‘थारू’ फेबर हुँदा पनि द्वारिकालाललाई हँसिया हतौडाको डर, एमालेका रेवतीलाई संगठनको भर

‘थारू’ फेबर हुँदा पनि द्वारिकालाललाई हँसिया हतौडाको डर, एमालेका रेवतीलाई संगठनको भर

A+ A A-

आसन्न निर्वाचनमा प्रतिनिधिसभातर्फका उमेदवारहरूको बहस बढी छ सुनसरीमा । हुन पनि धरानमा मतदाताहरूको डाइमेन्सनले गर्दा होस् या संसदीय राजनीतिका धुरन्धर खेलाडी विजयकुमार गच्छदारको उम्मेदवारीले होस, सुनसरीको निर्वाचन यही विषयको केन्द्रीय बहसले अलि विशेष देखिएको छ ।

प्रदेशसभाको निर्वाचन भने त्यति चासोमा छैन यहाँ । प्रदेशसभामा उठेका उमेदवारहरूको चर्चा प्रायः सोही क्षेत्रमा मात्र छ । तर, प्रतिनिधिसभा निर्वाचनको उम्मेदवारजस्तै चर्चामा रहेका प्रदेशसभा निर्वाचनका उम्मेदवारमध्येका एक हुन, द्वारिकालाल चौधरी ।

२०४९ अघिसम्म इटहरीको स्थानीय जनजागृति प्राविमा पढाउँथे द्वारिकालाल चौधरी । हाँसपोसा गाविसको अध्यक्ष बनाउनलाई स्थानीय तहको निर्वाचनअघि मात्र चौधरी एमालेमा सक्रिय बनेका थिए । इटहरी उपमहानगरभित्र समाहित भएको तत्कालीन हाँसपोसा गाविसको अध्यक्षका उम्मेदवार उठाउने योग्य उम्मेदवारको खोजी गर्दा एमालेले द्वारिकालाल चौधरीलाई उठाएको थियो । थारू बहुल क्षेत्र रहेको हाँसपोसाबाट द्वारिकालाल कांग्रेसका प्रभावशाली नेता दिलकुमार वनलाई हराएर अध्यक्षमा निर्वाचित भएका थिए ।

२०४९ पछि २०५४ को स्थानीय तहको निर्वाचनमा समेत एमालेले चौधरीलाई नै अघि सार्‍यो । २०५४ मा समेत चौधरी हाँसपोसा गाविसको अध्यक्ष बने । दुईपटक अध्यक्ष बनेका उनको एमालेमा प्रभाव बढ्दै गयो । जिल्ला कमिटी सदस्य, तत्कालीन २ नम्बर इलाका कमिटी सचिव, जिल्ला सचिव, उपाध्यक्ष, कार्यवाहक अध्यक्ष र जिल्ला अध्यक्षहुँदै चौधरीले २०७४ को स्थानीय तहको निर्वाचनसम्म एमाले सुनसरीको कमान्ड सम्हाले ।

२०४८ र २०५४ मा अध्यक्ष बनेका चौधरी २०७४ मा समेत इटहरी उपमहानगरपालिकाको मेयर बने तर, २०७९ सम्म आइपुग्दा भने उनले पार्टी नै छाडे । एमाले छाडेर माओवादी बनेका चौधरी सुनसरी क्षेत्र नम्बर २ ‘क’ बाट सत्ता गठबन्धनको तर्फबाट माओवादीबाट प्रदेशसभामा उठेका छन् ।

एमाले छाडेका चौधरीको प्रतिस्पर्धा योपटक एमालेसँगै छ । चौधरीसँग प्रतिस्पर्धामा एमालेको जिल्ला कमिटी अध्यक्ष रहेका रेवतीरमण भण्डारी छन् । भण्डारी एमालेभित्र चौधरीका सिनियर हुन् । चौधरी सुनसरी जिल्ला कमिटी सदस्य हुँदा भण्डारी जिल्ला सचिव थिए ।

२०६६ मङ्सिरमा भएको एमाले जिल्ला अधिवेशनबाट भण्डारी अध्यक्ष हुँदा चौधरी सचिव थिए । पछि २०७० जेठमा भएको सातौँ जिल्ला अधिवेशनबाट भण्डारी फेरि अध्यक्ष हुँदा चौधरी उपाध्यक्षमा निर्वाचित भएका थिए । २०५४ मा द्वारिकालाल चौधरी हाँसपोसा गाविसको अध्यक्ष हुँदा भण्डारी २०५४ मा तत्कालीन इटहरी नगरपालिकाको उपमेयर हुन् । भण्डारीको उपमेयरको कार्यकाल भने लामो समय गएन । २०५४ मा उपमेयर जितेका भण्डारीलाई एमालेले २०५६ सालको प्रतिनिधिसभामा उठाउने भयो ।

