भूकम्पमा स्थानीय जनप्रतिनिधिले गराए गाउँमा सिंहदरबार पुगेको अनुभूति, सुरक्षाकर्मीको प्रशंसायोग्य काम

भूकम्पमा स्थानीय जनप्रतिनिधिले गराए गाउँमा सिंहदरबार पुगेको अनुभूति, सुरक्षाकर्मीको प्रशंसायोग्य काम

A+ A A-

शुक्रबार मध्यरातको भूकम्पमा सयौं घरहरू एकैपटक ढले । एकाएक आइलागेको विपत्तिमा मानवीय खोजी र उद्धार निकै कठिन थियो । तर, स्थानीय जनप्रतिनिधिको राम्रो समन्वयले भत्किएका संरचना पन्छाएर पुरिएका घाइते र मृतकलाई बाहिर निकाल्न सहज भयो ।

भूकम्प जानासाथ आफू र आफ्नो परिवारका सदस्य सकुशल रहेका सबैजसो जनप्रतिनिधि उद्धारमा खटिएका थिए । उनीहरूले प्रहरी, जिल्ला प्रशासन र स्थानीयसँग समन्वय गरेका थिए । अधिकांश जनप्रतिनिधि रातभर खटिएका थिए । यसपटक जाजरकोट र पश्चिम रुकुमका स्थानीय तहले गाउँमा सिंहदरबार पुगेको अनुभूति दिलाएका छन् ।

‘स्थानीय तह र जनप्रतिनिधिले उद्धार र खोजी कार्यमा कुनै कसर बाँकी राखेका छैनन्,’ भूकम्पको इपिसेन्टर मानिएको बारेकोट गाउँपालिकाका अध्यक्ष वीरबहादुर गिरीले शिलापत्रसँग भने, ‘संकटको बेला नजिकको सरकारकै भर हुने रहेछ ।’

'पीडित त्रिपाल र कम्बल नपाएर तड्पिएका छन्, आएको राहत पनि एकद्वार भनेर सीडीओले थुपारेर राखे'

भूकम्पको केन्द्रविन्दु बारेकोटमा आइतबारसम्म उद्धार, घाइतेको उपचारको व्यवस्थापन र पहिलो चरणको राहतको काम सुरु भएको उनी बताउँछन् । भूकम्पको बेलाको कहाली लाग्दो क्षण अहिले पनि उनी सम्झिन्छन् । भूकम्पले हल्लाएपछि बाहिर निस्कँदा गाउँभर कोलाहल थियो । घरहरू भत्किरहेका थिए । कोही गुहार मागिरहेका थिए । उनी उपाध्यक्षलाई लिएर मोटरसाइकल लिएर सबैजसो वडामा पुगे । बारेकोट केन्द्रविन्दु भए पनि संयोगबस त्यहाँ कुनै मानवीय क्षति भएन । घरहरू भने एकाधबाहेक कुनै पनि बस्न मिल्ने अवस्थामा छैनन् । ‘दुई दिनसम्म उद्धार र घाइतेको उपचारको व्यवस्था गर्नमै ठिक्क भयो । आजबाट राहतमा केन्द्रित भएका छौँ,’ गिरीले भने ।

उनीजस्तै रुकुम पश्चिम र जाजरकोटका अधिकांश गाउँपालिकाका जनप्रतिनिधि शुक्रबार रातिदेखि शनिबार दिनभरसम्म उद्धार र मानवीय खोजीमा जुटेका थिए । सुरक्षाकर्मी र उद्धारकर्मीले पनि जनप्रतिनिधिलाई सघाएका थिए । फलस्वरुपः भूकम्प गएको ४८ घण्टाभित्रै मानवीय खोजी र उद्धारको काम करिबकरिब सकिएको थियो ।

