकम केही व्यवसायमा लगानी गर्ने आत्म निर्णय लिए । सरसंगत गरेदेखेको कार्गो व्यवसाय नै थियो । त्यसैले उनले पनि त्यहीँबाट सुरु गरेका काम ।

कहाँ भनेजस्तो सजिलो छ र ? व्यवसाय सुरु गरेपछि बल्ल थाहा पाए ढकालले । पैसाका कारण चाहेको काम गर्न नपाएको अनुभव पनि भयो । जागिरे र व्यवसायिक यात्रा दुवै जारी नै थियो । कतै जागिर खाँदै थिए, कतै जागिर लगाउन पनि सुरु गरिसकेका थिए ।

काम गर्दैगर्दा फड्को मार्ने उनकाे सोच आयो– अब २/४ हजारले मात्र हाेइन, ऋण खोजेरै व्यवसाय विस्तार गर्नुपर्छ । व्यवसाय गर्नेहरूलाई बैंकले नै ऋण दिने गरेको थियो । उनीले पनि आफैँले काम गरेकाे बैंकमा ऋणको प्रस्ताव गरे ।

हाकिमले राखे सर्त– कि जागिर छोडेर ऋण लैजाऊ, व्यवसाय गर, हाेइन भने यहीँ काम गर्ने कर्मचारीलाई व्यवसाय गर्न ऋण दिन मिल्दैन ।

जागिर छोड्ने सोच त थिएन । तर, उनी बाध्य भए जागिर छोडेर ऋण लिने निर्णय गर्न । उनी अब कार्गोमा मात्रै सीमित भएनन् । सुरु गरे त्यति बेला चम्किएको व्यवसाय गार्मेन्ट र कार्पेटकाे । सानै लगानी किन नहोस्, २०४८ सालदेखि उनले गार्मेन्ट व्यवसाय सुरु गरे । अर्काको सामान ल्याइदिने पठाइदिने मात्रै हाेइन, अब आफ्नै सामान पठाउने कार्यमा पनि केन्द्रित भए ।

यो पनि पढ्नुहोस

प्रदीपजंगकाे ३५ वर्षे विरासत

००००

उनको पछिल्लो र ठूलो व्यवसाय चन्द्रागिरि हिल्स हो । अहिले थानकोट–चन्द्रागिरिमा केबुल कार सञ्चालनमा छ । केबुलकारसँगै फन पार्क, भ्यू टावर र रिसोर्ट पनि । नेपाली मात्रै हाेइन, नेपाल आउने विदेशी उच्च अधिकारी पनि पुग्छन् चन्द्रागिरि । चाहे लगानी सम्मेलनका क्रममा आउने पाहुना हुन् वा सार्क सम्मेलनका क्रममा आउने पाहुना हुन् ।

व्यावसायिक यात्रा निकै लामो छ । कार्गोबाट सुरु भएको उनको व्यवसायले अहिले धेरै फड्को मारिसकेको छ । उनलाई निकै चर्चामा ल्याउने र व्यावसायिक जगत्‌मा फड्को मार्न सहयोग गरेको आईएई प्रालि उनका लागि निकै नै महत्त्पूर्ण छ । त्यसैले पनि अहिले उनको व्यवसायको ग्रुपको नाम नै आईएमई ग्रुप रहेको छ ।

उनकाे व्यवसायले फड्काे मारेकाे पछिल्लो २० वर्षदेखि हो । उनका अहिले चर्चामा रहेका उद्योग तथा व्यवसायमा ३ ठूला क्षेत्र हुन्– २०५६ सालमा स्थापना गरिएको आईएमई लिमिटेड । २०६५ सालमा स्थापना भएको ग्लोबल आईएमई बैंक र २०७२ सालमा सञ्चालनमा ल्याइएको चन्द्रागिरि हिल्स ।

ग्लाेबल आईएमई बैंक गत वर्ष जनता बैंकसँग मर्जर भएपछि नेपालकै ठूलो वाणिज्य बैंकको रूपमा गनिन्छ ।