मधेसी समुदायमा अलि चिनिएका नेताको रूपमा भण्डारीलाई एमालेले मूल्याङ्कन गरेको थियो । त्यही भएर २०५६ को निर्वाचनमा विजयकुमार गच्छदारविरुद्ध एमालेले भण्डारीलाई अघि सारेको सार्‍यो । भण्डारीसमेत पार्टीको निर्णयमा राजी भए । उपमेयरबाट राजीनामा दिएर गच्छदारविरुद्ध उठे पनि भण्डारीको प्रतिनिधिसभाको यात्रा टुङ्गियो । गच्छदारसँग भण्डारी पराजित भए ।

गच्छदारसँग पराजित भएका भण्डारी २०७० को दोस्रो संविधानसभाको निर्वाचनमा भने निर्वाचित भए । अधिवक्ता भएर अदालतमा नियमित बहस गर्ने भण्डारी संविधान बनाउँदाको समयमा सक्रिय सांसदमध्येका एक पात्रसमेत हुन् ।

चौधरीलाई जातको आस

एक महिनाअघिसम्म द्वारिकालाल चौधरी र रेवतीरमण भण्डारी सहकर्मी हुन् । उनीहरू दुवै जना २०७८ पुसमा भएको एमालेको आठौँ जिल्ला अधिवेशनमा अध्यक्ष पदको प्रतिस्पर्धामा थिए । अधिवेशनका क्रममा भण्डारीले अत्यधिक मतले अध्यक्ष जित्दा चौधरी तेस्रो स्थानमा सीमित भए ।

२२ सय ८० प्रतिनिधि भएको जिल्ला अधिवेशनमा कुल १८०५ मत खसेको थियो । जसमध्ये भण्डारीले ९२० मत, दोस्रो भएका खेमराज पोख्रेलले ७७५ मत र चौधरीले जम्मा ८० मत मात्रै ल्याएका थिए । पछिल्लो एमालेको जिल्ला अधिवेशनको प्रतिस्पर्धाको अङ्क गणित हेर्ने हो भने चौधरीको एमालेमा पकड गुम्दै गएको देखिन्छ । कुनै बेला जिल्ला कमिटीको अध्यक्षमा सर्वसम्मत छानिएका चौधरीले पार्टीको आन्तरिक निर्वाचनमा ८० मत मात्र ल्याएदेखि नै उनी निष्क्रियप्रायः थिए ।

पछिल्लो स्थानीय तहको निर्वाचनताका एमालेकै आधिकारिक मेयरका उम्मेदवारलाई असहयोगको आरोप पनि उस्तै लाग्यो । पार्टीभित्रको कमजोर माहौलले चौधरीलाई आसन्न निर्वाचनमा टिकटका लागि अप्ठ्यारो थियो । मेयर पदमा हुँदाको अन्टसन्ट अभिव्यक्तिले समेत एमाले नेतृत्व चौधरीसँग आजित भएको थियो ।

एमालेमा टिकट पाउने सङ्केत चौधरीलाई थिएन । तर, ३ कार्यकाल स्थानीय तह चलाएका उनलाई माननीय हुने हुटहुटी भने थियो । इटहरीमा माओवादी कमजोर पार्टीको रूपमा छ । तर, गठबन्धनबाट माओवादीले टिकट पाउने छनक पाएपछि चौधरीको माओवादीका नेताहरूसँग हिमचिम बढ्यो । अन्तिममा प्रदेशसभाको टिकटको 'स्योर’ गरेर माओवादीमा प्रवेश गरे ।

गठबन्धनको तर्फबाट अहिले चौधरी माओवादीको प्रदेशसभा उम्मेदवार छन् । सुनसरी क्षेत्र नम्बर २ को एकको यो क्षेत्रमा इटहरीका १० वटा र रामधुनी नगरपालिकाका दुईवटा वडा पर्छन् । जसमा इटहरी उपमहानगरपालिकाका १, २, ३, ४, ५, १६, १७, १८, १९ र २० नम्बर गरी जम्मा १० वटा वडा छन् । त्यस्तै, सीमावर्ती रामधुनी नगरपालिकाका वडा नम्बर ३ र ५ पनि यही क्षेत्रमा पर्छन् ।

यीमध्ये नौवटा वडामा एमालेले जितेको छ भने तीनवटा वडामा कांग्रेसले वडाध्यक्ष जितेको छ । यो क्षेत्रमा वडागत मतका आधारमा सत्ता गठबन्धनले २१ हजार ४१६ र एमाले २१ हजार ४०१ मत पाएको छ । एमाले र कांग्रेसको प्रतिस्पर्धात्मक उपस्थिति भएको यो क्षेत्रको कुनै वडामा पनि माओवादीले जितेको भने छैन । कांग्रेस, माओवादी, नेकपा एस र जसपाको गठबन्धन हुँदासमेत पछिल्लो स्थानीय तहको निर्वाचन परिणाम हेर्ने हो भने यो क्षेत्रमा माओवादीको उपस्थिति ’शून्य’ छ ।

