पार्टीलाई होइन, आफू जित्न गठबन्धन गरेका अध्यक्षहरू

A+ A A-

राजनीतिमा स्थायी सत्रु र मित्र हुँदैनन् भनिन्छ । यो कुरा सबैभन्दा बढी नेपालमा लागू हुँदै आएको देखिन्छ । गणतन्त्र नेपालमा राजसंस्था र हिन्दू धर्मको वकालत गर्ने राप्रपा र लोकतन्त्रका लागि झापा आन्दोलन गरेको एमालेबीच केही निर्वाचन क्षेत्रमा चुनावी तालमेल भएको छ । तालमेल पनि अध्यक्ष ओली र अन्य दुई जनाको निर्वाचन क्षेत्रमा भएको छ ।

पाँचदलीय गठबन्धन त छँदै छ । चुनावभन्दा अगाडिदेखि नै एमालेसँग लड्ने भए सिंगलसिंगल आऊ भन्दै चुनौती दिने एमाले अध्यक्ष केपी शर्मा ओलीले नै सबैभन्दा पहिला झापाकाे आफ्नो निर्वाचन क्षेत्रमा राप्रपासँग तालमेल गरे । बदलामा राप्रपा अध्यक्ष राजेन्द्र लिङ्देनको निर्वाचन क्षेत्रमा पनि एमालेले सहयोग गर्ने भयो ।

एमालेले अन्य पार्टीसँग भन्दा पनि अन्य पार्टीका अध्यक्षहरूसँग गठबन्धन गरेको देखिन्छ । राप्रपा अध्यक्ष लिङ्देन, जसपा अध्यक्ष उपेन्द्र यादव, राप्रपाका अध्यक्ष कमल थापा र जनता प्रगतिशील पार्टीका अध्यक्ष हृदयेश त्रिपाठी रहेका छन् ।

जसपालाई छोड्ने हो भने अन्य दलका अध्यक्षहरूले आफूबाहेक अन्य उम्मेदवार भएको ठाउँमा गठबन्धन नै गरेका छैनन् । यसमा ओली झन् चलाख देखिएका छन् । उनले झापामा गठबन्धनसँग भिड्न राप्रपासँग गठबन्धन गरे । आफूले ५ नम्बर क्षेत्रमा राप्रपाको सहयोग लिने र ३ नम्बरमा राप्रपा अध्यक्ष लिङ्देनलाई सहयोग गर्ने । ओलीले झापा ५ मा राप्रपाको मत पाउँदैछन् भने लिङ्देन झापा ३ मा एमालेको मत पाएर संसद् छिर्ने दाउमा छन् ।

लिङ्देनले अन्य दुई नेताको क्षेत्रमा पनि गठबन्धन गरे । तर, देशभरि १४० निर्वाचन क्षेत्रमा उम्मेदवारलाई एक्लै चुनावी मैदानमा उतारे । आफूले जित्ने योजना बनाएका उनले अरु नेताहरूलाई जिताउन किन गठबन्धन गरेनन् भनेर पार्टीभित्रै विरोध सुरु भएको छ ।

लिङ्देनले आफू मात्र चुनाव जित्ने रणनीति अपनाउँदा नेता/कार्यकर्ताहरू रुष्ट बनेका छन् । तीन निर्वाचन क्षेत्रमा मात्र गठबन्धन नभएर तालमेल गरेको राप्रपाका प्रवक्ता मोहन श्रेष्ठ बताउँछन् । उनले भने, ‘हाम्रा पार्टीले धेरै ठाउँमा तालमेल गर्न खोजेको हो । तर, एमालेले तीन क्षेत्रमा मात्र छोड्न तयार भयो । त्यही क्षेत्रमा भए पनि तालमेल गरौँ भन्ने भएर तालमेल गरेका हौँ । हामी सुरुमा त एक्लाएक्लै चुनाव लड्नुपर्छ भन्नेमा थियौँ ।’

झापा ३ मा लिङ्देन, बाँके २ मा धवलशमशेर जबरा र रुपन्देही ३ मा दीपक बोहराको निर्वाचन क्षेत्रमा एमालेसँग राप्रपाकाे तालमेल भएको छ । राम्रो जनाधार भएको मानिएको चितवन ३ मा भने एमाले राप्रपा तालमेल हुन सकेन । यसमा लिङ्देनको चाहनाले बढी काम गरेको राप्रपा नेपालका एक केन्द्रीय सदस्यले बताए ।

गठबन्धन गर्ने जिम्मा पार्टी अध्यक्षलाई दिएको र तीनवटा निर्वाचन क्षेत्रमा मात्र तालमेल गरेको राप्रपाकी महामन्त्री तथा दैलेख क्षेत्र नम्बर १ की उम्मेदवार कुन्ती शाहीले बताइन् ।