आईएमई समूहले सञ्चालन गरेको आईएमई लाइफ इन्स्याेरेन्स, आईएमई पे, डिसहोम, आईएमई जनरल इन्स्याेरेन्स, आईएमई मोटर्स, आईएमई अटोमोबाइल्समा पनि उनकाे लगानी छ । अन्य धेरै क्षेत्रमा उनको लगानी विस्तार भएको छ ।

००००

व्यवसायमा जम्दै गर्दा

बनेको वातावरणमा बढेका चुनौती

यदि सामान्य अवस्था थियो भने अहिले व्यावसायिक रूपमा निकै राम्रो वातावरण बनिसकेको ढकाल बताउँछन् । तर, कोरोनाका कारण भने चुनौती थपिएको छ । आगामी दिनमा सही नीति लिएर सरकार अघि बढ्न नसकेमा विगतको उपलब्धिसमेत जोखिममा पर्ने सम्भावना उनले देखेका छन् । ‘मुलुक समृद्धिको यात्रामा अगाडि बढ्दै गरेको आभास हुन थालिसकेको थियो । यसैबीचमा कोभिड–१९ को जोखिम बढेपछि व्यावसायिक चुनौती थपिएका छन्,’ उनले भने ‘वातावरण सहज भएपछि फेरि अवस्था सुध्रिनेमा पूर्ण विश्वस्त छुुु ।’ राजनीतिक स्थिरता र नीतिगत सुधारले गर्दा आन्तरिक तथा बाह्य लगानी पनि बढ्दो क्रममा रहेको उनको बुझाइ छ। लोडसेडिङको अन्त्य र श्रमिकको समस्या समाधानसँगै नेपालको निजीक्षेत्र लगानी विस्तारमा केन्द्रित भएको उनको दाबी छ । संघीयताको कार्यान्वयनका क्रममा ३ तहका सरकारबीच आपसी समन्वय नहुँदा केही 'कन्फ्युजन' रहे पनि ती विस्तारै समाधान हुँदै आएको आभास भएको उनले बताए । सही दिशा निर्देश गर्न सके नेपालमा धेरै क्षेत्रमा लगानी विस्तार गर्न सकिने अवस्था रहेको र स्वदेशी तथा विदेशी लगानी बढ्ने उनी बताउँछन् ।

कार्गो व्यवसाय उनकाे जग हो । सधैँ व्यवसायको सिलसिलामा उनी धेरै देश पुग्थे । एक पटक जापान हुँदै अमेरिकाका लागि हिँडेका उनी जापानमा केही महिना अल्मलिनुपर्‍यो ।

त्यहाँबाट फर्केपछि उनले ठमेलमा मनी एक्स्चेञ्जको काउन्टर खोेले । पछि उनी यूएई मनी एक्सप्रेसको नेपालको एजेन्टका रूपमा समेत काम गर्न थाले ।

मनी एक्सचेन्जको अनुभव बटुले । केही वर्ष एजेन्टका रूपमा काम गरेपछि उनमा अब एजेन्ट बनिरहने हाेइन, आफैँले गर्ने भन्ने सोच आयो ।

त्यही सोचअनुसार २०५६ सालमा मनी ट्रान्स्फरका लागि राष्ट्र बैंकमा निवेदन दिए । उनले इन्टरनेसनल मनी एक्सप्रेस (आईएमई) का नाममा विदेशबाट रेमिट्यान्स भित्र्याउने अनुमति पनि पाए ।

त्यसपछि उनले वैदेशिक रोजगारीमा गएकाहरूले हुण्डिमार्फत रकम पठाउनैपर्ने बाध्यात्मक स्थितिको अन्त्य गरे ।

आईएमई स्थापनापछि केही वर्ष उनले निकै सङ्घर्ष गर्नुपर्‍यो । सबैभन्दा बढी चुनाैती त मानिसमा विश्वास जगाउनु थियो ।

अन्तर्राष्ट्रिय मुद्रा विनिमयमा हुने उतारचढावको जोखिम एकातिर थियो भने अर्कातिर हुण्डीवालाहरूको आँखाको तारो बन्नुपरेको थियो ।