नेताका वरीयता लडाइँले मन्त्री छान्न देउवालाई अप्ठेराे, कसको नेतृत्वमा सरकारमा जाला कांग्रेस ?

प्रधानमन्त्री पुष्पकलम दाहाल 'प्रचण्ड'ले प्रतिनिधिसभामा विश्वासको मत लिनुपर्नेछ । त्यो काम चैत ३ को उपराष्ट्रपति चुनावपछि हुनेछ । चैत ८ गते प्रधानमन्त्रीले संसदमा विश्वासको मत लिने सम्भावना छ ।

राष्ट्रपति र उपराष्ट्रपतिको चुनावका कारण मन्त्रिपरिषद् विस्तार गर्नेबारे पर्याप्त छलफल हुन नपाएको बताउँछन् गठबन्धनका नेताहरू । सरकारमा सहभागी हुन कांग्रेसले ९ मन्त्रालयमा दाबी गरेको छ । ‘कांग्रेसले सरकारमा ९ वटा मन्त्रालय पाउँछ । एमालेले छाडेको ८ मन्त्रालय भइहाल्यो । माओवादीले भौतिक छाडेर गृह मन्त्रालय लिन्छ,’ कांग्रेसका एक नेताले शिलापत्रसँग भने ।

पुस १० को गठबन्धनपछि एमाले अर्थ, कृषि, परराष्ट्र, उद्योग, वाणिज्य तथा आपूर्ति, महिला, बालबालिका तथा समाजकल्याण, स्वास्थ्य तथा जनसंख्या, भूमिसुधार र रक्षा मन्त्रालय लिएर सरकारमा गएको थियो । त्यसमा भौतिक मन्त्रालय कांग्रेसको भागमा थपिने ती नेताको भनाइ छ ।

अहिलेको गठबन्धनमा कांग्रेस र माओवादीसहित एकीकृत समाजवादी, जसपा, लोसपा, जनमत पार्टी, नागरिक उन्मुक्ति पार्टी र राष्ट्रिय जनमोर्चा छन् । सदनको ठूलो दल भएकाले कांग्रेसले धेरै मन्त्रालय पाउनेछ ।

कांग्रेस कसको नेतृत्वमा सरकारमा जान्छ भन्ने कुरा भने प्रष्ट भइसकेको छैन । नेताहरू प्रधानमन्त्रीले विश्वासको मत लिएपछि मात्र यसबारे कुरा हुने बताउँछन् ।

प्रधानमन्त्री प्रचण्ड भने सरकारमा ‘फ्रेस’ अनुहार खोजिरहेका छन् । ‘प्रधानमन्त्रीज्यूले अहिले क्षमतावन र युवा पुस्ता खोजिरहनुभएको छ । माओवादीबाट त्यस्तै मन्त्रीहरू सरकारमा छन्,’ एक माओवादी सांसदले शिलापत्रसँग भने ।

तर, कांग्रेसभित्र पटकपटक मन्त्री भइसकेका नेताहरू मन्त्री बन्ने लाइनमा छन् । कांग्रेसबाट सरकारको नेतृत्व कसले गर्छ ? भन्ने विषयले औपचारिक प्रवेश पाएको छैन । वरियताको लडाइँ हुने भएकाले कसले सरकारमा नेतृत्व गरेर जाने भन्ने विषय कांग्रेसमा पेचिलो बन्छ । सभापति शेरबहादुर देउवाले जसलाई सिफारिस गर्छन् सो व्यक्तिको नेतृत्वमा कांग्रेस सरकारमा सहभागी हुने नेताहरू बताउँछन् ।

डा. शेखर कोइराला

कांग्रेसको इतर समूहका नेता डा. शेखर कोइराला सरकारमा सहभागी हुन चाहेमा स्वतः कांग्रेसको नेतृत्व गर्न पाउँछन् । कार्यकारी पदमा नरहेका उनी आफैँले अनिच्छा देखाएका छन् । ‘यसबारे छलफल भएको छैन र हाम्रो रुचि पनि छैन,’ कोइरालाका स्वकीय सचिव दीनेश थपलियाले शिलापत्रसँग भने ।

उनी सरकारमा सहभागी भए कांग्रेसभित्रको विवाद र वरियता मिल्ने संस्थापन पक्षको बुझाइ छ । ‘उहाँले मान्नुभयो भने कांग्रेसमा वरियताको विवाद देखिँदैन । उपसभापति पूर्ण दाईले सरकारमा जान सार्वजनिक रूपमा इच्छा देखाएका छैनन्,’ कांग्रेस संस्थापन पक्षका एक नेताले भने ।

पूर्णबहादुर खड्का

कांग्रेस उपसभापति पूर्णबहादुर खड्काले कांग्रेसको तर्फबाट नेतृत्व गरेर सरकारमा जान चाहे रोक्ने कोही नहुने बताउँछन् कांग्रेसकै नेताहरू । चुनावअघिको गठबन्धन बनाउने, चुनाव गराउने, चुनावपछिको सरकार बनाउन प्रयत्न गर्ने र गठबन्धन भत्किएपछि फेरि गठबन्धन ब्युँताउने घटनाक्रममा खड्काले मुख्य भूमिका निभाएका थिए । उनी सभापति देउवानिकट व्यक्ति हुन् ।

