ल फर्मबाट राजनीतिमा मोडिएका सुहाङको अब हुनेछ पार्टी, संसद र विकासे नतिजामा परीक्षण

ल फर्मबाट राजनीतिमा मोडिएका सुहाङको अब हुनेछ पार्टी, संसद र विकासे नतिजामा परीक्षण

A+ A A-

तीन दशक लामो लिगेसी र दरिलो संगठनको बलमा इलाम– २ को उपनिर्वाचनबाट एमालेका सुहाङ नेम्वाङले प्रतिनिधिसभाको यात्रा तय गरेका छन् ।

राजनीति सपना थियाे, तर यति छिट्टै मैदानमा उत्रिने तयारीमा थिएनन्– सुहाङ नेम्वाङ । अस्ट्रेलियाबाट फर्केपछि खेलकुद र कानुन व्यवसायमा रमाइरहेका थिए । अचानक बुबा सुवास नेम्वाङको निधनपछि परिस्थितिले उनलाई समयअगावै राजनीतिमा धकेलेकाे हाे । र, पहिलाे प्रयासमै बुबाकाे तीन दशक लामाे विरासत सुहाङकाे काँधमा आइपुगेकाे छ ।

२०५६ यता संसदीय चुनावमा सुवास इलाम– २ बाट अपराजित रहे । त्यही पुरानाे र बलियाे सङ्गठनको जगमा सहज जित निकालेका नयाँ अनुहार सुहाङको खास राजनीतिक परीक्षण अब हुनेछ । भेट्रान राजनीतिज्ञका छोराका रूपमा सुहाङलाई बाबुको राजनीतिक विरासत र 'नोटेड' संसदीय भूमिका निभाउनुपर्ने चुनौती त छँदै छ, इलाम– २ काे विकासकाे अगुवाइ गर्ने अवसर पनि छ ।

कसिलो प्रतिस्पर्धा हुने अपेक्षा गरेको इलाम– २ काे उपनिर्वाचनमा उनले निकटतम प्रतिद्वन्द्वी कांग्रेसका डम्बर खड्कालाई ५ हजार ८३० मतान्तरले पराजित गरे ।

सुहाङले २७ हजार ७७२ भोट ल्याउँदा कांग्रेसका खड्काले २१ हजार ९४२ मत ल्याएका थिए । कांग्रेसका इलाम सभापति खड्काले यसअघि २०७९ को निर्वाचनमा यही क्षेत्रमा सुहाङकै बुबा सुवास नेम्वाङसँग ११४ मतको झिनो अन्तरले मात्र हार भोगेका थिए ।

सुवासको लिगेसी

२०६२/६३ को जनआन्दोलनबाट पुनर्स्थापित प्रतिनिधिसभाको सभामुखहुँदै पहिलो र दोस्रो संविधानसभाको अध्यक्ष रहेका सुवास नेम्वाङ संविधान निर्माणताकाका 'नोटेड' राजनीतिज्ञ हुन् । सदनमा आफ्नो बुद्धिमत्ताको प्रयोगमा 'कहलिएका' सुवास पार्टीका समेत प्रभावशाली शीर्ष नेता थिए भन्नेमा विवाद छैन । अब सुहाङ आफ्ना बाबुको त्यही दुई महत्त्वपूर्ण लिगेसीलाई कायम राख्नुपर्ने स्थितिमा उभिएका छन् ।

संविधान बनाउन महत्त्वपूर्ण भूमिका देखाएका सुवासबाट सुहाङले त्यही संविधान कार्यान्वयन गर्न बनाउनुपर्ने थुप्रै कानुनहरूको पहलकर्ता बन्नुपर्ने स्थिति अगाडि छ । कानुन अध्ययनकै पृष्ठभूमिबाट आएका सुहाङले पार्टी नेतृत्वलाई कन्भिन्स गर्दै अब आफ्नो क्षमता देखाउनुपर्ने मत महेन्द्र बहुमुखी क्याम्पस धरानका राजनीतिशास्त्रका सहप्राध्यापक सकुल श्रेष्ठ बताउँछन् ।

