युथ रिपोर्टर शिलापत्रडटकमले सुरु गरेको युवालक्षित स्तम्भ हो । यो स्तम्भमा दूरदराजमा रहेर सामाजिक जागरण र समाज रूपान्तरणमा भूमिका खेलिरहेका युवावर्गका सूचना सङ्कलन सीप, लेखन कला र सिर्जनात्मक क्षमतालाई प्रोत्साहन गरी उनीहरूका अङ्कुराउँदै गरेका सिर्जनात्मक चेतलाई प्रोत्साहन गर्ने खालका सामग्री प्रकाशन गर्नेछौँ । यो अभियानमा जोडिएर सहकार्य गर्न शिलापत्रडटकम आह्वान गर्दछ । (सं.)
के भनेर, कुन शब्दहरूबाट सुरुवात गरौँ, मेरो जीवनको अविस्मरणीय र दु:खद कहानी । मान्छे भएर यस धर्तीमा जन्म लिइसकेपछि हरेक मानिसले दु:ख र सङ्घर्षसँग पौँठेजोरी खेल्नुपर्दाे रहेछ । कसैले धेरै सङ्घर्ष गर्नुपर्छ भने कसैले थोरै । म पनि त्यही दु:ख र पीडासँग लड्न बाध्य भएँ ।
मेरो पारिवारिक अवस्था सामान्य स्तरको थियो तर जेजस्तो भए तापनि परिवारमा हजुरआमा, आमाबुबा र दाजुहरूको मायाको कहिल्यै अभाव महसुस भएन ।
लगभग ५-६ वर्षकाे हुँदा मैले विद्यालय जान सुरु गरेँ । त्यसपछि त झन् साथीहरूको पनि माया पाएँ । अध्ययन गर्ने क्रममा विभिन्न कक्षाहरू पार गर्दै कक्षा १० मा पुगेपछि एउटा अविस्मरणीय घटना भयो ।
रेस्मा नाम गरेकी एउटी मिल्ने साथी थिइन् । म पनि साथी भनेपछि हुरुक्कै हुन्थेँ । विद्यार्थी जीवन भनेको मिलन र बिछोडको यात्रा हो । यस समयमा धेरै साथीहरू भेटिन्छन् र छुटिन्छन् ।
तर, रेस्मा र मबीच यस्तो विछोडको परिस्थिति आइपर्यो कि जुन विछोडपछि हाम्रो भेट कहिल्यै नहुने गरी उसले यो संसारलाई नै सधैँका लागि छाेडेर गइन् । थाहा छैन, हामी कहिलेदेखि एकआपसमा चिनजान भयौँ र नजिकियौँ ।
एउटै विद्यालयमा अध्ययन गर्ने भएपछि प्राय: हाम्रो भेट शनिबारबाहेक अरू दिन पनि भई नै रहन्थ्यो र सँगै पढ्ने, हिंँड्ने, बस्ने र सँगै खाजा खाने गर्थ्यौं ।
एकआपसमा साथीको माया र साथ पाँउदा हामी एकदमै खुसी भएका थियौँ । हामी २ जनामध्ये एक जना विद्यालय नआउँदा नरमाइलो महसुस हुन्थ्यो । भोलिपल्ट स्कुल नआउने भइयो भने अघिल्लो दिनै साथीलाई खबर गर्थ्यौं । दशैँ, तिहारमा लामो बिदा हुँदा त झन् कहिले स्कुल खुल्छ र साथीसँग भेट हुन्छ जस्तो हुन्थ्यो ।
लामो समय स्कुल बिदा हुने बेलामा साथीबाट छुट्नुपर्दा हामी दु:खी हुँदै छुट्ने गर्थ्यौं । हाम्रो यो असल साथीको सम्बन्ध यसैगरी सुमधुर रूपमा अगाडि बढिरहेको थियो । एकआपसमा साथीलाई जीवनभर नै साथ दिने हामीले बाचा पनि गर्यौँ तर हामीले सोचेजस्तो जीवन नहुँदो रहेछ ।
अचानक हाम्रो मित्रता बीचैमा रोकियो । रेस्मा मुटुको रोगी थिई र बेलाबेलामा अस्पताल गइरहनुपर्थ्यो । उसले मोबाइल पनि चलाउँथी र मोबाइलमार्फत नै केटा साथी पनि बनाएकी रहिछ तर मलाईचाहिँ त्यो कुरा थाहा थिएन ।
