स्थानीय पाठ्यक्रममा बौद्ध शिक्षा : विद्यार्थी आकर्षित

A+ A A-

रूपन्देहीको देवदह नगरपालिकाले स्थानीय पाठ्यक्रममा समेटिएको बौद्ध शिक्षा अत्यन्तै प्रभावकारी बनेको दाबी गरेको छ । अनिवार्य विषयका रूपमा ‘बौद्ध शिक्षा र देवदह परिचय’ नगरपालिकाले स्थानीय पाठ्यक्रममा ३ वर्ष अघिदेखि लागू गरेको थियो । यो शिक्षापछि विद्यार्थीलाई जन्मभूमिप्रति आस्था र चरित्रवान् बनाएको दाबी नगरपालिकाले गरेको हो ।

जनप्रतिनिधि नआउँदै सामुदायिक विद्यालयको कक्षमा ६ मा यस पाठ्यक्रमलाई राखेर पढाउने गरे पनि जनप्रतिनिधि आएपछि कक्षा ६ र ७ मा नेपाली र अंग्रेजी माध्यमबाट बौद्ध शिक्षा अध्ययन हुन थालेको थियो ।

देवदहको परिचय र बुद्ध मावली देवदहको जानाकारीसहित तयार गरिएको पुस्तक देवदह नगरपालिकाभित्र रहेका ४९ सामुदायिक, संस्थागत र धार्मिक विद्यालयमा पढाइ भइरहेको छ । पाठ्यपुस्तकलाई नगरपालिकाले विद्यालयमा निःशुल्क दिँदै आएको देवदह नगरपालिकाका नगरप्रमुख हिराबहादुर खत्रीले जानकारी दिए ।‘स्थानीय विषयवस्तु पाठ्यक्रममा राखेपछि विद्यार्थीहरुले सानो उमरेमै आफ्नो जन्मभूमिका पर्यटकीय एवं धार्मिक विषयको ज्ञान प्राप्त गरेका छन्,” उनले भने, ‘बुद्ध र बुद्धत्वको ज्ञानसमेत विद्यार्थीहरुले प्राप्त गर्ने गरेका छन् ।’

पाठ्यक्रममा कथा, निबन्ध र सूत्रका माध्यमबाट शिक्षा बुझाउने गरिएको छ । बुद्ध र उनको मावली देवदहबारे पढ्न विद्यार्थी पनि उत्साहित छन् । कतिपय विद्यालयले बौद्ध शिक्षालाई अनिवार्य गरेका छन् भने कतिपयले कम्प्युटर विषयसँग जोडेर अध्यापन गराइरहेका छन् । बौद्ध शिक्षाको प्रभावकारिता बढेको विद्यालयले बताएका छन् । ‘पाठ्यक्रममै देवदहका ऐतिहासिक एवं धार्मिक क्षेत्रका विषय समेटिएका कारण आफ्नो गाउँठाउँको बारेमा विद्यार्थीहरुले जानाकारी लिएका छन्,’ केरवानी माध्यमिक विद्यालय देवदहका प्राचार्य दुर्गादत्त शर्माले भने ।

यसमा नैतिकता र असल कर्मका लागि बुद्धका पञ्चशीललाई प्राथमिकता दिइएको छ । स्थानीय पाठ्यक्रम भएकाले यसलाई नैतिक र परोपकारसित जोडिएको छ । कसरी असल बन्ने, खराब काम त्याग्ने, दुःखबाट छुट्कारा पाउने र भलो हुने काम बुद्ध शिक्षाका मर्म हुन् । बुद्धको जीवनी र उपदेशका साथै देवदहको परिचय र महत्व पाठ्यपुस्तकमा समेटिएको पाठ्यपुस्तक लेखक निर्मल ढुंगानाले जानाकारी दिए ।

विद्यार्थीलाई कसरी शान्त बनाउन सकिन्छ, उनीहरुले आफ्नो गाउँठाउँलाई कसरी सजिलै चिन्न र सम्झन सक्छन् भन्ने कुरालाई ख्याल गरी पाठयक्रम बनाइएको छ,’ उनले भने ।नगरपालिकाले कम्प्युटर विषयलाई ६० अंकको बनाएर बौद्ध शिक्षा लागू गरेको छ । यो ४० अंकको छ । १० अंकको प्रयोगात्मक अभ्यास र ३० को सैद्धान्तिक विषय समावेश गरिएको छ । यसलाई क्रमशः कक्षा १२ सम्म पुर्याउने नगरपालिकाको योजना छ ।

बुटवलको पनि आफ्नै पाठ्यक्रम

बुटवल उपमहानगरपालिकाले आफ्नै पाठ्यक्रम तयार गरेको छ । आधारभूत तहदेखि कक्षा ८ सम्म पठनपाठन हुने गरी एक सय पूर्णाङ्कको स्थानीय पाठ्यक्रम तयार पारिएको हो । बुटवलको ऐतिहासिक, पर्यटकीय, सांस्कृतिक, धार्मिक, समाजिक र विविध विषयहरु समेटेर बुटवलको चिनारीलगायतका विषय पाठ्यक्रममा समावेश भएका छन् ।