'सुहाङ कानुनसँग सम्बन्धित व्यक्ति हुन, जसरी उनका बुबाले संविधान बनाउन भूमिका खेलेका थिए, सुहाङले पनि अब सदनमा कानुन बनाउन आफ्नो सक्रियता देखाउनुपर्छ,' श्रेष्ठले शिलापत्रसँग भने, 'संविधान आएपछि बन्नुपर्ने धेरै कानुन अझै बनेका छैनन्, संविधानभित्र बेलाबेला प्रश्न उठ्ने गरेको छ । त्यो विषयमा उनको भूमिका कस्तो हुन्छ भन्ने कुरा महत्त्वपूर्ण हो ।' लामो समय राजनीतिमा बिताएका सुवासको जस्तो प्रभावशाली भूमिका तत्काल नदेखिने श्रेष्ठ बताउँछन् । 'तर, उनले आफ्नो भूमिका सांसद प्रभावशाली बनाउँदै लाग्ने वातावरण भने छ,' श्रेष्ठले भने ।

पहिचान समेट्न

एमालेको नेतृत्व हुँदा नामकरण भएको कोशी प्रदेशविरुद्ध पहिचानवादी समूहको आन्दोलन उत्कर्षमा थियो । एमालेको नेतृत्वमा 'कोशी' नामकरण भएपछि पहिचानवादीहरूको निसानामा मूलतः एमाले परेको थियो । इलाम– २ को उपनिर्वाचनमा पहिचानको विषयले एमालेलाई हराउँछ कि भन्ने संशय पनि उस्तै थियो । सडकमा उत्कर्ष देखिएको पहिचानको नाराले इलामको उपनिर्वाचनमा एमालेलाई हराउँछ कि भन्ने डरसमेत थियो ।

नतिजाले एमालेलाई हराउन त सकेन, तर पहिचानको स्पेस ठूलो छ भन्नेचाहिँ देखायो । निर्वाचनमा एमाले पहिलो हुँदै गर्दा पहिचानको मुद्दा लिएर उठेका स्वतन्त्र उम्मेदवार डेकेन्द्रसिंह थेगिम ११ हजार ४ सय ५७ मत ल्याएर तेस्रो भए । दोस्रो भएका कांग्रेसका उम्मेदवार डम्बरबहादुर खड्काको भन्दा 'स्वतन्त्र' थेगिमले १० हजार ४ सय ८५ कम मत ल्याए । पहिलो र दोस्रो क्रमशः एमाले र कांग्रेस भए पनि पहिचानवादी स्वतन्त्र उम्मेदवार थेगिमले ल्याएको मत उल्लेखनीय रहेको राजनीतिशास्त्रीहरूको टिप्पणी छ ।

हो, त्यही पहिचानवादी समूहले ल्याएको मतको सम्मान गर्नुपर्ने चुनौतीमा सुहाङ छन् । एमालेले पहिचानको विषयमा नकारात्मक रहेको भाष्यका बीच सुहाङले पहिचानवादीहरूलाई कसरी समेट्छन् भन्ने विषय महत्त्वपूर्ण रहेको सहप्राध्यापक श्रेष्ठ बताउँछन् । 'इलामको उपनिर्वाचनले पहिचानको आन्दोलनलाई धेरै हदसम्म वैधानिककीकरण गरेको छ, पहिचानको विषय जबर्जस्त तरिकाले उठेको छ,' सहप्राध्यापक श्रेष्ठले भने, 'सुहाङले त्यो ठूलो आमजनमतलाई कसरी अघि बढाउँछन् र पार्टीलाई कन्भिन्स गर्छन्, हेर्न बाँकी छ ।'

यो पनि : शिवमाया तुम्बाहाङ्फेले हाँकेको सुहाङको चुनावी कमान्ड

पहिचानको मुद्दाको प्रभावले गर्दा लारुम्बा क्षेत्रबाट दलहरूलाई उत्रो मत नै गएन । किराँती धर्मगुरु आत्मानन्द लिङ्देनको प्रभाव पर्ने लारुम्बा क्षेत्रबाट अधिकांश मत पहिचान पक्षधर उम्मेदवार थेगिमको पक्षमा देखियो । जबकि यो क्षेत्रको अधिकांश मत यसअघिको निर्वाचनमा सुवास नेम्वाङको पक्षमा खस्ने गर्थ्यो । किराँत धर्मगुरु आत्मानन्द लिङ्देनको कुटी माङसेबुङ– ५, लारुम्वामा छ . त्यहाँको अन्तिम मतपरिणाम आउँदा केन्द्रलाई १ हजार ३२ मत खसेको थियो भने एमालेले ६९ र कांग्रेसले ४९ मत मात्र ल्याएका थिए ।