उसको केटा साथी काठमाडौंमा नै बसोबास गर्दाे रहेछ । रेस्मा उपचारका लागि काठमाडौं गएकी थिई । त्यसैको मौका पारेर उसले त्यो साथीलाई भेट्न गइछ । त्यो केटा साथीले गेस्ट हाउसमा लगेर उसलाई बलात्कार गरेर हत्यासमेत गरेछ ।
मुटुको रोगले थलिएकी मेरी प्रिय साथी आयु बढाउन अथक कसरत गरिरहँदा सँगै जिउने सँगै मर्ने वाचा गरेको साथीले नै लुछ्याे उसलाई । तड्पिरही आफ्नै प्रेमीसँग, जीवनको हार गुहार गरिरही तर असफल रही ।
हिजोसम्म रेस्माविना बाँच्न नसक्ने उसको प्रेमीले नै आज उसको शरीरसँग खेल्दै उसैलाई मृत्युको मुखसम्म पुर्यायो । उनको मृत्युपश्चात् बलात्कारीलाई सजाय भए पनि सुनौलो भविष्य भने देख्न पाइनन् । त्यो प्रेमी भनाउँदाे नरपिशाच अहिले २० वर्षका लागि जेल सजाय भाेगिरहेकाे छ । ऊ जेल चलान भए पनि मलाई भने प्रिय साथी रेस्माकाे यामले सताइरह्याे ।
संसारमा मान्छेहरू कति धेरै विश्वासघाती र स्वार्थी हुँदारहेछन् । जसलाई मानिसले सबैभन्दा धेरै विश्वास गर्छ, उसैले घात गर्ने रहेछ । त्यही एउटा विश्वासको भरमा संसार चलिरहेको छ भने त्यही विश्वास गरेकै भरमा संसार उजाडिने पनि रहेछ ।
उनको मृत्यु अरुका लागि एउटा सामाचार मात्रै भए पनि मेरा लागि भने नमीठो घाउ बनेर बसिरह्यो । त्यो दु:खद घटनाले मेरो जीवनमा निराशापन बढाउँदै गयो । मेरी प्रिय साथी, जोसँग म भविष्यमा सफलताको चुचुरो चुमेको कल्पना गर्दथेँ, कलकलाउँदा भविष्य सम्झेर पुलकित हुने गर्थ्यौं, उनकाे त्यस्ताे अवस्था भएपछि त्याे घटनाले धेरै दिनसम्म मलाई नकारात्म असर गरिरह्यो । धेरै दिनसम्म उनको सम्झनाले पछ्याइरह्यो ।
अतितलाई बिर्सन त सकिन्न तर सम्झेर पनि आँसु झार्नुबाहेक अरू के विकल्प थिए र मसँग पनि ? साथीको दर्दनाक हत्याको वियोगान्त समय सकिन नपाउँदै परिवारमा अर्को वज्रपात पर्याे । लगभग एक वर्षपछि बुबाले पनि यो संसार छोडेर जानुभयो ।
कसलाई के थाहा कति खेर के हुन्छ भनेर ? एक्कासि बुबा बिरामी हुनुभयो, उहाँका दुवै किड्नी फेल भएका रहेछन् । बिरामी भाकाे २ हप्तामै सबैलाई छोडेर जानुभयो ।
त्यो समयमा हामी सबै ज्यूँदै मरेतुल्य भएका थियौँ । म त एउटी छोरी मान्छे, हाम्रो यो गाउँ समाजमा अझै पनि बुबाआमाको मृत्युपछि काजकिरिया छोराले नै गर्ने संस्कार छ, तर मैले दाजुहरूले गरेसरह नै बुबाको शवलाई दागबत्तीदिएर १३ दिनसम्म जुठो बारेर हाम्राे धरमसंस्कार नै काज किरिया गरेँ ।
म बुबाको किरियामा बस्दा मेरै आफन्तले छोरी भनेर विरोध पनि गरे । समाजको त कुरै छोडौँ । उनीहरू भन्थे– छोरीले किरिया गरेर धर्मकाे धज्जी उडाई । तर समाज र आफन्तको विरोध गरेरै भए पनि मैले बुबाको काजकिरिया दाजुहरूसँगै बसेर गरेँ ।
