सरकारको आँखा छल्दै नवजात शिशुको अवैध लेनदेन

A+ A A-

ललितपुर, गोदावरी नगरपालिकामा रहेको ‘भ्रुणको आवाज’ नामक संस्थाको घरमा १३ जना महिलाले बच्चा जन्माएका छन् । तर, ती बच्चा कहाँ गए ? कसले लग्यो भन्ने जानकारी सम्बन्धित सरकारी निकायलाई छैन् । जबकि, संस्थाका सञ्चालक सोमन (एलिशा) राईले निःशन्तान दम्पतीलाई नवजात शिशु दिने गरेको शिलापत्रसँग स्वीकार गरेका छन् ।

सरकारी नियकायको जानकारी/अनुमतिबिना नवजात शिशुको लेनदेन गरेर संस्थाले गैरकानूनी काम गरेको पाइएको छ । जिल्ला प्रशासन कार्यालय ललितपुर, समाज कल्याण परिषद् र गोदावरी नगरपालिकामा दर्ता भएको यो संस्थाले नवजात शिशुलाई आफूखुसी धर्मपुत्र रुपमा वा संरक्षणका लागि दिने गरेको छ ।

२०६६ सालमा दर्ता भएको यो संस्थामा आएर अहिलेसम्म कति महिलाले बच्चा जन्माए भन्ने तथ्याकं कुनै पनि सरकारी निकायसँग छैन । आफ्नो संस्थामा आएर कति महिलालो बच्चा जन्माए भनी संस्था संञ्चालक सोमन(एलिशा) खुलाउन चाहँदैनन् ।

संस्था पहिले ललितपुर नख्खिपोटमा भाडाको घरबाट सञ्चालित थियो । तर, अहिले यो संस्थाले गोदावरीमा आफ्नै घर निर्माण गरेको छ । गोदावरीको नयाँ घरमा सरेपछि मात्र संस्थामा १३ जना गर्भवतीले शिशुलाई जन्म दिएको संस्थाले स्वीकारेको छ ।

गर्भ संरक्षणका नाममा गैरकानूनी धन्दा ?

बालबालिकालाई धर्मपुत्र/धर्मपुत्रीको रुपमा दिनुपर्दा र लिनुपर्दा अदालतमा निवेदन दिनुपर्छ । तर, ललितपुर जिल्ला अदालतमा धर्मपुत्र/धर्मपुत्रीको लागि भन्दै भ्रुणको आवाज नामक संस्थाबाट एउटा पनि निवेदन परेको छैन् । अदालतका अनुसार पछिल्लो एक वर्षमा अदालतमा धर्मपुत्र/धर्मपुत्रीका लागि एउटा मात्रै निवेदन आएको छ ।

अदालतमा धर्मपत्रु/धर्मपुत्रीको निवेदन नआएको भेटिएपछि हामीले जिल्ला बालकल्याण समिति ललितपुरलाई सम्पर्क गर्यौं । बालबालिकासम्बन्धी ऐन २०४८ अनुसार जिल्ला बाल कल्याण समितिको रोहवरमा बेवारिसे वा अनाथ बालबालिकालाई संरक्षकको जिम्मा लगाउन पाईन्छ ।

तर, ललितपुर जिल्ला बाल कल्याण समितिले पनि पछिल्लो एक वर्षमा कुनै पनि बालबालिकालाई संरक्षक वा अनाथालयको जिम्मा नलगाएको बताएको छ ।

जिल्ला बाल कल्याण समितिका अध्यक्ष समेत रहने प्रमुख जिल्ला अधिकारी प्रेमराज जोशी भन्छन्, ‘एक वर्ष भयो म यहाँ आएको । हामीले अहिलेसम्म कुनै बालबालिकालाई संरक्षक वा अनाथालयको जिम्मा लगाएका छैनौ ।’ कुनै पनि संस्थाले जिल्ला बाल कल्याण समितिसँग बालबालिकालागि संरक्षक खोज्ने वा अनाथालयको जिम्मा लगाउनेगरी सहकार्य नगरेको पनि उनले बताए ।

राईको संस्था भ्रुणको आवाजले जिल्ला बाल कल्याण सँग पनि सहकार्य नगरेको भेटिएपछि हामीले स्थानीय तहलाई सोध्यौ । स्थानीय सरकार सञ्चालन ऐन २०७४ ले स्थानीय सरकारलाई, ‘सडक बालबालिकाको उद्धार तथा पुनस्थापना गर्ने । संरक्षक प्रमाणीत गर्ने वा सिफारिस गर्ने । अशक्त तथा अनाथको पालनपोषणका लागि संरक्षक र अनाथालय सिफारिस गर्ने’ अधिकार प्रदान गरेको छ ।

बच्चा जन्माउने घर तर अस्पताल होइन

तर, राईले संञ्चालन गरेको भ्रुणको आवाज नामक संस्थाले स्थानीय सरकारसँग पनि सहकार्य गरेको छैन । गोदावरी नगरपालिकामा यो संस्था दर्ता भएपनि बालबालिकाको संरक्षक वा अनाथालय खोज्ने विषयमा राईको संस्थाले नगरपालिकालाई जानकारी दिएको छैन ।

गोदावरी नगरपालिकाका मेयर गजेन्द्र महर्जन भन्छन, ‘संस्था यहाँ दर्ता भएको छ । तर, बच्चा संरक्षणका लागि हामीसँग केही कुरा गरेको छैन ।’

मेयर महर्जनका अनुसार नगरपालिकाले बच्चाको संरक्षक वा अनाथालय सिफारिसमा अहिलेसम्म कुनै पनि संस्थासँग सहकार्य गरेको छैन । नगरपालिकाको जानकारीमा अहिलेसम्म एउटा बच्चा पनि संरक्षणका लागि दिईएको छैन ।

सरकारी निकायको अनुमती र जानकारी बेगर नै राईको संस्थाले सयौँ बच्चा अलपत्र पारेको हुनसक्ने देखिएको छ । अनिच्छित गर्भधारण गरेका महिला÷युवतीको बाध्यताको फाईदा उठाउँदै राईको संस्थाले आफूले चाहेको मान्छेलाई बच्चा दिने गरेको देखिएको छ ।

बालकल्याण समितिले वा स्थानीय तहले संरक्षक र अनाथालय सिफारिस गर्न पाउँछ र, धर्मपुत्र/धर्मपुत्री दिने वा नदिने अन्तिम अधिकार अदालतलाई हुन्छ । तर, राईले भने अदालत, समिति र स्थानीय तहलाई छल्दै आफूखुसी शिशुको लेनदेन गरेको देखिएको छ।

गोदावरीको याे घरमा किन जान्छन् गर्भवती ?

धार्मिक संस्थाको आवरणमा चलेको यो संस्थाले त्यहाँ आउने महिलालाई धर्म परिवर्तन समेत गर्न लगाएको पाइएको छ ।

चर्चसँग सम्बन्धित विदेशी संस्था टेन/फोर्टी कनेक्स्नको सहयोगमा चल्ने यो संस्थाको विधान पनि रहस्यमयी छ । विधानमा संस्थाको मूल्य मान्यता शीर्षकमा ‘परमेश्वरप्रति उक्तरदायी बनाउने’ उल्लेख गरिएको छ । बच्चा अंगिकरणको लागि सम्र्पक निर्माण गर्ने पनि उक्त संस्थाको विधानमा उल्लेख छ । तर, विज्ञहरु भने कसैले बच्चा अंगिकरणको लागि भन्दै संस्था खोल्न नपाउने बताउँछन् ।