गभर्नर बन्ने दौडमा कहाँ चिप्लिए चिन्तामणि ?

A+ A A-

नयाँ गभर्नर महाप्रसाद अधिकारीलाई स्वागत गर्नका लागि मंगलबार अघिअघि देखिएका थिए वरिष्ठ डेपुटी गभर्नर चिन्तामणि शिवाकोटी । मास्क लगाएर स्वागतमा शिवाकोटी देखिँदा अर्का डेपुटी गभर्नर शिवराज श्रेष्ठले भने मास्क लगाएका थिएनन् ।

तर, श्रेष्ठको मुहार भने निकै उज्यालो देखियो । शिवाकोटी र श्रेष्ठ अबको १० महिनापछि राष्ट्र बैंकबाट बिदा हुँदै छन् ।

महाप्रसाद अधिकारी बने १७औं गभर्नर

कहीँ कतै श्रेष्ठले पनि आगामी गभर्नरको आकाङ्क्षी म पनि हुँ भनेका त थिए तर उनको शैलीले भने आगामी गभर्नरको रेस मा भएको देखाएको थिएन । किनकि उनी कांग्रेस निकट पनि मानिन्थे, यसभन्दा अघि अर्थमन्त्रीबाट नै कारबाहीमा पनि परेका थिए । पछि छानबिनबाट निर्दोष देखिएको भन्दै पुन: राष्ट्र बैंक फर्किएका थिए श्रेष्ठ ।

त्यसैले पनि उनै अर्थमन्त्रीले उनलाई गभर्नरका लागि सिफारिस गर्दैनन् भन्ने लाग्नु स्वाभाविक हो । यद्यपि, राजनीतिक आस्थाका हिसाबले प्रधानमन्त्रीको पार्टीबाट टाढा रहे पनि पारिवारिक नाताले भने उनी नजिक थिए ।

तर, गभर्नरको दौडमा अग्रपंंक्तिमा चिन्तामणि शिवाकोटी देखिएका थिए । शिवाकोटीले गत ५ चैतबाट निरन्तर बधाई पाएका थिए ।माघबाटै दिइएको थियो अग्रिम शुभकामना । तर, शिवाकोटीले मंगलबार अधिकारीलाई गभर्नरको रूपमा स्वागत गर्नुपर्‍यो । अधिकारीलाई कुनै समय एउटै विभागमा काम गर्दा काम अह्राउने गर्थे उनी । पछि भने शिवाकोटीभन्दा माथि अधिकारी नै भएका थिए ।

यस कारण ढुक्क थिए शिवाकोटी

शिवाकोटीको ढुक्कपन देखिएकै कारण उनलाई बधाई दिनेको ओइरो थियो । उनी कार्यबाहक गभर्नरको जिम्मेवारी लिएपछि गरिएको सम्बोधनको कारण पनि आफैँमा उनी पूर्ण रूपमा विश्‍वस्त जस्तो देखिन्थे ।

मुख्यतया: गभर्नरका लागि हुनुपर्ने ३ गुणमा आफू निपूर्ण भएको दाबी शिवाकोटीको थियो ।

भन्दा जे भनिए पनि राजनीतिक आस्थाका आधारमा सरकार सञ्चालन गरेको पार्टीसँग नजिक हुनुपर्छ। त्यसमा पनि प्रधानमन्त्रीको अझ नजिकको पात्र हुनुपर्छ ।

प्रधानमन्त्रीको पार्टीसँग उनी अहिले मात्र होइन, विगतमा पनि प्रधानमन्त्रीसँग नजिक थिए, त्यस कारण उनी ढुक्क थिए ।

राष्ट्र बैंकको वरिष्ठ डेपुटी गभर्नर भएको र अर्का डेपुटी गभर्नर विवादमा परेका कारण पनि उनी ढुक्क थिए । अर्थ मन्त्रालयमा हुने हरेक कार्यक्रममा शिवाकोटीकै सक्रियता हुने गर्थ्यो । अर्थमन्त्रीले राखेका हरेक कार्यक्रममा तत्कालीन गभर्नर नेपालले शिवाकोटीलाई नै पठाउने गरेका थिए । त्यस कारण पनि उनले वातावरण मिलाएको देखिन्थ्यो ।

के हुन् गभर्नरका लागि चाहिने गुण ?

