मालामालको व्यापार छाडेर फोटोग्राफीमा लागेका कवीन्द्रमान (भिडियाेसहित)

A+ A A-

'फोटोग्राफी मेरो सपना थियो तर फोटो खिचेर जीवन धान्न कठिन भयाे । त्यसैले खासाको व्यापारतिर लागेँ ।'

शिलापत्रको फोटोकार स्तम्भका लागि ५५ वर्षे वरिष्ठ ग्ल्यामर फोटोग्राफर कवीन्द्रमान शाक्यले आफ्नो विगतबारे खुलेर बताए ।

'तर फोटोग्राफीको सपनाले मलाई निदाउनै दिएन । १८/२० लाख रुपैयाँ उधारो उठ्न बाँकी रहेको व्यापार छोडेर सपना पूरा गर्न निस्किएँ ।'

कुनै बेला.. खाजा खर्चका लागि.., अझ आफ्नै खर्च गरेरसमेत हिरो, हिरोइनको फोटो खिच्ने शाक्य आज एउटै फोटो सेसनको २५ हजार रुपैयाँ लिन्छन् ।

'मिहिनेत र लगन भयो भने सकिने रहेछ । प्रयासका क्रममा विचलित बनाउन खोज्ने धेरै चिज अगाडि आउँछन् । तर जो मान्छे आफ्नो सपना, लक्ष्य र त्यो हासिल गर्न अपनाउनुपर्ने नियममा प्रस्ट छ, ऊ त्यहाँसम्म पुग्छ, जहाँ ऊ पुग्न चाहेको हो', २ दशकदेखि मोडेल/ग्ल्यामर फोटोग्राफीमा सक्रिय शाक्यले भने ।

उनले नेपालका पुराना, नयाँ हिरो-हिरोइनदेखि गायक-गायिका, राष्ट्रपतिसम्मको फोटोसुट गरे । फोटोग्राफीकै कारण पदाधिकारी बनेर शाक्यले केही प्रतिष्ठित संस्था हाँक्ने अवसर पाए । उनी राष्ट्रिय फाेटाे पत्रकार समूह (एनएफपीजे)का पूर्वअध्यक्ष तथा सम्पदा फाेटाे भिजन नेपालका पूर्वसचिव हुन् । अहिले उनले ग्ल्यामर फाेटाेग्राफी, मनाेरञ्चन समाचार दिने पाेर्टल काठमाडाैं क्रेज डटकम चलाइरहेका छन् । जीवन धान्नै कठिन विगतलाई सुधारेर शाक्यले अहिले फोटोग्राफीमै सहज जीवनयापन गरिरहेका छन् ।

नेपाली समाजमा ५६/५७ सालतिर मोडेल फोटोग्राफी कम चुनौतीपूर्ण थिएन, झण्डै खुकुरीको धारमा हिँड्नुजस्तै ।अपवादबाहेक खिच्ने र खिचिने दुवैलाई समाजले हेयको दृष्टिले हेर्ने गरेको शाक्यको अनुभव छ । भन्छन्, 'छिट्टै चर्चित भइन्छ भनेर मोडेल फोटोग्राफी गर्न चाहने पनि थुप्रै थिए तर अडियन्समध्ये धेरैले यो शैलीको फोटोग्राफीलाई राम्रो नजरले हेर्दैन थिए । त्यस्तो समयमा मैले यसैलाई आफ्नो मुख्य पेसा बनाएँ ।'

कवीन्द्रमान शाक्य असलमा बागलुङका हुन् । अहिलेको बागलुङ नगरपालिका- ४ नौबिसे टोलमा उनी जन्मिए । म्याग्दीकाे सिंगाताताेपानीमा उनकाे बाको व्यापार थियो । शाक्यका २ दाजुहरू अहिले पनि व्यापारमै छन् । परिवारमा कवीन्द्रमान एक्ला सदस्य हुन्, जसले पारम्परिक पेसाभन्दा बाहिरकाे काम गरे अर्थात फोटोग्राफी गरे ।

सानैदेखि लगाव

फोटोग्राफीमा आफ्नो सानैदेखि लगाव भएको शाक्य सम्झिन्छन् । उनले १५ वर्षको उमेरदेखि फोटो खिच्न थालेका रहेछन् ।

'तपाईंचाहिँ फोटोग्राफीमा किन लाग्नुभयो, केले तान्यो ?'

