राष्ट्रपतिको चुनाव: हत्या आरोपमा फरार सांसद पनि मतदाता, दुई निलम्बित, एक खाली

राष्ट्रपतिको चुनाव: हत्या आरोपमा फरार सांसद पनि मतदाता, दुई निलम्बित, एक खाली

A+ A A-

२५ फागुनमा हुने राष्ट्रपतिको चुनावका लागि दलहरूले उम्मेदवार चयन गरेका छैनन् । तर, निर्वाचन आयोगले चुनावको तयारीलाई तीव्रता दिएको छ । निर्वाचन केन्द्र, निर्वाचन अधिकृत, मतदाता नामावलीको रुजु र मतपत्र छपाइलगायतको काम आयोगले गरिरहेको छ ।

संसद भवनमा मतदान केन्द्र

‘मतदान केन्द्र र निर्वाचन अधिकृत तोकिएको छ,’ आयोगका प्रवक्ता शालिग्राम शर्मा पौडेलले भने । उनका अनुसार मतदान केन्द्र संसद भवन नयाँ बानेश्वरमा तोकिएको छ । संसद भवनमा संघीय सांसद र प्रदेश सांसदका लागि छुट्टाछुट्टै मतदान केन्द्र तोकिएको छ । राष्ट्रियसभा र प्रतिनिधिसभाका लागि एउटा केन्द्र र प्रदेशसभाका लगि अर्को केन्द्र गरी दुईवटा केन्द्र तोकिएको छ । राष्ट्रपति तथा उपराष्ट्रपतिको निर्वाचनसम्बन्धी ऐन, २०७४ को दफा ३० बमोजिम आयोगले मतदान केन्द्र तोकेको हो ।

८ गते अधिकृतको कार्यालय स्थापना

आयोगका अनुसार ८ फागुनमा निर्वाचन अधिकृतको कार्यालय संसद भवन बानेश्वरमा स्थापना गरिनेछ । निर्वाचन गराउन पाटन उच्च अदालतका न्यायाधीश महेश शर्मा पौडेललाई निर्वाचन अधिकृत तोकिएको छ । त्यसैगरी, उच्च अदालत पाटनकै न्यायाधीश टेकप्रसाद ढुंगानालाई जगेडामा राखिने आयोगले निर्णय गरेको छ । राष्ट्रपति तथा उपराष्ट्रपतिको निर्वाचनसम्बन्धी ऐन, २०७४ को दफा ७ बमोजिम निर्वाचन अधिकृत तोकिएको हो । चुनावको आवश्यक व्यवस्थापन गर्न निर्वाचन कार्यालय काठमाडौंलाई निर्देशन दिएको छ ।

मतदाता ८८१

राष्ट्रपतिको चुनावमा राष्ट्रियसभा, प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभाका सदस्यले मतदान गर्न पाउनेछन् । संघीय संसदले उपलब्ध गराएको सदस्यको संख्याका आधारमा निर्वाचन आयोगले मतदाताको नाम रुजुको काम गरिरहेको छ । आयोगका अनुसार राष्ट्रपतिको चुनावमा ८८१ मतदाता सहभागी हुनेछन् । राष्ट्रियसभा, प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभामा गरी जम्मा ८८४ रहेकोमा मनाङ क्षेत्र नम्बर १ का सांसद टेकबहादुर गुरुङ र कैलाली क्षेत्र नम्बर २ का अरुणकुमार चौधरी निलम्बनमा रहेकाले मतदानमा सहभागी हुन पाउने छैनन् ।

त्यसैगरी, चितवन क्षेत्र नम्बर २ मा पनि खाली छ । ४ मंसिरमा भएको चुनावमा चितवन २ बाट राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका सभापति रवि लामिछाने विजयी भएका थिए । तर, सर्वोच्च अदालतले नागरिकता प्रकरणमा सांसद हुन अयोग्य रहेको फैसला गरेपछि उक्त क्षेत्र खाली भएको हो । यसरी तीन क्षेत्रका सांसद राष्ट्रपतिको चुनावमा सहभागी हुन नपाउने भएकाले मतदातको संख्या ८८१ कायम गरिएको हो । तर, राष्ट्रपतिबाट आममाफी पाएमा कैलाली २ का चौधरी भने निर्वाचनमा सहभागी हुने सम्भावना कायम छ ।

फरार सांसद पनि मतदाता

संघीय संसदले आयोगलाई उपलब्ध गराएको सांसदहरूको नाममा हत्या आरोपमा फरार रहेका महोत्तरी १ बाट निर्वाचित एमालेका लक्ष्मी महतो कोइरी पनि छन् । राष्ट्रपतिको चुनावमा उनी पनि सहभागी हुन पाउने भएका छन् । ‘आयोगले फरार हो होइन । योग्य छ छैन चिन्दैन । संसदले वा अदालतले भन्यो भने मात्र हो,’ आयोगका एक अधिकारीले भने, ‘मतभार कायम हुन्छ । भोट हाल्ने नहाल्ने उनीहरूको कुरा हो ।’