खड्काले सार्वजनिक रूपमाा आफू मन्त्री नहुने बताएका छन् । तर, कांग्रेस नेताहरू उनले चाहेमा अरुले रोक्न नसक्ने बताउँछन् । ‘उहाँले आफूलाई भावी पार्टी सभापतिको रूपमा उभ्याउन खोज्नुभएको छ । सरकारमा गएर अपजस लिनुभन्दा छवी राखेर सभापति बन्ने रणनीति लिएर मन्त्री बन्दिनँ भन्नुभएको बुझिन्छ,’ संस्थापन पक्षका एक नेताले शिलापत्रसँग भने । खड्काले गृहसहित ७ पटक मन्त्रालयको नेतृत्व सम्हालिसकेका छन् ।

विमलेन्द्र निधि

कांग्रेसबाट नेतृत्व पाए पूर्वउपसभापति विमलेन्द्र निधि उपप्रधानसहित मन्त्री बन्न लागेका छन् । गृहमन्त्री माओवादीले राख्ने भनेपछि उपप्रधानसहित अर्को मन्त्रालयमा उनको ध्यान छ । ‘गृह माओवादीले राख्ने भनिरहेको छ । यस्तो अवस्थामा कांग्रेसबाट नेतृत्व गर्ने गरी अफर आएमा सोच्न सकिन्छ,’ निधिनिकट एक नेताले शिलापत्रसँग भने, ‘गृह मन्त्रालयको नेतृत्व उहाँले पहिले नै सम्हालिसक्नुभएको छ ।’

पार्टीको नेतृत्व गरेर जाने अवस्था नदेखिए पूर्वउपसभापति निधि पनि मन्त्री बन्ने छैनन् । सभापति देउवासँग यसबारे कुरा नभएको ती नेताले बताए ।

प्रकाशमान सिंह

पूर्वमहामन्त्री भइसकेका नेता प्रकाशमान सिंहको नेतृत्वमा पनि कांग्रेस सरकारमा सहभागी हुन सक्ने नेताहरू बताउँछन् । संघीय चुनावको बेलामा उनलाई मतदाताले एकपटक प्रधानमन्त्री बन्न आग्रह गरेका थिए ।

प्रधानमन्त्री बन्न नसके पनि एकपटक उपप्रधानमन्त्री बन्न सक्ने नेताहरू बताँउँछन् । तर, चाक्सिबारी स्रोत भने यसबारेमा छलफल नै नभएको बताउँछ । ‘उहाँ र सभापतिज्यूबीच कुरा भएको थाहा भएन । सभापतिसँग यसबारे छलफल भएको छैन । भएको खण्डमा आफ्ना कुरा राख्नुहुन्छ,’ चाक्सिबारीनिकट स्रोतले भन्यो ।

सभापति देउवालाई १४औँ महाधिवेशनमा सभापतिमा सघाएको गुन तिर्ने बेला भएकाले अर्को चुनावअघि बन्ने सरकारमा एकपटक जिम्मा दिनुपर्ने संस्थापन पक्षका नेताहरू बताउँछन् ।

कांग्रेसका सहमहामन्त्र बद्री पाण्डेले उपराष्ट्रपतिको चुनाव र प्रधानमन्त्रीको विश्वासको मतपछि मात्रै कांग्रेस सरकारमा सहभागी हुने र त्यही बेला मन्त्रिपरिषद् विस्तार हुने बताए । उपसभापति खड्काले पनि सरकार निर्माणबारे छलफल नै सुरु नभएको बताए । प्रधानमन्त्री प्रचण्डले संसदबाट विश्वासको मत लिएपछि मात्रै सरकार निर्माणको चरण सुरु हुने उनले बताए ।

वरियताको हिसाबमा खड्का, सिंह र निधिको नेतृत्वमा अन्य मन्त्री पठाउन सहज हुने कांग्रेस नेताहरू बताउँछन् ।

वरियताले देउवालाई दबाब

कांग्रेसभित्र सभापति देउवाले भनेको कुरा काटिने सम्भावना छैन । उपसभापति खड्काले नेतृत्व गर्न नसक्ने अवस्थामा वरियताले देउवालाई अप्ठेरो पार्ने देखिन्छ । उपसभापति धनराज गुरुङ इतर समूहबाट मन्त्री बन्ने सूचीमा अगाडि छन् । नेता शेखर कोइरालाले इच्छा देखाएबेगर उनी पहिलो नम्बरका नेता हुन् ।

महामन्त्री गगन थापाले संसदीय दलको नेतामा हारेपछि मन्त्री बन्न रुचि देखाएका छैनन् । उनले प्रधानमन्त्रीको लागि प्रयास गर्ने भन्दै चुनाव जितेर आएका हुन् । ‘उपसभापतिको हैसियतले धनराज दाईले पूर्णबहादुरबाहेक वरियताको हिसाबले अरुलाई स्वीकार्ने अवस्था छैन,’ इतर समूहका एक नेताले शिलापत्रसँग भने ।

प्रकाशित मिति: मंगलबार, फागुन ३०, २०७९ २०:०८