लमजुङेले ‘मुख्यमन्त्री ब्रान्ड’लाई पछ्याउँदा हारेका देव गुरुङ

A+ A A-

प्रदेशसभामा नेपाली कांग्रेसका उम्मेदवार निर्वाचित हुँदा नेकपा माओवादी केन्द्रका महासचिव देवप्रसाद गुरुङले लमजुङबाट प्रतिनिधिसभामा जित निकाल्न सकेनन् ।

लमजुङमा माओवादीलाई जे डर थियो, नतिजामा त्यही हुँदा गुरुङले पराजय व्यहोरेका हुन् । देव गुरुङलाई २०७४ सालको चुनावमा जसरी मत काटिएको थियो । अहिले पनि त्यस्तै भएको हो । देव गुरुङको हकमा २०७४ र यो चुनावमा समान के भयो भने गठबन्धनमा रहेका पार्टीबाट आउनुपर्ने मत आएन । अघिल्लोपटक मत क्रस हुँदा पनि जिते तर यसपटक सकेनन् ।

गत ४ मंसिरको चुनावमा गठबन्धनबाट लमजुङको प्रदेशसभा १ मा कांग्रेसका डा. टकराज गुरुङ उम्मेदवार थिए । उनले १८ हजार ५१४ मत ल्याए । प्रदेशसभा २ मा कांग्रेसकै भेषबहादुर पौडेलले १९ हजार ५६० मत पाए । दुवै उम्मेदवारले ल्याएको मत जोड्दा ३८ हजार ७४ हुन्छ ।

पराजित देव गुरुङले ३१ हजार ७९१ मत पाएका छन् । अर्थात् प्रदेशसभामा गठबन्धनबाट उम्मेदवार रहेका दुई कांग्रेस नेतालाई आएको ६ हजार २८३ मत देवले प्रतिनिधिसभामा पाएनन् । ‘गठबन्धनकै मत आउनुपर्थ्यो । सबै भोट ट्रान्सफर नभएको देखियो । जति क्रस भएको छ, त्यसको आधा खसेको भए हामीले जित्थ्यौँ,’ लमजुङका माओवादी इन्चार्ज पारसमणि पौडेलले भने ।

नेता गुरुङको मत अन्तै क्रस भएको पहिलोपटक भने होइन । २०७४ सालको चुनावमा पनि महासचिव गुरुङलाई यसरी नै एमालेको मत क्रस भएको थियो । प्रदेशसभामा त्यतिबेला एमालेका दुई उम्मेदवारले पाएको मत उनले पाउन सकेका थिएनन् ।

२०७४ सालमा एमाले-माओवादीबीच गठबन्धन थियो । त्यो चुनावमा प्रदेश ‘१’ का उम्मेदवार धनञ्जय दवाडीले २० हजार २६५ मत र प्रदेशसभा ‘२’ मा पृथ्वीसुब्बाले २३ हजार ८८ मत पाएका थिए । त्यतिबेला प्रदेश ‘१’ र ‘२’ को मत जोड्दा ४३ हजार ३५३ हुन्छ । तर, प्रदेशसभामा एमालेको सूर्य चिह्नमा मत दिएकाले प्रतिनिधिसभामा नेता गुरुङलाई हँसिया हतौडामा मत दिएनन् । एमालेले पाएकोमध्ये ३ हजार ८८५ मत उनले पाएका थिएनन् ।

देवसँग त्यतिबेला लडेका कांग्रेसका दिलबहादुर घर्तीलाई त्यो मत क्रस भएको थियो । त्यतिबेला कांग्रेसका दुई प्रदेशसभा उम्मेदवारले कुल २८ हजार ९५५ मत पाएका थिए । तर, दिलबहादुरले प्रदेशसभा उम्मेदवारको भन्दा २ हजार ११२ मत बढी अर्थात् कुल ३१ हजार ६७ मत पाएका थिए ।

२०७४ सालको जसरी नै मत ट्रान्सफर हुँदैन कि भन्ने डर महासचिव गुरुङलाई यसपटक पनि थियो । चुनावी नतिजाले ठ्याक्कै त्यस्तै देखायो । २०७४ सालमा एमालेका प्रदेशसभा उम्मेदवारले पाएको ३ हजार ८८५ मत नपाएका देवले यसपटक कांग्रेसका उम्मेदवारले पाएको ६ हजार मत पाएनन् ।