बुबाको किरिया सकिएपछि म ११ कक्षाकाे परीक्षाको तयारीतिर लागेँ । दु:ख र पीडा मनमा जति भए पनि जीवन त अगाडि बढाउनैपर्ने रहेछ । परीक्षाको पूर्वसन्ध्यामा बुबाको मृत्युको पीडा सहनुपर्यो । त्यस्ताे दु:ख, पीडा र वियाेगकाे त्याे घडीमा परीक्षामा सामेल हुँदा पनि मेराे नतिजा एकदमै राम्राे आएकाे रहेछ । रजिल्टमा त मैले कक्षा नै टप गरेछु ।
वियोगभन्दा ठूलो सफलता होइन रहेछ । म पनि आफ्नो सफलतााम छमछमी नाच्दै पुगेँ गाउँमा । तर, क्याम्पस टप गरेको समाचार सुनाउने आँट आएन । साथै, मेरा दाजु र आमाले पनि खुसी हुँदै मेराे शीरमा अविर दलेर खुसी मनाउन सक्नु भएन । मेरो खुसी अनि सफलता सबै बुबाको वियोगमै विलीन भयो ।
बुबाकाे मृत्युपछि ममाथि पनि पारिवारिक जिम्मेवारी थपिँदै गयो । मनमा पीडा त धेरै हुन्थ्यो तर पीडा लिएर मात्रै समस्याको समाधान हुँदैन भनेर सोच्थेँ र ममीलाई पनि सम्झाउँथेँ । जन्म लिएपछि मृत्यु अवश्यम्भावी नै हुन्छ, अघि र पछि मात्र हो ।
यसरी नै आफ्नो मनलाई चित्त बुझाउने गर्थें तर आलो घाउमाथि नुनचुक छर्किने आफ्नै आफन्तहरू हुँदा रहेछन् । दु:खमा 'कठै !' भन्नुको साटो मुटुमा छुरा रोप्ने छिमेकी नै पाएँ । हामी अरूले भनेको कुरालाई त्यति चिन्ता गर्दैनौँ । जब कुनै पीडा आफू स्वयमले नै भोग्छौँ नि तब मात्र थाहा हुन्छ– पीडाको गहिराइ कतिसम्मको हुन्छ भनेर । कसको मन रुँदैन र आफैँलाई संसार देखाउने बुबाको मृत्यु हुँदा ।
कुन श्रीमतीको आत्मा जल्दैन र आफ्नो श्रीमानको मृत्यु हुँदा । मर्ने त मरेर गइहाले तर त्याे वियाेगकाे पीडा बाँच्नेहरूले भाेग्नुपर्ने रहेछ ।
यसरी नै जसोतसो पीडालाई भित्रै दबाएर भए पनि दुनियाँको सामु मुस्कुराउने गर्थेँ । तर, फेरि अचानक हाम्रो परिवारमा बुबाको मृत्यु भएको डेढ वर्षमै मावली हजुरआमाको मृत्यु भयो ।
मामाहरू नभएपछि हजुरआमा सधैँ हामीसँगै बस्नुहुन्थ्यो । मलाई थाहा भएदेखि नै म सधैँ हजुरआमासँगै सुत्ने खाने गर्थेँ । हजुरआमाले मलाई कति धेरै माया गर्नुहुन्थ्यो र मैले पनि आफ्नो बुबाआमालाई भन्दा पनि बढी माया र सम्मान गर्थेँ । तर के गर्नु र मायाले मात्र संसार चल्दैन रहेछ ।
पटकपटक गर्दै थपिएको पीडाले गर्दा जता हेर्याे, त्यतै अँध्यारो देख्न थालेँ । घर पूरै शून्य लाग्न थाल्याे । घरीघरी त बाँच्नुको केही अर्थ छैन अब जस्तो पनि लाग्थ्यो । कहिलेकाँही त म पागल भएजस्तो नि लाग्थ्यो । त्यो बेला मलाई भन्दा बढी पीडा त मेरी आमालाई भएको थियो । एकै वर्षमै आफ्नी जन्मदिने आमा र सँगै मर्ने सँगै बाँच्ने कसम खाएका श्रीमानले छोडेर जाँदा उहाँ भाविह्ल हुनुभएको थियो ।