उनले भनिन्, ‘हाम्रो पार्टीमा कोही तालमेलबाट जित्ने दौडमा हुनुहुन्छ । हामी एक्लाएक्लै जित्ने दौडमा छौँ । जहाँसम्म गठबन्धनको अथवा तालमेलको कुरा छ, त्यो अध्यक्षले जान्ने कुरा हो । म अहिले दैलेखमा एक्लै चुनाव जित्दैछु । चाहेको भए तालमेल धेरै ठाउँमा गर्न सकिन्थ्यो । तर भएन, किन भएन त्यो अध्यक्षले चुनावपछि जवाफ दिनुहुन्छ । अहिले हामी चुनावमा छौँ ।’

शाहीको आशय अन्य क्षेत्रमा पनि तालमेल हुनुपर्ने तर नगरेकोमा असन्तुष्टि छ । आफ्नो पार्टीले तीन ठाउँमा भए पनि गठबन्धन गर्नुमा पहिलो पार्टीलाई राष्ट्रिय पार्टी बनाउन र दोस्रो केही निर्वाचन क्षेत्र भए पनि जित्नुपरेकाले तालमेल गरेको प्रवक्ता श्रेष्ठले बताए । उनले भने, ‘पार्टीभित्र तालमेल भएका क्षेत्रका बारेमा कुरा उठेको छैन । एमालेसँग कुरा गर्न जानुभएका नेताहरूको क्षेत्रमा पनि तालमेल भएन । हामीले धेरै ठाउँमा तालमेल गर्न खोज्दा पनि एमालेसँग कुरा मिलेन र तालमेल भएन । तालमेल नभएका क्षेत्रमा हाम्रा उम्मेदवारहरू चुनाव लड्नुभएको छ ।’

पाँचदलीय सत्ता गठबन्धनविरुद्ध एमालेसहित अन्य चारै पार्टी अध्यक्षहरूको लक्ष्यमा समानता छ, त्यो हो जसरी पनि आफूले चुनाव जित्ने । अरु नेताहरूले जिते जितुन्, नजिते पनि केही छैन । जसरी पनि चुनाव जित्ने दाउमा रहेका नेताहरूले विचारधाराको तिलाञ्जलि दिएर भए पनि एक बारको जुनीमा संसद् छिर्ने योजना रहेको एमालेका एक केन्द्रीय सदस्यले बताए । उनले भने, ‘अहिले विचारधारा, आदर्श सबै गौण भइसके जसरी हुन्छ, चुनाव जित्ने पाँच वर्ष बिताउने । अर्को चुनाव जित्न फेरि तिकडम गर्ने । यही हो राजनीति अहिलेको ।’

लिङ्देनले झापा ३ मा अघिल्लो चुनावमा पनि ओलीसँग मिलेर चुनाव जितेका थिए । यता गत मंसिरमा भएको राप्रपाको महाधिवेशनमा पूर्वराजाले आफूलाई हराएको भन्दै राप्रपा छोडेर राप्रपा नेपाल गठन गरेका कमल थापाले गत वर्ष राजतन्त्रको माग छोडे । यो वर्ष आफ्नै पार्टीको चुनाव चिह्न छोडे । थापाले एमालेको चुनाव चिह्न लिएर मकवानपुर क्षेत्र नम्बर १ मा लडे पनि ९० वटा निर्वाचन क्षेत्रमा अन्य उम्मेदवारहरू भने आफ्नै पार्टीको चुनाव चिह्न ‘तीर’ लिएर मैदानमा खटिरहेका छन् । अन्य क्षेत्रमा थापाका कार्यकर्ता आफ्नै नेता कार्यकर्तासँग हिँडिरहेका छन् भने मकवानपुरमा कमल थापा भने 'सूर्य' चिह्न बोकेर एमालेका माझमा सुरक्षित महसुस गरिरहेका छन् ।

पार्टी अध्यक्षले नै अर्काको पार्टीको चुनाव चिह्नमा लड्ने तर अरु नेताहरू भने आफ्नै पार्टीको चुनाव चिह्नमा लडेर जनमत भए पनि बचाउन चाहेको देखिन्छ । थापाले एमालेको चिह्नमा चुनाव लडेकोमा पार्टीभित्र नै असन्तुष्टि रहेको बताइन्छ । तर, पार्टी प्रवक्ता सुरेशराज आचार्य भने यो कुरा स्वीकार्दैनन् । पार्टी चुनावमा होमिएको छ । अध्यक्षले एमालेको चुनाव चिह्नमा लड्ने निर्णयबारे आफूले केही नभन्ने, जनताले जिताए स्वीकारेको बुझिन्छ । नजिते जनताले अस्वीकार गरेको बुझिने राप्रपा नेपालका प्रवक्ता आचार्य बताउँछन् । उनले भने, ‘यो विषयका बारेमा पार्टीले गम्भीर रूपमा लिएको छैन । उहाँले चुनावमा जानुभन्दा केही दिनपहिले एउटा मिटिङमा सूर्य चिह्नमा चुनाव लड्छु भन्नुभयो । मिटिङमा हुन्छ भन्ने भयो । अब यो कुरा हाम्रोभन्दा पनि जनताको रह्यो, जिताउने नजिताउने ।’

