'चुङ्बा दाइ, यत्रो हाइटमा पनि तपाईंको टाउको दुखेन ?' (अपर डाेल्पाकाे भिडियाेसहित)

'चुङ्बा दाइ, यत्रो हाइटमा पनि तपाईंको टाउको दुखेन ?' (अपर डाेल्पाकाे भिडियाेसहित)

A+ A A-

गत वर्ष हुम्लामा वाइल्ड याकको फोटो खिचेपछि मेरो सामाजिक सञ्जालका पोस्टहरूमा धेरैले कमेन्ट गर्नुभयो, ‘अपर डोल्पामा पनि वाइल्ड याक पाइन्छ ।’

डोल्पामा वाइल्ड याक पाइन्छ भन्ने कुरा मैले सम्बन्धित निकाय वा अनुसन्धानकर्ताबाट सुनेको थिइनँ । कमेन्ट गर्नेहरू डोल्पातिरकै हुनुहुन्थ्यो । त्यसैले दसैँअगाडि वाइल्ड याक खिच्न डोल्पातिर जाने योजना बनाएँ ।

याे पनि..

जब याकको बथानमा देखियो 'वाइल्ड याक' (चुङ्बा शेर्पाको अनुभूति भिडियोमा)

पाइयो भने डोल्पामा वाइल्ड याक पाइने कुराको पुष्टि हुन्थ्यो, यसले सम्बन्धित निकायलाई थप अनुसन्धानका लागि सहयोग पुग्थ्यो । यसका लागि प्रारम्भिक खोजहरू गरेँ । काठमाडौंमा उपलब्ध स्रोत व्यक्तिहरूसित बातचित गरेँ । जङ्गली याक नभेटिए हिउँ चितुवा पाइन्छ भन्ने जानकारी पाइयो । त्यसैले दसैँअगाडि नै आवश्यक तयारी गरेँ र डोल्पाका लागि निस्केँ । ४६ सय ५० मिटरको उचाइमा रहेको सिसे भन्ने ठाउँमा वाइल्ड याक र ङिरुमा हिउँ चितुवा पाइने जानकारी पाएको थिएँ ।

करिब १ महिना डोल्पा बस्ने तयारी गरी म त्यसतर्फ लागेँ । काठमाडौंबाट पोखरा प्लेनमा गएँ । पोखराबाट डोल्पा सदरमुकाम दुनै र दुनैबाट दोधाराप ताक्ची हेलिकोप्टरमा गएँ । ‘गड गिफ्ट’ मान्नुपर्छ काठमाडौंबाट एकाएक ४१ सय मिटरमा गएर बास बस्दा पनि मेरो शरीरले त्यसलाई अस्वीकार गरेन । त्यहीँका स्थानीय सहयोगीहरू छक्क परे, 'दाइले त टाउको दुख्योसमेत भन्नु भएन ।' उनीहरू सोध्दै थिए, 'चुङ्बा दाइ, यत्रो हाइटमा पनि तपाईंको टाउको दुखेन ?' यसअघि कञ्चनजङ्गा हिमालको हाइटमा पनि सहयोगी साथीहरूले यस्तै प्रश्न गरेका थिए । उनीहरूले मेडिसिन लिनुपर्दा मैले सामान्य रूपमै त्यो अल्टिट्युड पचाइदिएको थिएँ ।

याे पनि..

वाइल्डलाइफ फोटोग्राफर हुन के-के गुण चाहिन्छ

दुनैबाट साल्दाङ पुगियो । त्यहाँबाट ङिसाल पुगेर एक रात बसेँ । त्यहाँबाट सिसे पुगेर चार दिन पाल टाँगेर बसियो र वाइल्ड याक खोजियो । टेन्ट ४६ सय ५० मिटरमा भए पनि वाइल्ड याक खोज्न ५ हजार मिटरसम्म पुगियो । तर, भेट्न सकिएन । हामी गएको सिसे अपर डोल्पाको सबैभन्दा टाढा ठाउँ रहेछ ।

वहाँ मैले लामो समय डब्लूडब्लूएफ नेपालका लागि काम गरेका साथीहरूलाई सहयोगीका रूपमा लिएँ, ताकि मेरो फोटोग्राफीका लागि मद्दत पुगोस् । सहयोगीहरू थिए, हिउँ चितुवा संरक्षणका लागि स्थानीय समितिका अध्यक्ष उर्केन, कोषाध्यक्ष सोनाम वङ्डा र सदस्य जिग्मे ।

गत वर्ष असोजमै मैले हुम्लाको लिमी भ्यालीमा अति दुर्लभ मानिएको वाइल्ड याकलाई आफ्नो क्यामेरामा कैद गरेको थिएँ । तैपनि वाइल्ड याक खिच्ने भोक मेटिएको छैन । अझ कसैले नखिचेको ठाउँमा खिच्न पाए त्यस क्षेत्रको पर्यटन प्रवर्द्धनदेखि सरकारलाई अनुसन्धानका लागि सहयोग पुग्छ कि भन्ने मेरो विश्वास रहने गरेको छ । त्यसैले म फोटो खिच्दा जोखिमपूर्ण नै भए पनि फरक ठाउँ खोज्ने र रोज्ने गर्छु ।

याे पनि..