आयोग स्रोतका अनुसार संघीय संसदले फारार सांसद कोइरीको पनि नाम पठाएको छ । फरार रहेका सांसद कोइरीले ७ पुसमा प्रतिनिधिसभा सदस्यको शपथ लिएका थिए । त्यसैगरी, २६ पुसमा प्रधानमन्त्री पुष्पकमल दाहाललाई विश्वासको मतसमेत दिएका थिए । उनीमाथि सशस्त्र प्रहरीका सहायक निरीक्षक थमन विकको हत्या गरेको आरोप छ ।

आयोगले निलम्बनमा भएको नामबाहेक अरुको मतदाता नामावलीमा समावेश गरेको छ । प्रतिनिधिसभामा २७१, राष्ट्रियसभामा ५९ र प्रदेशसभामा ५५० गरी ८८१ जनाको मतदाता नामावली तयार पारेको छ । तर, अन्तिम नामावली प्रकाशित नभएको बताउँछन् प्रवक्ता पौडेल । ‘नामावलीको विषयमा आयोगले निर्णय गरेको छैन,’ उनले भने । मतदातको अन्तिम नामावली निर्वाचन अधिकृतको कार्यालयले १० फागुनमा प्रकाशित गर्ने तयारी छ ।

मतदातामाथि पनि उजुरी दिन सकिने

अधिकृतको कार्यालयले मतदाता नामावली प्रकाशित गरेपछि मतदाताको विरोधमा ११ फागुनसम्म उजुरी दिन सकिनेछ । आयोगले सार्वजनिक गरेको निर्वाचनको कार्यक्रमको २ नम्बरमा भनिएको छ, ‘दाबी विरोधको उजुरी दिने (प्रकाशित नामावलीमा नाम समावेश हुन छुट भएका व्यक्तिले आफ्नो नाम समावेश गर्नका लागि दरखास्त दिने, नाम समावेश भएको व्यक्तिले आफ्नो नाम, थर, उमेर, पद आदि सच्याउन दरखास्त दिने तथा प्रकाशित नामावलीमा उल्लेख भएका मतदाताको विरोधमा उजुरी दिनेसमेत) ।’ १२ फागुनमा अधिकृतको कार्यालयले निवेदन तथा उजुरीउपर छानबिन र कारबाही गर्नेछ । १२ गते नै अधिकृतको कार्यालयले अन्तिम नामावली प्रकाशन गर्नेछ । १३ गते राष्ट्रपतिको उम्मेदवारको मनोनयनको कार्यक्रम छ । २५ फागुनमा मतदान हुनेछ ।

मतपत्र छपाइ आयोगमै

राष्ट्रपतिको चुनावका लागि मतपत्र निर्वाचन आयोगमै छपाइ हुने भएको छ । गत ४ मंसिरमा भएको चुनावमा जनक शिक्षा सामग्री केन्द्र भक्तपुरमा छपाइ भएको थियो । तर, राष्ट्रपतिको चुनावमा मतदाता थोरै हुने भएकाले आयोगमै छपाइ गर्न लागिएको हो । ८११ जना मतदाताका लागि मत्रपत्र छपाइ गर्ने आयोगको तयारी छ । केही बिग्रने र खेर जाने भएकाले केही प्रतिशत बढाएर मत्रपत्र छपाइ गर्ने आयोगले जनाएको छ । मतदाताको अन्तिम नामावली र राष्ट्रपतिको उम्मेदवारको मनोनयन भएपछि मतपत्र छपाइ गर्ने आयोगको तयारी छ ।

मतभार २०६८ कै जनगणनाअनुसार

तथ्यांक विभागले २०७८ सालमा गरिएको जनगणनाको तथ्यांक सार्वजनिक गरेको छैन । त्यसैले आयोगले २०६८ सालको जनगणनालाई आधार मानेर मतभार कायम गर्ने भएको छ । २०६८ सालको जनगणनाअनुसार संघीय संसदमा सदस्यको मतभार ७९ र प्रदेशसभा सदस्यको मतभार ४८ कायम गरिएको छ । राष्ट्रपति तथा उपराष्ट्रपतिको निर्वाचनमा यसैलाई आधार मान्ने आयोगको तयारी छ ।

प्रतिनिधिसभा र राष्ट्रियसभाको गरी ३३४ जना सांसद संख्याले २०६८ सालको जनसंख्या २ करोड ६४ लाख ९४ हजार ५०४ लाई भाग गर्दा जति आउँछ, त्यसलाई पनि १००० ले भाग गर्दा ७९ दशमलव ३२ आउँछ । मतदाता व्यक्ति भएका कारण एक जना मतदाताको मतभार ७९ तोकिएको आयोगले जनाएको छ । त्यस्तै, प्रदेशसभाको ५५० सांसदको मतभार पनि त्यसरी नै तय गरिएको हो । मतभारमध्ये जसले ५० प्रतिशत बढी पाउँछ, सोही उम्मेदवार राष्ट्रपति निर्वाचित हुने हुन् । उपराष्ट्रपति र राष्ट्रयसभा सदस्य पनि निर्वाचित हुने हुन् ।

सम्बन्धित समाचार