वियोग र विछोडको पीडाले हायलकायल हुनुभएकी मेरी आमा सहन नसकेर बेलाबेलामा मूर्च्छा पर्न थाल्नुभएको थियो । बुबा र हजुरआमा अनि प्रिय साथी गुमाएकी म आमाको अवस्थाले झन् पिरोलिएकी थिएँ ।
आमाको उपचारसँगै अझै बडिआमाकाे स्याहार सुसारमा लागेँ । आफूलाई दह्रो बनाउँदै अगाडि बढेँ । त्यसपछि म आफैँभित्र नै यस्तो अनुभव हुन थाल्यो कि जीवन भनेको त कहिले मिलन कहिले विछोड, कहिले हाँसो त कहिले आँसु रहेछ ।
दु:ख र पीडा सबैलाई हुन्छ । बस्, कसैलाई थोरै कसैलाई धेरै हुने मात्र रहेछ । दु:खकाे सामना गर्नु नै सबैभन्दा ठूलो कुरा रहेछ ।
म सोच्ने गर्छु– विगतका पीडादायी दिनहरू सम्झेर वर्तमान र भविष्यलाई असर पुर्याउनु हुन्न । विगत जेजस्तो भए पनि अब आउने बाँकी दिनहरूचाहिँ केही खास बनाउने सोचले अगाडि निरन्तर बढिरहेकी छु ।
नेपाली समाजमा नारीहरूलाई अझै पनि दोस्राे दर्जामा राखेर कमजोर पात्रको रूपमा हेर्ने चलन छ । नारीलाई खेलौनाको रूपमा लिने प्रवृत्ति छ । यस्ता खालका सोचलाई हामीले परिवर्तन गर्नुपर्छ । नारीले के गर्न सक्दैनन् र ? नारीले चाहे विश्व नै हाँक्न सक्छन् ।
हाम्रो समाजमा नारीलाई चुलाेचौकाे मात्रै थमाइन्छ । आफ्नो वंश ठानिँदैन । बुबाआमाकाे काज किरियामा सहभागी गराइँदैन । यसका लागि मैलेजसरी तपाईंहरू पनि अग्रसर नभएसम्म समानता भन्ने शब्दमा मात्रै सीमित हुन्छ ।
हिजोसम्म बुबाको किरियामा बस्दा मुख बटार्ने गाउँले अब आमालाई कसरी पाल्छे बिजोक हुनेभो भनेर च्व च्व गर्नेहरू आज मलाई नै आमा पाल्ने दह्री छोरी भनेर भन्न थालेका छन् ।
महिला भएर आफ्नै साथी लुछिनुपरेको पीडा, बुबाको किरिया गर्न पनि पूरै समाजसँग लड्नुपरेको, सानैमा बुबाको हात छुटेको र ममतामयी हजुरआमा गुमाउनुको पीडा भोग्नुपर्याे । तर, अहिले यी यावत पीडाहरूबाटै मैले शक्तिको उत्खनन् गरेकी छु ।
पीडालाई शक्तिमा बदल्दै नारी हिंसाका बारेमा आवाज उठाउन सक्ने भएकी छु । आमाको स्याहार गर्दै आफैँले घर चलाउने भएकी छु । कुनै समय परिवाका सदस्य र प्यारी साथी गरी तीन जनाकाे मृत्युले हायलकायल भएकी म जिन्दगी सकियो भनेर मर्न चाहे पनि अहिले मृत्यु अपरिवर्तनशील छ भनेर त्यसलाई स्वीर्कान सक्ने भएकी छु ।
यी यावत कुराहरूलाई सकारात्मक रूपमा लिन थाले पनि प्रिय साथी रेस्माले कलिलो उमेरमै बलात्कृत भएर मर्नुपरेको अवस्थालाई भने अझै भुल्न सकेकी छैनँ । अझै उनको मृत्युले मन छियाछिया बनाउँछ ।
अचेल त उनको नाममा हरेक दिन दियो बाल्दा भगवानसँग यही कामना गर्छु– बाबा र हजुरआमाको मृत्युभन्दा पनि प्रिय साथी रेस्माको जस्तो कहालीलाग्दो मृत्यु कसैलाई नदेऊ । अनि रेस्माजस्ता कलिला बालबालिकाहरूले प्रेमकाे नाममा जीवन आहूति दिन नपरोस् ।
प्रकाशित मिति: आइतबार, असार ७, २०७७ १८:१६