जाजरकोट र रुकुम पश्चिममा ठूलो क्षति पुग्ने गरी बारेकोट केन्द्रविन्दु भएर गएको भूकम्पमा पहिलो चरणको खोजी र उद्धारमा स्थानीय सरकार र सुरक्षाकर्मीको भूमिकाको प्रभावित क्षेत्रका बासिन्दाले प्रशंसा गरेका छन् । भूकम्प गएलगत्तै सुरु भएको प्रारम्भिक उद्धार र प्राथमिक उपचारको काम लगभग सकिएको छ । उद्धार र उपचारमा सबैभन्दा बढी स्थानीय तह र सशस्त्र प्रहरी बल, नेपाल प्रहरी र नेपाली सेना खटिएका छन् । जाजरकोट र रुकुम पश्चिममा भूकम्पमा परी १ सय ५३ जनाको मृत्यु भएको छ । २ सयभन्दा बढी घाइते छन् । घाइतेहरूको काठमाडौं, सुर्खेत, नेपालगञ्ज र जिल्लाका अस्पतालहरूमा उपचार भइरहेको छ ।

दुवै जिल्लाका प्रभावित क्षेत्रहरूमा अधिकांश घरहरू पूर्ण र आंशिक क्षति भएका छन् । घरहरू भत्किँदा भूकम्पपीडितहरूलाई खाने बस्ने समस्या भएको छ । भूकम्पपछिको पहिलो प्राथमिकता उद्धार र उपचार भएकाले सो काम सकेर पालिकाहरूले सोमबारबाट राहतको काम सुरु गरेका छन् । सोमबारसम्म धेरै पीडितहरूको खाने र बस्ने अवस्था थिएन । खुला आकाशमुनि रात बिताउन बाध्य भए । तर, सोमबारदेखि प्रभावित क्षेत्रमा राहतमा ध्यान केन्द्रित गरिएको सरकारी अधिकारीहरूले बताएका छन् ।

जाजरकोटमा नलगाड नगरपालिका, भेरी नगरपालिका र कुशे गाउँपालिका बढी प्रभावित स्थानीय तह हुन् । नलगाड नगरपालिकाकी उपमेयर सरीता सिंहको भूकम्पमा परी मृत्युसमेत भयो । भूकम्प आएदेखि वडाका सबै टोलमा पुगेर उद्धार, उपचारको व्यवस्थापन र मृतकको व्यवस्थापनमा हिजोसम्म खट्नुपरेको वडाध्यक्ष धनबहादुर महर बताउँछन् । जाजकोटमा उनको वडामा मात्र २५ जनाको ज्यान जानुका साथै १५ जना घाइते भए । ‘यति ठूलो क्षति हुँदा हामी नखटिएर को खट्छ ?,’ उनले भने, ‘अहिले पनि फिल्डमै छौँ । जनताको दुःखसुखको साथी बनेर जनप्रतिनिधिले सक्रिय रूपमा काम गरिरहेका छन् ।’

जाजरकोटको भेरी नगरपालिकाका पनि मानवीय क्षति, घाइते र भौतिक क्षति धेरै भएको छ । ४२ जनाको भूकम्पमा परेर ज्यान गएको छ । मेयर सीपी घर्ती जनप्रतिनिधि, सुरक्षा निकाय, युवाहरू, समाजसेवीहरूले अहोरात्र खटेर पहिलो चरणको काम सकिएको बताउँछन् । उनले भने, ‘अब राहतको चरणमा पनि स्थानीय सरकारले यसरी नै समन्वय गरेर भूकम्प प्रभावितलाई पुनस्थापित गर्नेछ ।’ प्रदेश र संघ सरकारले स्थानीय सरकारसँग राम्रो सहकार्य गरे राहत व्यवस्थापन प्रभावकारी हुने उनी बतउँछन् ।

भूकम्पपछि पालिकाले उद्धार, उपचारको काम जारी छ । अब राहत वितरणमा कुनै कमी हुन नदिने गरी तयारीमा लागेको सानीभेरी गाउँपालिका अध्यक्ष बिर्खबहादुर विष्टले बताए । उनले भने, ‘भूकम्प आएको दिनबाट अहिलेसम्म खटेका छौँ । सबैभन्दा पहिले खुला आकाशमुनि रहेका प्रभावितलाई बास दिनुपर्नेछ । यो संकटमा सबैको पहलले त्यो सहज हुनेछ ।’