त्यतिबेला वाम गठबन्धनलाई मत दिनेको संख्या धेरै हुँदा चुनाव जितेकाले मत क्रसबारे खोजी भएन । यसपटक त्यही तरिकाले मत क्रस हुँदा प्रतिनिधिसभा छिर्ने बाटो रोकिएको छ । २०७४ सालमा महासचिव गुरुङलाई नआएको मत कांग्रेसका दिलबहादुरलाई गएको प्रस्टै थियो । किनकि त्यहाँ अरु दल प्रतिस्पर्धी थिएनन् । यसपटक भने माओवादी उम्मेदवार गुरुङले नपाएको ६ हजार मत सबै प्रतिस्पर्धी एमालेका पृथ्वीसुब्बालाई गएको भन्न सक्ने अवस्था थिएन । लमजुङमा राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीका धर्मराज केसीले ९ हजार ३३ मत पाएका छन् ।

राजनीतिक सिद्धान्त नै नभएको पार्टीलाई अप्रत्याशित मत आउनुले भने गठबन्धनमा कमजोरी भएको कुरालाई बल पुग्ने माओवादी नेता बताउँछन् । ‘प्रदेशमा घण्टी थिएन । प्रतिनिधिसभामा घण्टी थियो भन्ने पनि देखिन्छ,’ माओवादी केन्द्रीय सदस्यसमेत रहेका नेता पौडेल भन्छन्, ‘स्वतन्त्र पार्टी कुनै राजनीतिक दलजस्तो थिएन । स्वतः स्फूर्त रूपमा भोट आउनु भनेको गठबन्धन कहीँ न कहीँ त्रुटिपूर्ण रहेको देखिन्छ ।’

माओवादी महासचिव गुरुङले प्रतिनिधिसभा टिकट पाएपछि उम्मेदवारमा नाम सिफारिस भएका नेता जिल्लामा असन्तुष्ट थिए । त्यही समूहले विकल्प पाएपछि स्वतन्त्र पार्टीलाई मत दिनु देव हार्नुको अर्को कारण माओवादी नेताले मानेका छन् । देव गुरुङलाई कांग्रेसले पनि राम्रो साथ दिएको देखिन्छ । यो चुनावमा माओवादीले जिल्लाभर पाएको समानुपातिक मत ६ हजार ४८३ मत पाएको छ । देवले ३१ हजार ७९१ मत पाएका छन् । अर्थात् उनले आफ्नै पार्टीभन्दा बाहिरबाट २५ हजार हाराहारी मत पाएका छन् । जसमा अधिकांश हिस्सा कांग्रेसकै छ ।

कांग्रेसले जिल्लाभर २७ हजार ७९६ मत पाएको छ । कांग्रेस र माओवादीको समानुपातिक मत जोड्दा ३४ हजार २७९ हुन्छ । देवले गठबन्धनको मतमध्ये २ हजार ४८८ मत पाएनन् । यो मत पाएको भए उनले चुनाव जित्थे । तर, गठबन्धनको त्यति नै मत पृथ्वीसुब्बालाई गएको छ ।

एमालेले प्रतिनिधिसभा समानुपातिकतर्फ ३१ हजार १७८ मत पाएको छ । चुनाव जितेका पृथ्वीसुब्बाले त्योभन्दा ३ हजार ८०७ मत बढी अर्थात् ३४ हजार ९८५ मत पाएका छन् । यसले पृथ्वीसुब्बा गठबन्धनको मत तान्न सफल भएको देखाउँछ । माओवादीले प्रदेशसभाको समानुपातिकमा प्रतिनिधिसभाभन्दा १ हजार ९३१ मत बढी पाएको छ । अर्थात् प्रतिनिधिसभामा माओवादीको मत एमाले र स्वतन्त्र पार्टीलाई बाँडिएको छ ।

लमजुङमा देवलाई मतदाता ‘टुरिष्ट उम्मेदवार’ का रूपमा चिन्छन् । मनाङका उनलाई भन्दा लमजुङकै नेता र मुख्यमन्त्री भइसकेका व्यक्तिलाई मतदाताले जिताएका छन् । पृथ्वीसुब्बा २०७४ सालमा निर्वाचित भएपछि गण्डकी प्रदेशको संस्थापक मुख्यमन्त्री बने । साढे ३ वर्ष प्रदेश सरकार हाँकेको र लमजुङ आउजाउ राम्रो भएकाले पृथ्वीसुब्बालाई चुनाव जित्न थप बल पुगेको हो ।