जवाफमा शाक्यले आफ्नो ठूलोबाका छोराले खोलेको ‘आनन्द स्टुडियो’ को किस्सा उप्काए । बागलुङको नौबिसेमै थियो त्यो स्टुडियो । दाइले फोटो खिचेको बडो चाख दिएर हेर्थे कवीन्द्रमान । ‘हेर्दाहेर्दै क्यामेराले तान्यो । क्यामेरातिर तानिएपछि फोटोग्राफर बन्छु भन्ने हुटुहुटी पैदा भयो’, उनी सुनाउँछन् । बागलुङको महेन्द्र क्याम्पसमा अध्ययन गरिरहेको समयमा पनि आफू फुर्सद निकालेर फोटो खिच्न निस्कने गरेको उनले बिर्सेका छैनन् ।

२०३९ सालमा काठमाडौंको वसन्तपुर आएर उनले फोटोग्राफीसम्बन्धी आधारभूत तालिम लिए । त्यही वर्ष म्याग्दी फर्केपछि दाइसित मिलेर केही साता नागरिकताका लागि फोटो खिच्ने काम गरे । भन्छन्, ‘म्याग्दीमा नागरिकताको फोटो खिच्ने काम सकेपछि म फेरि पढ्न बागलुङ फर्किएँ । अलि पछि पढाई पनि छोडेर व्यापारतिर लागियो ।’

याे पनि..

धेरैपल्ट धेरै कुरामा फेल तर फोटोग्राफीमा पास भएका राजभाइ सुवालको कथा (भिडियाेसहित)

व्यापारको काममा पनि उनी खट्थे, जुन उनको बाध्यता थियो । र सपना त फोटोग्राफी थियो । २०४७ सालमा विवाह भएपछि कवीन्द्रमानमाथि पारिवारिक जिम्मेवारी थपियो । त्यसैले फोटोग्राफीको सपना थाँती राखेर उनले व्यापारलाई नै प्राथमिकता दिए । ०५० सालमा व्यापारकै सिलसिलामा काठमाडौं आए । उनले खासा व्यापार ८ वर्षजति गरे ।

‘मेरो मन त फोटोग्राफीमै थियो तर यसैमा निर्भर भएर परिवार पाल्न मुस्किल पर्‍यो । त्यसैले फोटोग्राफर बन्ने रहर थन्क्याएर व्यापारी बनेँ’, उनी सम्झिन्छन् ।

भनिन्छ नि,आँखा खोलेर देखेको सपनाले निदाउन दिँदैन । फोटोग्राफी सपनाले उनलाई पनि निदाउन दिएन । झण्डै एक दशक व्यापार गरेपछि उनले फोटोग्राफीमै फर्किने निधो गरे । ‘त्यो बेला बजारमा मैले उठाउनुपर्ने उधारो रकम १८/२० लाखजति थियो । फोटोग्राफीमा फर्किने हतारोले त्यो सबै पैसा उनले माया मारिदिए ।

याे पनि..

२०५४ सालतिर उनले अरुणदत्त पन्तको नेपाल फोटोग्राफी इन्स्टिच्युट असनमा ६ महिना फोटोग्राफीसम्बन्धी तालिम लिए । अनि फोटो खिच्न सुरु गरे । यसै क्रममा अभिनव कसुजु र उनका भाइसँग मिलेर २०५६ सालमा साइबर नेपाल डटकममा काम गर्न थाले । २०५७ सालपछि उनले मोडेल फोटोग्राफी शैली चुने र यसैमा आफूलाई तिखार्दै लगे । पछि २०६२ सालमा उनीहरूले नै साइबर संसार र मोडेल संसार चलाएका थिए । २०६६ सालदेखि कवीन्द्रमानले एक्लै काठमाडौं क्रेज डटकम चलाइरहेका छन् । यसबीचमा उनले कान्तिपुर साप्ताहिक, राजधानी साप्ताहिक, कामना, युवामञ्चलगायतका पत्रिकामा पनि काम गरे ।

कुनै बेला कान्तिपुर साप्ताहिक किन्न पाठकहरू पत्रिका पसलअगाडि लाइन लाग्थे । त्यही साप्ताहिकका लागि कवीन्द्रमानले थुप्रै फोटो खिचे । उनी सम्झिन्छन्, ‘पाठकहरू यतिसम्म भन्थे कि साप्ताहिकको बीचमा छापिएकाे फोटो कसले खिचेको हो ? कवीन्द्रमानले हो ?’ आफूले खिचेका तस्वीरहरू अक्सर चर्चित हुने गरेको उनी बताउँछन् ।

सम्भवतः पहिलो फोटो

यो फोटो हेर्नुस् त, यहाँ अभिनेत्रीद्वय सन्चिता लुइँटेल र रिचा घिमिरे गर्भवती अवस्थामा देखिन्छन् । यो कुनै सुटिङका लागि खिचिएको तस्वीर होइन । कवीन्द्रमान यसलाई नेपालमा गर्भवतीले सार्वजनिक रूपमा खिचाएको पहिलो तस्वीर भन्छन् ।

आफूसँग राम्रो चिनजान भएकाले बेबी सावरमा रिचाले कवीन्द्रमानलाई गौरीघाटस्थित आफ्नै घरमा बोलाएकी थिइन् । कुरा २०६२/६३ तिरको हो । त्यहाँ केही कलाकारहरू पनि आएका थिए । दुई जिउकी सञ्चिता लुइँटेल पनि त्यहीँ थिइन् ।