नियमित काम गरिरहेका व्यक्तिलाई नै जिम्मेवारी दिँँदा बढी परिणाममुखी हुन्छ भन्ने विषयमा अर्थमन्त्रीलाई खतिवडाकै उदाहरण दिएर पनि सम्झाउन सकिने उनको बुझाइ थियो ।

यसअघि तत्कालीन गभर्नर नेपाल नभएको समयमा समेत महत्त्वपूर्ण भूमिका आफूले निभाएको शिवाकोटोको भनाइ छ । उनले करिब ३० पटक नेपाल नभएको समयमा कार्यबाहक गभर्नरको जिम्मेवारी कुशलतापूर्वक निर्वाह गरेका र प्रशंसा हुने गरेको बताएका थिए । यसो भन्नुको अर्थ पनि उनी गभर्नरको रेसमा आफैँ अगाडि भएको देखाइरहेका थिए ।

३० वर्ष काम गरेको अनुभव उपयोग गर्छु : नवनियुक्त गभर्नर

यसका बाबजुद प्रधानमन्त्रीकै जन्मथलो तेह्रथुमको आठराईमा शिवाकोटीको पनि जन्म थलो हो । यस कारण उनी प्रधानमन्त्रीसँग भौगोलिक रूपमा पनि नजिक थिए ।

केही महिनाअघि आफ्नो पुस्तक प्रधानमन्त्रीलाई नै बोलाएर विमोचन गराएका थिए उनले । प्रधानमन्त्रीको जन्मोत्सव मनाउन तेह्रथुम पनि पुगेका थिए ।

कहाँ चिप्लिए त ?

शिवाकोटी कहाँ चिप्लिए भन्ने पर्याप्त आधार त छैनन् तर शिवाकोटी स्वयंले स्वीकारेको विषय उनको बढी मिडियामा प्रचारबाजी भएको भन्दै आलोचना भएको थियो ।

अर्थमन्त्री स्वयंले पनि प्रचारबाजी बढी गर्ने भनेर टिप्पणी गर्ने गरेका थिए । केही बैंकरहरूले उनलाई बैंकरभन्दा बढी व्यवसायीहरूले रुचाउने भन्ने गरेका थिए । व्यापारीहरूले अबको गभर्नर त शिवाकोटी नै होला भन्दै टिप्पणी गर्न थालेपछि प्रधानमन्त्री हच्किएको बताउने गरिएको छ ।

अर्को महत्त्वपूर्ण पाटो भनेको अर्थमन्त्रीका लागि शिवाकोटी रुचाइएका पात्र होइनन् । त्यसो त यसभन्दा अघि तत्कालीन अर्थमन्त्रीले नरुचाएरै पनि डा. चिरञ्जीवी नेपाल गभर्नर भएका थिए ।

सोही शैलीमा शिवाकोटीले प्रधानमन्त्रीकै मन जित्न लागिपरेको बताइन्छ । तर, उनले थाहा पाएनन् कि उनलाई भन्दा बढी विश्‍वास प्रधानमन्त्रीले खतिवडालाई गर्छन् ।

कतिपयले उनले बढी प्रधानमन्त्रीसँग नजिक देखिने प्रयास गर्नु र अर्थमन्त्रीलाई विश्‍वासमा लिन नसक्नु नै कमजोरी भएको टिप्पणी गर्ने गरेका छन् ।

यसका बाबजुद राजनीतिक आस्थाका हिसाबले अधिकारी र शिवाकोटी दुवै प्रधानमन्त्रीसँग निकट मानिन्छन् ।

आफ्नो गभर्नरको कार्यकालमा अधिकारीले खतिवडालाई ठूलो सहयोग गरेको र खतिवडाले पनि अधिकारीलाई बनाउन जोडबल गरे पनि शिवाकोटी पछि परेको बताइने गरेको छ ।

यस्तो छ शिवाकोटीको विगत

शिवाकोटी २०७२ पुसबाट नेपाल राष्ट्र बैंकको डेपुटी गभर्नरको जिम्मेवारीमा रहेका थिए । १२औँ वरीयताका कार्यकारी निर्देशकको रूपमा रहेका उनले वरिष्ठ डेपुटी गभर्नरको जिम्मेवारी पाएका थिए ।

विद्यालय जीवनबाटै वामपन्धी आन्दोलनमा सक्रिय शिवाकोटी २०४४ सालमा राष्ट्र बैंक प्रवेश गरेका थिए । राष्ट्र बैंक प्रवेशसँगै पनि वामपन्धी कर्मचारीकै राजनीतिक आन्दोलनमा सक्रिय रहेका थिए उनी ।

२०७२ भदौमा कार्यकारी निर्देशकमा बढुवा भएका उनी ४ महिनाकै अवधिमा डेपुटी गभर्नरको जिम्मेवारीमा पुगेका थिए । शिवाकोटीले बाणिज्य प्रशासन र अर्थशास्त्रमा स्नातकोत्तरसम्मको अध्ययन पूरा गरेका छन् भने अमेरिकाबाट फिस्कल र मनिटरी पोलिसीलाई मुख्य विषय बनाएर फाइनान्सियल म्यानेजमेन्टमा एमबीए गरेका छन् ।