गत स्थानीय निर्वाचनमा पाँचदलीय गठबन्धन हुँदा इटहरीका वडा नम्बर १० र १८ का लागि अध्यक्षको टिकट माओवादीले पाएको थियो । यो क्षेत्रमा भने इटहरी वडा नम्बर १८ मात्र पर्छ । जहाँ एमालेका उम्मेदवार रामकुमार चौधरीले गठबन्धनका तर्फबाट माओवादीका राजदेव चौधरीलाई पराजित गरेका थिए । एमालेका रामकुमारले ११६६ मत र माओवादीका राजदेवको ७१६ मत मात्र आएको थियो ।

यही क्षेत्रमा पर्ने रामधुनी दुईवटा वडामा एमाले र कांग्रेसको उपस्थिति छ । रामधुनी– ५ मा नेपाली कांग्रेस र ३ एमालेले जितेको छ । यसरी वडागत रूपमा हेर्ने हो भने यो क्षेत्रमा परे १२ मध्ये नौवटा वडाहरूमा एमालेले जित्दा, कांग्रेसले तीनवटा वडा जितेको थियो । माओवादीको सङ्गठन कमजोर भए पनि द्वारिकालाललाई ’थारू’ समुदाय र कांग्रेसको मतको हो । कांग्रेसको राम्रो उपस्थिति भएको ठाउँमा माओवादीलाई टिकट दिएको भन्दै कांग्रेस कार्यकर्ता रुष्ट छन् । रुष्ट कार्यकर्ताको प्रतिनिधित्व गर्दै इटहरी २ का कांग्रेस सभापति दीपेन्द्र घिमिरेले स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिएका छन् ।

'पार्टीभित्रका धेरै कार्यकर्ताहरू रुष्ट छन् । रुष्टहरूको प्रतिनिधित्व मैले गरेको छु,’ घिमिरेले शिलापत्रसँग भने, 'कांग्रेसको एउटा ठूलो तप्का, एमालेभित्रको असन्तुष्टि र युवाहरूको मतले नै म चुनाव जित्छु भन्ने लागेको छ ।’

कांग्रेसपछि द्वारिकालालको अर्को आस भनेको थारू समुदायको भोट हो । थारू बाहुल्य क्षेत्र भएको इटहरीमा थारू उम्मेदवार उठाएकोमा जितिन्छ भन्ने आसमा माओवादीको नेतृत्व छ । सङ्गठन कमजोर भए पनि चुनाव जित्ने अपेक्षामा माओवादी नेतृत्व छ ।

'सार्वजनिक रूपमा कसरी भनौँ पार्टी कमजोर छ भनेर । तर, पछिल्लो निर्वाचनको मत हेर्दा हाम्रो पार्टी कमजोर छ यो क्षेत्रमा,’ माओवादीका एक जिल्ला नेताले भने, 'तर, जातीय मत, कांग्रेसको मत र एमालेको असन्तुष्ट मतले नै काफी हुन्छ, जित्नका लागि ।’

एमाले : सङ्गठनको भर, विवाद उस्तै

द्वारिकालालसँग प्रतिस्पर्धामा दोस्रो संविधानसभा सदस्यसमेत रहेका रेवतीरमण भण्डारीलाई एमालेले फिल्डमा उतारेको छ । सुनसरी क्षेत्र नम्बर २ को प्रतिनिधिसभा सदस्यको तयारीमा रहेका भण्डारीलाई पाखा लगाउँदै भीमप्रसाद आचार्यले एमालेबाट प्रतिनिधिसभा उम्मेदवारको टिकट लिएपछि उनी प्रदेशमा झरेका थिए ।

स्थानीय तहको निर्वाचन परिणामले एमालेका उम्मेदवार भण्डारीलाई सहज छ । प्रदेशसभा क्षेत्रभित्रका १२ मध्ये ९ वडामा एमालेले जित निकालेकाले भण्डारीलाई सहज देखिन्छ । तर, स्थानीय तहको निर्वाचनमा टिकट वितरणले भने एमालेमा समेत एकमत हुन सकेको छैन ।

भण्डारी जिल्ला अध्यक्ष भएकाले टिकट वितरणमा भण्डारीको भूमिकाप्रति एमालेभित्रै असन्तुष्टि अझै छिटफुट रूपमा देखिन्छ । भण्डारीलाई गृह नगर इटहरीमा एमालेको मेयर जिताउन नसकेको दोषसमेत छ । उपमहानगरका १५ वटा वडामा अध्यक्ष र उपमेयर जित्दा मेयर नजित्नुमा भण्डारीलाई दोष लगाउने पनि एमालेमा अझै छन् ।

यता एमाले केन्द्रीय सदस्य लक्ष्मी गौतम भने सुनसरी एमाले एक भइसकेको बताउँछिन् । 'पार्टीभित्र असन्तुष्टि हुन्छन् । तर, जहिल्यै एकै विषयमा पार्टी रहिरहन्छ भन्ने हुँदैन,’ गौतमले भनिन्, ’पार्टीको समस्या अहिले समाधान भइसकेको छ । सबै मोर्चा चुनावको तयारीमा छ ।’

प्रकाशित मिति: आइतबार, कात्तिक १३, २०७९ १८:३८