देवले आफूलाई लमजुङकै बासिन्दा भएको भन्दै चिनाउँदै हिँडे । उनले लमजुङमै घरजग्गा किनेका छन् र मतदाता नामावली पनि सारेका छन् तर त्यति हुँदा पनि चुनाव जित्न सकेनन् । लमजुङका मतदाताले मुख्यमन्त्री बनिसकेका पृथ्वीसुब्बालाई प्रतिनिधिसभामा पठाएका छन् । कतिसम्म भने स्थानीय तहको नतिजाअनुसार गठबन्धन एक हजार ५ सय हाराहारी मतले अगाडि थियो । तर, त्यसलाई पनि उल्ट्याएर पृथ्वीसुब्बाले चुनाव जितेका छन् ।

लमजुङ कांग्रेसका एक नेता गठबन्धन इमानदार भएको तर पृथ्वीसुब्बाको व्यक्तित्व र राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले गर्दा नतिजामा प्रभाव गरेको दाबी गर्छन् । ‘एमालेको भोट तान्न सकिएन । स्वतन्त्र पार्टीको प्रभाव पर्‍यो । गठबन्धनको बढी भोट त्यता गयो,’ ती नेताले शिलापत्रसँग भने, ‘इमानदारितापूर्वक हाल्ने कुरामा लागेकै हो । पृथ्वीसुब्बाजी मुख्यमन्त्री भएर काम गरेकाले व्यक्तित्वको प्रभाव पनि पर्‍यो ।’

एमालेको दुई हार कसरी ?

लमजुङमा प्रतिनिधिसभा एमालेले जित्दा प्रदेशसभाका दुवै क्षेत्रमा पराजित भएको छ । प्रतिनिधिसभाको मतपत्रमा सूर्य र प्रदेशको मतपत्रमा रुख चिह्नमा मतदान भएको छ । अर्थात् मतदाताले प्रतिनिधिसभामा एमालेका पृथ्वीसुब्बा, प्रदेशमा कांग्रेसका टकराज र भेषबहादुरलाई मत दिएका हुन् ।

एमालेबाट लमजुङमा प्रदेशसभा १ मा उम्मेदवार रहेका जमीन्द्रमान घलेले १७ हजार ३४५ र कांग्रेसका टकराजले १८ हजार ५१४ मत पाए । लमजुङ २ मा एमाले जिल्ला अध्यक्षसमेत रहेका कृष्णप्रसाद अधिकारीले १८ हजार ८१० र कांग्रेसका भेषबहादुरले १९ हजार ५६० मत ल्याएका छन् । कांग्रेसका दुई उम्मेदवार भने प्रदेशसभाको एमालेको मत तान्न सफल भएका छन् । लमजुङबाट प्रदेशसभा समानुपातिकमा कांग्रेसले २६ हजार ७८३, माओवादीले ८ हजार ४१४, एकीकृत समाजवादीले १ हजार १५३ मत पाएका छन् । यो जोड्दा ३६ हजार ३५० मत हुन्छ ।

कांग्रेसका दुई उम्मेदवारले पाएको मत जोड्दा ३८ हजार ७४ हुन्छ । अर्थात् विजेता कांग्रेसका उम्मेदवारले आफ्नो मतभन्दा १ हजार ७२४ मत बढी पाएका छन् । पृथ्वीसुब्बाले यसअघि लडेको क्षेत्र लमजुङ प्रदेशसभा २ हार्नु र दुवै प्रदेशसभा हार्दा पनि प्रतिनिधिसभाको चुनाव जित्नुमा कतिपयले आफू जित्न पृथ्वीसुब्बाले ‘राजनीतिक खेल’ खेलेको शंका गर्ने पनि भेटिन्छन् । पहिला भारी मतले जितेको ठाउँ अहिले हार्नुले शंका गर्न बल पुगेको छ । तर, अहिले उम्मेदवारकै कमजोरी भएको जिल्लाका एमाले नेता बताउँछन् ।

२०७४ सालमा पृथ्वीसुब्बाले ७ हजार ९८६ मतले जितेको प्रदेशसभा २ मा यसपटक एमाले उम्मेदवार अधिकारी ७ सय ५० मतले हारेका छन् । हारेका अधिकारी आफ्नो चुनावी परिणामबारे केही बोल्न चाहँदैनन् । लमजुङमा उनको हार भने आफ्नै कारणले भएको बताउनेहरू भेटिन्छन् । गत स्थानीय तह चुनावमा जिल्लामा टिकट वितरणदेखि अहिले प्रदेशसभाको टिकट ल्याउँदासम्म उनले एमालेकै नेता-कार्यकर्ता चिढ्याएकाले चुनावमा हार व्यहोर्नुपरेको लमजुङमा चर्चा छ । अधिकारीको सम्बन्ध पृथ्वीसुब्बासँग राम्रो छैन ।