इलामको पार्टी राजनीति

सुहाङलाई एमालेले उम्मेदवार बनाउँदै गर्दा 'राजाको छोरालाई राजा बन्ने नियम' भनेर आलोचनाका स्वरहरू सामाजिक सञ्जालमा देखिएका थिए । पार्टीभित्र पनि सुहाङलाई उम्मेदवार बनाउन नहुने मत पनि नभएको होइन त्यतिबेला । लामो समयदेखि एमालेमा काम गर्दै आएका कार्यकर्ताहरूलाई बाइपास गरेको आलोचना पनि केही हदसम्म थिए । सुहाङले त्यही असन्तुष्ट पार्टीका कार्यकर्ताहरूलाई व्यवहारले पुष्टि गर्नुपर्ने स्थिति अब भने बनेको छ ।

एमालेले आफ्नो मत होल्ड गरेको देखिए पनि केही वडामा भने सङ्गठन साबिकको भन्दा केही खस्किएको छ । लारुम्बा क्षेत्रमा धर्मगुरुका कारण पहिचानवादीलाई मत ट्रान्सफर भए पनि लारुम्बा क्षेत्रबाहेकका केही वडामा समेत एमालेको मत कमजोर रहेको नतिजाले देखाएको छ । पहिचानवादीको प्रभावसँगै पार्टीमा हुने सांगठनिक क्षति बचाउने जिम्मासमेत अब सुहाङको काँधमा आएको छ ।

युवाको क्रेज र सदनको भूमिका

'जान्नेलाई छान्ने' नाराले २०७९ को प्रतिनिधिसभाको निर्वाचनमा रास्वपा राष्ट्रिय पार्टीको रूपमा उदायो । पुराना पुस्ताले देश बिगारेको र नयाँ जान्ने पुस्तालाई नेतृत्व हस्तान्तरण गर्नुपर्ने आवाज रास्वपाको थियो । रास्वपाको त्यो नाराले योपटक इलाममा भने काम गरेन । रास्वपाका उम्मेदवार मिलन लिम्बू चौथोमा सीमित भए ।

रास्वपाले भन्ने गरेको 'जान्नेलाई छान्ने' भन्ने एमाले उम्मेदवार सुहाङ नेम्वाङको पक्षमा देखियो । नयाँ आएका दलहरूले युवाको नारा दिइरहँदा एमालेले कानुन पृष्ठभूमि र युवा उम्मेदवार भनेर सुहाङलाई निर्वाचनमा होमाएको थियो । निर्वाचनबाट विजयी भएका सुहाङले रास्वपाजस्ता नयाँ पार्टीको क्रेजलाई आफूतिर तान्ने अनुमान एमालेले गरेको पनि छ ।

त्यसका लागि सुहाङले कस्तो भूमिका सदनमा देखाउँछन् भन्ने विषयले पुराना राजनीतिक दलहरू पुस्ता हस्तान्तरणको विषयमा 'सोच्न' बाध्य हुने विश्लेषण छ । 'सङ्घीयता कार्यान्वयनदेखि संविधानमाथि नै प्रश्न छ अहिले । यस्ता विषयहरूलाई सुहाङले कत्तिको उठाउन सक्छन्, कसरी उठाउँछन्,' सहप्राध्यापक श्रेष्ठ भन्छन् 'यदि राम्रो ढङ्गबाट सुहाङले पहलकदमी लिए भने समग्र पुराना राजनीतिक दलहरूले युवाहरूलाई दिने 'स्पेस' बढ्न सक्छ ।'

यो पनि : उपचुनावको परिणामः नयाँ दलको परीक्षण, पुरानैको भरोसा

प्रकाशित मिति: मंगलबार, वैशाख १८, २०८१ १३:२०