उता जनता प्रगतिशील पार्टीका अध्यक्ष हृदयेश त्रिपाठीसँग पनि एमालेले गत चुनावदेखि गठबन्धन गर्दै आएको छ । अघिल्लो चुनावमा नै सूर्य चिह्न लिएर चुनाव लडेका थिए । तर, योपटक उनले चुनाव चिह्न नलिएपनि चुनावमा एमालेले सहयोग गर्नेछ । यो पार्टीबाट पनि १२ जना चुनावी मैदानमा छन् । तर, त्रिपाठीबाहेक कसैको पनि चुनावी क्षेत्रमा तालमेल भएको छैन ।

जसपाले भने सत्तारुढ दलहरूसँग भागवण्डामा कुरा नमिलेपछि एमालेसँग गठबन्धन गर्न पुगेको हो । त्यसले पनि १७ वटा मात्र निर्वाचन क्षेत्रमा तालमेल गरेको छ । जसपाले मधेस प्रदेशसहित केही क्षेत्रमा मात्रै एमालेसँग तालमेल गरेको छ । अन्य क्षेत्रमा एक्लै उम्मेदवारी दिएको छ ।

समाजवादीदेखि राजवादी र हिन्दुवादी र मधेसवादीबीचको तालमेल ४५ निर्वाचन क्षेत्रमा भएको छ । यो चुनावी तालमेलबाट चारै पार्टीका अध्यक्षहरूले भने फाइदा लिने देखिन्छ । दलहरूका अध्यक्षहरू नै तालमेल गरेर आफू सुरक्षित हुन खोजेपछि एमालेलगायतका सबै दलका नेता/कार्यकर्तामा असन्तुष्टि देखिन्छ ।

साना दलहरूका अध्यक्षहरूले त आफ्ना विरोधी तह लगाउन पनि यो चुनावले काम गरेको चर्चा ती चल्न थालेका छन् । आफ्नो लागि भोलिको सम्भावित खतरालाई यही चुनावमा हराएर अध्यक्ष ढुक्क हुन खोजेको आरोप सुषुप्त रूपमा लाग्न थालेको छ । जुन राप्रपामा बढी देखिन्छ ।

चर्चामा रहेका काठमाडौं १ का रवीन्द्र मिश्र, मोरङ ३ का रेखा थापा, जुम्लाका ज्ञानेन्द्र शाही, दैलेख १ का कुन्ती शाहीले तालमेल भए जित्ने हुँदा पनि अध्यक्षले खासै जोडबल नगरेको आरोप लाग्न थालेको छ । तर, यो कुरा काठमाडौं ८ का उम्मेदवार प्रकाश रिमाल स्वीकार्दैनन् । उनले भने, ‘हामीले त तालमेल गर्दा एमालेसँग २० सिट मागेका थियौँ । हामीले मागेर भएन । अर्को पक्षले अरु ठाउँमा तालमेल गर्न चाहेन । त्यही भएर हामी एक्लाएक्लै लडिरहेका छौँ । हाम्रो नेतृत्वले नचाहेको भन्ने होइन ।’

यदि राप्रपासँग अन्य क्षेत्रमा पनि तालमेल भएको भए एमालेलाई नै फाइदा हुने एमाले पोलिटब्युरो सदस्य शेरबहादुर तामाङ बताउँछन् । उनले भने, ‘मेरो क्षेत्रमा पनि राप्रपासँग तालमेल भएको भए राम्रो नै हुने थियो । तर भएन । राप्रपा र हामी केही मुद्दामा नजिक भए पनि यहाँ तालमेल हुन सकेन । राप्रपाले आफ्नो उम्मेदवार उठाएको छ । हेरौँ, अन्तिमसम्म के हुन्छ ।’

तामाङको क्षेत्र सिन्धुपाल्चोक २ हो । यहाँ राप्रपाको राम्रो जनमत छ । राप्रपाको ४ हजारजति भोट रहेको बताइन्छ । तर, उक्त भोट राप्रापाले आफ्नै पार्टीका उम्मेदवारलाई हाल्नेछ ।

अहिलेको सत्ता गठबन्धनबाहिरको गठबन्धन अध्यक्ष सुरक्षित हुने र आफ्ना विरोधीहरूलाई तह लाउने रणनीति रहेको लेखक तथा विश्लेषक सोमत घिमिरे बताउँछन् । उनले भने, ‘कांग्रेस माओवादीको संसद् विघटनपछिको अवस्थाबाहेक केही मिल्दैन । तर एमाले, राप्रपा, राप्रपा नेपालको सबै कुरा मिल्छ । यिनले त पार्टी एकता गरे हुन्छ । तीनै पार्टीलाई राजा चाहिएको, संघीयता, गणतन्त्र नचाहिएको हो । यिनमा केही फरक छैन ।’ अध्यक्षहरू सेभ जोनमा भए पनि अन्य नेताहरूको भने चुनावी प्रतिस्पर्धामा के हुन्छ, भन्न सकिने अवस्था नरहेको विश्लेषकहरू बताउँछन् ।

प्रकाशित मिति: शनिबार, कात्तिक १२, २०७९ ०७:३३