आज सातै प्रदेशको बजेट, चालू वर्षको तुलनामा २५ अर्ब रुपैयाँसम्म घट्ने

A+ A A-

प्रदेश सरकारहरुले आइतबार तेस्रो पूर्ण बजेट प्रस्तुत गर्दैछन् । अन्तरसरकारी वित्त व्यवस्थापन ऐन अनुसार प्रदेश अर्थमन्त्रीले हरेक १ असारमा आगामी आर्थिक वर्षको बजेट प्रदेश सभामा प्रस्तुत गर्नु पर्छ ।

विनियोजन गरेको बजेट लगातार २ आर्थिक वर्षमा पूर्ण क्षमताका साथ खर्च गर्न नसेकेका प्रदेश सरकारले तेस्रो बजेटमा भने स्रोत सुनिश्चितकाका बीच चालू वर्षमा विनियोजन गरिएको बजेटको अंक १० प्रतिशत बढीले घटाउँदै छन् ।

प्रदेश सरकारलाई सबैतर्फका स्रोत खुम्चेको अवस्थामा प्रदेश सरकारलाई बजेट घटाउनुपर्ने बाध्यता आएको हो । प्रदेश नम्बर ३ ले चालू वर्षको तुलनामा करिब ४ अर्ब रुपैयाँ बजेट वृद्धि गरेर ल्याउने तयारी गरेपनि प्रदेश १, २, कर्णाली प्रदेश बजेट घटाएका छन् । त्यस्तै अन्य प्रदेशले चालू वर्षकै हाराहारीमा बजेट ल्याउने तयारीमा रहेका छन् । गण्डकी प्रदेशको पनि चालू वर्षको तुलनामा केही वृद्धि गरिने तयारी गरिएको छ ।

प्रदेश सरकारको पहिलो, दोस्रो स्रोत १० प्रतिशभन्दा खुम्चिसकेको छ भने तेस्रो स्रोत पनि कम हुने अनुमान गरिएको छ । प्रदेश सरकारको पहिलो स्रोत केन्द्र सरकारले दिने अनुमादन हो । अर्थमन्त्री डा. युवराज खतिवडाले आगामी आर्थिक वर्षका लागि विनियोजन गरेको बजेटमा प्रदेश सरकारलाई दिने अनुदान साढे ९ अर्ब रुपैयाँ घटाएका छन् ।

चालू वर्ष विनियोजन गरिएको यस्तो बजेट १ खर्ब १ अर्ब ५४ करोड रुपैयाँ रहेकामा आगामी आर्थिक वर्षमा भने ९१ अर्ब ५४ करोड रुपैयाँ मात्र विनियोजन गरिएको छ ।

प्रदेश १ प्रदेश सरकारले थप २० अर्ब रुपैयाँको अन्य स्रोत जुटाउन सक्ने तयारी गरेको छ । जसअनुसार प्रदेश राजस्व बाँडफाटबाट जाने राजस्व प्रमुख आधार हो ।

आन्तरिक राजस्व तर्फ प्रदेश १ ले चालू वर्षमा ३ अर्ब ८४ करोड रुपैयाँको आन्तरिक स्रोत उठाउने लक्ष्य निर्धारण गरेकोमा हालसम्म करिब ७० प्रतिशत राजस्व प्रदेश १ ले उठाएको कोष तथा लेखा नियन्त्रण कार्यालयको तयारी रहेको छ । यस हिसावले आन्तरिक राजस्व चालू वर्षको तुलनामा वृद्धि हुने अनुमान प्रदेश १ को छ । राजस्व बाडफाँट र अनुदानको रकम चालू वर्षको तुलनामा घट्ने भएको कारण करिब ८ अर्ब रुपैयाँ बजेट घटाएर बजेट ल्याइदै छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

प्रदेश १ को बजेटमा कृषि र स्वास्थ्यलाई प्राथमिकता

प्रदेश २

खर्चको हिसावले सुधार गर्न नसकेको प्रदेश २ ले आगामी आर्थिक वर्षको बजेट सबैभन्दा सानो आकारको ल्याउने तयारी गरेको छ । प्रदेश २ ले आगामी आर्थिक वर्षको बजेट साढे २९ अर्ब रुपैयाँको ल्याउने तयारी गरेको प्रदेश आर्थिक तथा योजना मन्त्रालयले जनाएको छ ।

बजेट स्रोतको प्रमुख हिस्सा रहेको केन्द्र सरकारले दिने अनुदाननै चालू वर्षको तुलनामा करिब २ अर्ब रुपैयाँ कम रहेको छ । त्यस्तै राजस्व पनि निकै कम मात्रैमा उठाउन सकेको देखिएको छ । चालू वर्षमा २ अर्ब ४५ करोडको राजस्व उठाउने लक्ष निर्धारण गरेकोमा हालसम्म १० प्रतिशत मात्रै राजस्व उठाएको छ । जस हिसावले प्रदेश २ ले आगामी आर्थिक वर्षमा बजेट सबैभन्दा सानो आकारको ल्याउने तयारी गरेको छ ।

बागमती प्रदेश

देशको संघीय राजधानी रहेको बागमती प्रदेशको बजेट सम्पूर्ण ७ प्रदेशको तुलनामा करिब २५ प्रतिशत हुने देखिएको छ । गत वर्ष सबै भन्दा ठूलो बजेट ल्याएको यो प्रदेशकाे आगामी आर्थिक वर्षमा पनि चालू वर्षकै हाराहारी बजेट ल्याउने उल्लेख गरिएको छ ।