पृथ्वीसुब्बा फेरि प्रदेशमै लड्न चाहन्थे । पृथ्वीसुब्बा प्रदेशमा लड्दा आफूले टिकट नपाउने भएपछि अधिकारी नेतृत्वको टिम बालकोटमा डेलिगेसन गएको थियो । पृथ्वीसुब्बाइतर गतिविधिमा संलग्न भएपछि उनले एमालेको राम्रो पकड क्षेत्र मानिने प्रदेशसभा २ मा भने हार व्यहोर्नुपरेको छ । यही निर्वाचन क्षेत्रमा पृथ्वीसुब्बाका समर्थक ज्यादा हुनु, एमालेको किल्ला पृथ्वीसुब्बाकै गृहपालिका हुनु र त्यहाँबाट पृथ्वीसुब्बाले पाए जति मत उनले पाउन सकेनन् ।

पृथ्वीसुब्बाको गृहपालिका क्वहोलासोथार गाउँपालिका एमालेको किल्ला हो, जहाँ गत स्थानीय तहमा अरु पार्टीले वडा सदस्य पनि जित्न सकेनन् । पृथ्वीसुब्बाभन्दा कृष्णले उक्त पालिकाबाट ६ सय हाराहारी मत कम पाएका छन् । कृष्णलाई चुनाव जित्न पृथ्वीसुब्बाको गृहपालिकाबाट अग्रता बनाउनुपर्थ्यो । क्वहोलासोथारमा एमालेले १५ देखि १८ सय मतको अग्रता बन्ने हिसाब गरेको थियो । त्यहाँ कृष्णले २१ सय र पृथ्वीसुब्बाले २८ सय हाराहारी मत पाएका छन् ।

बेँसीशहर नगरपालिकामा एमालेले आफ्नै मत संरक्षण गर्न नसकेकै कारण प्रदेशसभामा हार व्यहोर्नुपरेको एमाले नेता बताउँछन् । ‘१२ हजार भोट खस्ने बेँसीशहरमा हाम्रो कमिटी क्रियाशील थिएन । कांग्रेसको टिम एउटै घरमा तीन पटकसम्म पुगेको छ,’ ती नेता भन्छन्, ‘अरुलाई दोष लगाएर उम्किने बाटो छैन । बेँसीशहर १३ सय मतले पहिले हामीले जितेको ठाउँमा कांग्रेसले १६ सय मत बढी पायो ।’

पृथ्वीसुब्बाले भने बेँसीशहरबाट कृष्णभन्दा बढी मत पाएका छन् । प्रदेश सांसदको टिकट पाउनुअघि अधिकारी बेँसीशहर नगरपालिकाको मेयर लड्न चाहन्थे । त्यसका लागि उनले आफूसहित तीन जनाको नाम केन्द्रमा सिफारिस गरेका थिए । तर, उपमहासचिव पृथ्वीसुब्बाले अधिकारी उठ्दा चुनाव हारिने भन्दै यसअघि नै मेयर रहेका गुमानसिंह अर्याललाई टिकट दिलाए । त्यतिमात्रै होइन बेँसीशहर–६ मा टिकट नपाएपछि एमालेका प्रकाश थापा बागी उठेका थिए ।

पृथ्वीसुब्बा इतर गतिविधि गर्नु, मेयरमा आकांक्षीको नाम काटेर एकलौटी गर्नु र टिकट बाँडफाँटमा मनपरी गरेकै कारण उनले एमालेले जितेको ठाउँ बेँसीशहरबाटै ‘माइनस मत’ पाएका छन् । एमालेका अधिकारी र कांग्रेसका भेषबहादुर पौडेल दुवै बेँसीशहरकै हुन् । तर, त्यहाँका मतदाताले उम्मेदवार अधिकारीभन्दा पौडेललाई बढी विश्वास गरेका छन् ।

लमजुङको क्षेत्र नम्बर १ मा भने एमाले कमजोर मानिन्छ । त्यहाँ कांग्रेस र माओवादी शक्तिशाली छन् । एमाले उम्मेदवार घलेको व्यक्तिगत छवि निकै राम्रो भएकाले स्थानीय तह चुनावमा साढे दुई हजार मत पछाडि हुँदा पनि यसपटक जित्ने आस एमालेको थियो । तर, कांग्रेसको मत दायाँबायाँ नहुँदा र माओवादीले पनि मत दिँदा घलेले चुनाव हार्ने अवस्था बनेको छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, मंसिर १२, २०७९ १३:३२