त्यही बेला रिचा र सन्चिताको आग्रहमा कवीन्द्रमानले दुवै गर्भवतीको फोटोसुट गरे । ‘त्यो नै नेपालको पहिलो प्रेग्नेन्सी फोटोग्राफी थियो । नेपालमा पनि परिवर्तनका किरणहरू जगमगाउँदैछ है भन्ठानेर म पनि खुसी भएको थिएँ’, कवीन्द्रमान सुनाउँछन्, ‘तर फोटो कान्तिपुर साप्ताहिकमा छापिएपछि मलाई गाली गर्नेहरू धेरै भए, तारिफ गर्ने एकदमै कम ।’

राष्ट्रपतिको पोज

कुरा राष्ट्रपति विद्या भण्डारी बंगलादेश भ्रमणमा जानुअघि ०७७ सालको रहेछ । राष्ट्रपति कार्यालयले कवीन्द्रमानसहित केही फोटोग्राफरलाई राष्ट्रपति भण्डारीको फोटो खिच्न बोलायो । उनी राष्ट्रपति कार्यालय पुगे । त्यहाँ उनीसँग सोधीखोजी गरियो । सोधपुछकै क्रममा उनले फ्याट्ट भनिदिए, ‘मैले उहाँको फोटो खिच्नुपर्ने हो भने फोटो खिच्नुअघि ५ मिनेट म उहाँको कक्षा लिन्छु ।’

राष्ट्रपतिको कक्षा लिने कवीन्द्रमानको कुरा सुनेर सचिवालसँगै सुरक्षा प्रतिनिधिहरूसमेत छक्क परे । र, सोधे किन ?

उनले राम्रो फोटो निकाल्न फोटो खिच्ने र खिचाउनेबीच सहज वातावरण आवश्यक हुने कुरा सुनाए । त्यसपछि उनलाई फोन गरेर खबर गर्ने भन्दै बिदा गरियो । उनी भन्छन्, ‘१५/२० दिनपछि मलाई बोलाउनुभयो । मेरो टिमले राष्ट्रपति कार्यालयभित्र सेट तयार गर्‍यो । राष्ट्रपति आउनुभयो र भन्नुभयो, कवीन्द्रजी धेरै पर्दैन, एउटै राम्रो फोटो भए भइहाल्छ ।’

कवीन्द्रमानले राष्ट्रपतिसँग ५ मिनेट बातचित गरे । त्यसपछि राष्ट्रपति भण्डारीले तीन वटा ड्रेसमा फोटो सेसन गराइन् ।

'तपाईंले ५ मिनेट राष्ट्रपतिलाई के भन्नुभयो, जसकारण उहाँ तीन वटा फोटो सेसनका लागि तयार हुनुभयो ?'

जवाफमा कवीन्द्रमान भन्छन्, ‘राष्ट्रपतिज्यू, आजै राम्रो राम्रो तस्वीर खिच्न सकियो भने यसरी घरीघरी फोटो खिच्ने कस्ट गर्नुपर्दैन । सबै सेट भएका बेला खिचौँ भनेको थिएँ । फोटो र यसका लागि उपयुक्त वातावरणबारे उहाँलाई ब्रिफ गरेको थिएँ । त्यसपछि उहाँ सहज हुनुभयो ।’

यो बेला उनका छोरा सुजन, राष्ट्रपति कार्यालयका फोटोग्राफर सुनिल सी बज्राचार्य सँगै थिए ।

२०५८ सालतिरका चर्चित मोडेल हुन्, साहारा गुरुङ र सिसल्या गुरुङ । सहारा र सिसल्या दिदीबहिनी हुन् । त्यो बेला कवीन्द्रमानले धादिङको त्रिशूली नदी क्षेत्र र साँखुको शाली नदीमा पुगेर उनीहरूको फोटोसुट गरेका थिए ।

पहिल्यै थिम बनाउँछु

मोडेल फोटोग्राफी गर्दा आफूले पहिल्यै थिम बनाउने गरेको शाक्य सुनाउँछन् । भन्छन्, ‘त्यसपछि मोडललाई अगाडि राखेर ओरेन्टेसन गर्छु । त्यसपछि मात्रै फोटो खिच्छु । जस्तो कि, कुन पोज, कस्तो गेट अप भनेर म पहिल्यै भनिदिन्छु । त्यसो गर्दा समय पनि बचत हुन्छ ।’

उनी मोडल फोटोग्राफीलाई जोखिमपूर्ण मान्छन् । यसमा फोटोग्राफरले आफूलाई काबुमा राख्न नसकेमा करिअर नै समाप्त हुने उनको भनाइ छ । ‘कतिपय साथीहरूको फोटोग्राफी करिअर नै सकिएको मैले देखेको छु’, उनले भने ।

उनी अठोटसाथ फोटोग्राफीमा लागेकाहरूलाई केही असफलतामै निराश नहुने सुझाउँछन् । असफलताहरूले सफलताको बाटो कोरिरहेका हुन्छन्, निराश भएर आफ्ना सपनालाई तुहिन नदिनुहोला', उनकाे सुझाव छ ।