सरकारले भूकम्पपीडितको उद्धार, राहत वितरणका लागि सबै संयन्त्र परिचालन गरेको छ । जसमा सुरक्षा निकायहरू पनि छन् । भूकम्प प्रभावित दुवै जिल्लामा सुरुको दिनदेखि अहिलेसम्म एक हजार नेपाल प्रहरीहरू उद्धार, उपचार र राहत वितरणमा खटेका प्रहरी प्रवक्ता नायब महानिरीक्षक कुबेर कडायतले बताए । उनले भने, ‘भूकम्म आएदेखि फिल्डमा नेपाल प्रहरी खटेको छ । केन्द्र, प्रदेश र जिल्लाबाट १ हजारजति नेपाल प्रहरी खटेको छ । जसमा स्वास्थ्यकर्मी पनि छन् । आजबाट राहत वितरणमा पनि लागेको छ ।’

भूकम्प प्रभावितको उद्धार तथा मद्दतका लागि सशस्त्र प्रहरी बल पनि सुरुदेखि नै खटिइरहेको छ । उद्धार, उपचार र खोजी कार्यमा महत्त्वपूर्ण भूमिका सशस्त्र प्रहरी बलले खेलेको छ । सशस्त्र प्रहरी बलबाट भूकम्प प्रभावित जाजरकोट र रुकुमपश्चिमा ५ सय जवान खटेका छन् । जसमा स्वास्थ्यकर्मी, विपद् व्यवस्थापनमा खोजी कार्यका तालिमप्राप्त टोली रहेको वरिष्ठ उपरीक्षक तथा प्रवक्ता राजेन्द्र खडकाले बताए । उनले भने, ‘सशस्त्र प्रहरी बल उद्धार, उपचार र खोजी कार्यमा खट्यो । भूकम्प आएको केही समयमा नै सुर्खेतबाट एम्बुलेन्ससहित चिकित्सक टोली जाजरकोटमा खटिएको छ ।’

सशस्त्र प्रहरीले तीनवटा एससीडी क्याजुअल्टी भेहिकल परिचालन गरेको थियो । जसमा एकपटकमा १० जनाजति घाइते बोक्न मिल्छ । शनिबार नै काठमाडौं सिनामंगलबाट र दुवाकोटबाट ७ सय टेन्ट र १० हजार त्रिपाल दुवै जिल्लामा पठाएको प्रवक्ता खड्काले बताए । उनले भने, ‘सशस्त्र प्रहरी बलले बीआरएस कन्टेनर पाँचवटा जाजरकोट र रुकुममा पठाएको छ । जसमा खाद्य सामग्रीबाहेक आवश्यक सबै सामानहरू हुन्छन् । एक कन्टेनरमा १ सय जनालाई पुग्ने टेन्ट, बेडलगायतका सामान हुन्छन् । जसले गर्दा उद्धारपछि प्रभावित मानिसलाई बस्न खान सहज हुन्छ ।’

यसैगरी, जाजरकोट र रुकुम पश्चिमका भूकम्प प्रभावित क्षेत्रमा उद्धार, उपचार र राहत वितरणका लागि नेपाली सेनाको तीन बटालियन खटिएको नेपाली सेनाका प्रवक्ता कृष्णप्रसाद भण्डारीले बताए । उनले भने, ‘सेनाको स्वास्थ्यको टोली, उद्धार गर्ने टोली र राहत वितरणमा खट्ने टोली भूकम्प प्रभावित स्थानमा त्यही दिनबाट खटिएका छन् । स्वास्थ्यको टोली जाजरकोट जिल्ला अस्पताल, आठबिसकोट अस्पताल, चौरजहारी अस्पतालमा उपचारमा खटिएका छन् । अबको काम राहत वितरण र भग्नावशेषबाट सामान निकाल्ने हुन्छ ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, कात्तिक २०, २०८० २०:२२