सभामुख पद जोगाउन उपसभामुख तुम्बाहाम्फेलाई राजीनामा गराउने रणनीतिमा नेकपा

सभामुख पद जोगाउन उपसभामुख तुम्बाहाम्फेलाई राजीनामा गराउने रणनीतिमा नेकपा

A+ A A-

प्रतिनिधिसभाका सभामुख कृष्णबहादुर महराले पदबाट राजिनामा दिएपछि मुलुकले नयाँ सभामुख पाउन संसदको पाँचौं अर्थात् हिउँदे अधिवेशनसम्म कुर्नुपर्ने भएको छ ।

संविधानको धारा ९१ अनुसार, सभामुखको अनुपस्थितिमा उपसभामुखले सबै कार्यभार सम्हाल्ने व्यवस्था छ । संसद चलेको अवस्थामा मात्र सभामुखको चयन हुने संवैधानिक प्रावधान छ । जसले गर्दा हिउँदे अधिवेशन नभएसम्म उपसभामुख डा. शिवमाया तुम्बाहाम्फेले नै सभामुखको हैसियतमा जिम्मेवारी लिने भएकी हुन् ।

संघीय संसदको चाैथाे अधिवेशन २ असोजमा समाप्त भएको थियो । संविधानतः संसदको एउटा बैठकबाट अर्को बैठक ६ महिनाभित्र बसिसक्नु पर्छ । सभामुख र उपसभामुख फरक–फरक दलको हुनुपर्छ ।

‘हिउँदे अधिवेशन शुरु भएपछि सभामुखको चयन प्रतिनिधिसभा बैठकले गर्छ,’ संविधानविद् तथा सांसद राधेश्याम अधिकारीले भने, ‘अधिवेशन कहिले बोलाउने भन्ने कुरा सरकारको आवश्यकता र इच्छामा भर पर्छ ।’

उपसभामुख तुम्बाहाम्फे सत्तारुढ नेकपाकी सांसद भएकाले सभामुखमा फरक दलको रुपमा विपक्षी नेपाली कांग्रेस, सत्तारुढ समाजवादी पार्टी र विपक्षी राजपाले समेत दाबी गर्ने देखिन्छ । कांग्रेसले सभामुख चयनका लागि संसदको अधिवेशन नबोलाउने प्रतिक्रिया दिएको छ । ‘सभामुखको निर्वाचनका लागि कांग्रेस तत्काल संसद अधिवेशन बोलाउने पक्षमा छैन’, कांग्रेस प्रवक्ता विश्वप्रकाश शर्माले मंगलबार पार्टी केन्द्रीय कार्यालयमा आयोजित पत्रकार सम्मेलनमा भने, ‘नियमित अधिवशेनबाटै सभामुखको चयन गर्नुपर्छ भन्ने पक्षमा कांग्रेस छ ।’

अबको बैठक अर्थात् हिउँदे अधिवेशनको पहिलो बैठकको एजेण्डा नै सभामुखको निर्वाचन प्रकृया हुने देखिन्छ । संविधानको धारा ९१ को उपधारा २ अनुसार, सभामुख र उपसभामुख फरक दल र फरक लिङ्गको हुनुपर्छ ।

तत्कालीन एमाले र माओवादी मिलेर एउटै पार्टी बनेपछि प्रमुख प्रतिपक्षी दल नेपाली कांग्रेसले सभामुख वा उपसभामुख त्याग्न नेकपालाई दबाब दिएको थियो । तर, पार्टी एकता हुनुअघि नै सभामुख र उपसभामुखको निर्वाचन भएकाले यो जायज हुने तर्क नेकपाले गर्दै आएको थियो । अब भने सभामुखबाट महराले राजीनामा दिइसकेपछि एउटा पद त्याग्नुपर्ने देखिन्छ । किनकि, दुईमध्ये एउटा पद अझै नेकपा कोटाकै जिम्मेवारीमा छ ।

तर, प्रतिनिधिसभाको सभामुखजस्तो संवैधानिक पद नेकपा छोड्ने पक्षमा छैन । नेकपाबाट प्रतिनिधित्व गरेकी उपसभामुख तुम्बाहाम्फेले राजीनामा नदिने हो भने सभामुख पद अन्य दलले लैजाने निश्चित छ । सभामुख पद नछोड्ने योजनामा रहेको नेकपाले उपसभामुख तुम्बाहाम्फेलाई हिउँदे अधिवेशनको मुखमा राजिनामा गराउने रणनीति बनाएको पार्टी स्रोतले जानकारी दिएको छ ।

उनले उपसभामुखबाट राजीनामा दिएपछि सत्तासाझेदार दल समाजवादी दलका सांसदलाई सो पद दिने योजना नेकपाको छ । सरकारबाट चिढिएको समाजवादी दललाई उपसभामुख नदिए राजपा वा नेपाली कांग्रेसमध्ये एकले उक्त पद लैजाने छ ।

सभामुख पदमा नेकपाभित्र पनि पूर्वमाओवादी खेमाले दाबी गर्ने देखिन्छ । त्यसका लागि नेकपामा पूर्वसभामुख ओनसरी घर्ती मगर, पम्फा भुसाल, जनार्दन शर्मा, शिक्षामन्त्री रहेका गिरिराजमणी पोखरेल पूर्वमाओवादीबाट अघि सारिने उम्मेदवार हुनसक्ने अड्कलबाजी हुन थालिसकेको छ ।
प्रमुख प्रतिपक्षी कांग्रेसले प्रतिनिधिसभाको सभामुख र उपसभामुख तथा राष्ट्रियसभाको अध्यक्ष र उपाध्यक्ष फरक दलको हुनुपर्ने माग गर्दै आएको छ । राष्ट्रियसभामा पनि नेकपा कोटाबाटै चुनिएका अध्यक्ष र उपाध्यक्ष छन् ।