आन्तरिक स्रोत बलियो भएको कारण पनि वागमति प्रदेशले आगामी आर्थिक वर्षको बजेटमा ५० अर्ब माथिको सार्वजनिक गर्दै छ ।

केन्द्र सरकारबाट जम्मा १४ अर्ब ८६ करोडको अनुदान पाएर पनि राजस्व बाँडफाँट र आन्तरिक राजस्वबाट जाने स्रोत प्रदेश ३ को ठूलो रहेको छ । १५ अर्ब ४९ करोडको राजस्व लक्ष राखेकोमा हालसम्म ८६ प्रतिशत राजस्व उठाइ सकेको छ । आगामी वर्ष २० अर्ब माथिको आन्तरिक राजस्व उठाउने तयारी प्रदेश सरकारको रहेको छ ।

यो पनि पढ्नुहोस

बागमतीकाे तयारी : ३ लाख युवालाई रोजगारी

यो पनि पढ्नुहोस

संघीय सरकारकै सिकोमा बागमती प्रदेश, सांसदलाई २ अर्ब ४२ करोड अनुदान दिने तयारी

गण्डकी प्रदेश

गणकी प्रदेशले पनि आगामी वर्षको जबेट केही बढाउने तयारी गरेको प्रदेश योजना तथा आर्थिक मन्त्रालयका अधिकारीहरु उल्लेख गर्छन् । गण्डकी प्रदेशमा केन्द्र सरकारबाट १४ अर्ब ८६ करोड रुपैयाँको अनुदान गएको छ । जसमध्ये ससर्त तर्फको रकम चालू वर्षको तुलनामा धेरै वृद्धि गरिएको छ । त्यस्तै आगामी वर्षका चालू वर्षकै हाराहारी राजस्व उठ्ने लक्ष्य प्रदेश सरकारको रहेको छ । चालू वर्षमा ३ अर्ब २७ करोड रुपैयाँको राजस्व लक्ष राखिएकोमा हालसम्म ५५ प्रतिशत राजस्व उठाएको छ ।

गण्डकी प्रदेशले चालू वर्षमा ३२ अर्ब १३ करोड रुपैयाँको बजेट विनियोजन गरेको थियो आगामी वर्षमा ३५ अर्ब नजिकको बजेट ल्याउने तयारीमा अर्थमन्त्रालय रहेको छ ।

प्रदेश ५

चालू वर्षमा खर्चका हिसावले सबैभन्दा माथि रहेको प्रदेश ५ आगामी वर्ष बजेट नबढाउने तयारीमा रहेको छ । प्रदेश ५ ले केन्द्र सररकारको तर्फबाट १४ अर्ब ६ करोड रुपैयाँ मात्रैको अनुदान पाएको छ भने आन्तरिक स्रोत प्रदेश ५ को बलियो रहेको छ । चालू वर्षमा ४ अर्ब १२ करोडको राजस्व उठाउने लक्ष निर्धारण गरिएकोमा हालसम्म ६५ प्रतिशत राजस्व उठेको कारण यो राजस्व आगामी वर्षमा उठ्ने लक्ष प्रद्रेश ५ को छ । यो प्रदेशले चालू वर्षमा ३६ अर्ब ४२ करोडको बजेट ल्षाइको थियो ।

कर्णाली प्रदेश

मुख्यतय अनुदानको भरमा बजेट ल्याउनु पर्ने बाध्यता भएको कर्णालि प्रदेशले आगामी वर्षको बजेट केही घटाउने तयारी रहेको छ । आन्तरकि स्रोत र राजस्व बाँडफाँटबाट जाने रकम कर्णाली प्रदेशमा कम रहेको छ । कर्णाली प्रदेशले चालू वर्षमा सबैभन्दा कम जम्मा ३४ करोको राजस्व उठाउने लक्ष्य निर्धारण गरेकोमा हालमसम्म ८० प्रतिशत राजस्व उठाएको छ । यस हिसावले कर्णालीले आगामी वर्षको लागि ४० करोड रुपैयाँसम्म राजस्व बढाउन सक्ने लक्ष्य निर्धारण गरेको छ । केन्द्र सरकारबाट जाने १४ अर्ब ८३ करोड रुपैयाँको रहेको छ । प्रदेश १ पछि धेर अनुदान जाने प्रदेशमा कर्णाली प्रदेश रहेको छ । गत वर्षको तुलनामा स्रोत केही बढी देखिए पनि बजेट खर्चको हिसावले निकै कमजोर रहेको कारण आगामी वर्षको बजेट आकार घट्ने प्रदेश अर्थमन्त्री प्रकाश ज्वालले बताएका छन् । चालू वर्षमा कर्णाली प्रदेशको बजेट ३४ अर्ब ३५ करोड रुपैयाँको हो ।

सुदूरपश्‍चिम प्रदेश

चालू वर्षमा सानो २८ अर्ब १६ करोडको बजेट ल्याएर पनि उल्लेख्य खर्च हुन नसकेको सुदूरपश्चिम प्रदेशले आगामी वर्षको बजेट सामान्य वृद्धि गर्ने तयारी गरको छ । आगामी वर्षको लागि केन्द्र सरकाबाटबा अनुदान स्वरुप १४ अर्ब २१ करोड अनुदान पाएको छ । चालू वर्षमा ८२ करको ६८ लाख रुपैयाँको आन्तरिक राजस्व उठाउने लक्ष्य राखेकोमा हालसम्म ७२ प्रतिशत राजस्व उठाएको छ । सुदूरप्‍चिम प्रदेशले स्वास्थ्य र कृषिलाई बजेटको प्राथमकितामा राख्ने जनाएको छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असार १, २०७७ ०६:२९