हुम्लामा भेटियो जङ्गली याक, हेर्नुहोस् चुङ्बा शेर्पाले खिचेका तस्वीर

सोनाम, उर्केन र जिग्मे भन्दै थिए, ‘यसपालि तपाईं पुग्नुभएको हाइटसम्म वन्यजन्तुकै क्षेत्रमा काम गर्ने निकाय र अनुसन्धानकर्तासमेत पुगेको हामीलाई जानकारी छैन ।’ यी तीनै जना साथीहरू सोही क्षेत्रआसपासका बासिन्दा हुन् ।

अपर डोल्पाको से फोक्सुण्डो गाउँपालिकाभित्र पर्ने ङिसालमा चार दिन ढुक्दा पनि वाइल्ड याक भेटिने छाँटकाँट नदेखिएपछि हिउँ चितुवा खोज्ने निधोमा पुगियो । यसका लागि ङिरु भन्ने ठाउँ चर्चित छ । उक्त ठाउँमा उसैगरी तीन दिन पाल टाँगेर बस्यौँ । यसपालि आफैँबाट दुई कमजोरी भए, एक टाइमिङ थोरै मिलेनजस्तो लाग्यो ।

अर्को, यसअघि फोटोग्राफरलाई एसिस्ट नगरेका साथीहरू थिए । त्यसैले आलो पाइला भेटिए पनि हिउँ चितुवा खिच्न सफल भइएन । उग्र चिसो, केही बेरका लागि घाम देखिने, त्यसपछि फेरि चिसो हावा । कम चुनौतीपूर्ण हुँदैन त्यस्तो ठाउँमा फोटोग्राफी गर्न । त्यसैले फोटोग्राफी बुझेका साथीहरू नहुँदा झन् चुनौतीपूर्ण हुन्छ । जे होस्, तीनै जना साथीहरूलाई अर्कोपल्ट जाँदाका लागि सिकाएरचाहिँ आएको छु ।

ङिरुमा पनि हिउँ चितुवा फेला पार्न नसकेपछि चेखाङमा चार दिन पाल टाँगेर ढुकियो । यसपल्ट केही जोर चलेन । यसअघि मनाङको अन्नपूर्ण संरक्षण क्षेत्रमा दुईपल्टको पालिमा मात्रै हिउँ चितुवाको फोटो खिच्न सफल भएको थिएँ । त्यही सम्झेर चित्त बुझाएँ ।

याे पनि..

जाे ४६०० मिटरकाे उचाइमा 'घाेस्ट अफ हिमालय'लाई पर्खेर १२ दिन पालमुनि बसे

अपर डोल्पाका उजाड अनि भीमकाय पहाड, अप्ठेरो बाटो, चिसा खोलाहरू छिचोल्दै दुई साता चहारेँ । कुल २२ दिनको मेरो यात्रामा मैले वाइल्ड याक र हिउँ चितुवा दुवै फेला पार्न सकिनँ । यद्यपि, मैले अर्को पालिलाई बेसचाहिँ बनाएँजस्तो लाग्छ । किनकि यसअघि मैले नपाएका जानकारी यसपल्ट कलेक्ट गरेको छु ।

डोल्पा पुगेर यसपालि मीठो यादसँगै टिबेटियन ज्याकल, हिमाली चराहरू, हिमालय बुलुशिपहरूको तस्वीर खिचेरै चित्त बुझाएँ । फर्किने बेला खुलेको मौसमले मेरा निराशाहरू उतै सोसिदियो । जीवनमा असाध्यै खुसी बनायो मलाई त्यहाँको मनोरम दृश्यले । भलै यतिबेला जता हेरे पनि खैरो डाँडाभन्दा केही देखिँदैन । एक मौसममा हरियाली हुँदा त्यहाँ झन् कति सुन्दर देखिँदो हो । साल्दाङ–तिन्जे– छार्का– जोमसोम– पोखराहुँदै २२औँ दिनमा काठमाडौं आइपुगेँ ।

म काठमाडौं फर्केपछि से फोक्सुण्डोका कतिपय बासिन्दाले सामाजिक सञ्जालमा मलाई मेन्सन गरेर लेख्नुभयो, 'अपर डोल्पा ट्रेकिङका लागि मात्रै होइन, जङ्गली जीव र फोटोग्राफीका लागि पनि अनुकूल रहेछ, वाइल्डलाइफ फोटोग्राफर चुङ्बा शेर्पा आएर यो कुरा पुष्टि गरिदिनुभयो ।’

यो कुरा सुनेर मलाई खुसी लाग्यो । वाइल्ड याक र हिउँ चितुवा भेटिएको हुन्थ्यो भने तपाईंहरूको ठाउँको अझै प्रचार हुन्थ्यो । तर म फेरि आउनेछु, यही लेखमार्फत तपाईंहरूलाई भन्न चाहन्छु । यसअघि डोल्पालाई ट्रेकिङका लागि मात्रै जानिन्थ्यो । तर, डोल्पा यतिमा मात्र सीमित छैन । वाइल्ड याक नपाए पनि त्यसबाहेक धेरै खालका दुर्लभ वन्यजीवहरू पाउने रहेछ । सडक पनि बनिरहेकाले घुमघामका लागि पनि डोल्पा छिट्टै सजिलो हुने देखिन्छ । नेचर फोटोग्राफीका लागि यो नयाँ र कामयाब गन्तव्य हुन सक्छ । डोल्पाका मानिसको व्यवहार र सहयोगको पनि तारिफ नगरिरहन सकिँदैन ।

अब विन्टरमा हिउँ चितुवा खिच्न मनाङ जाने योजना छ । त्यसअघि बर्दिया पुग्नेछु ।