बिनाएमबीबीएस हस्पिटलमा काम गर्न ब्याचलर्स इन हेल्थ केयर म्यानेजमेन्ट

A+ A A-

ब्याचलर्स इन हेल्थ केयर म्यानेजमेन्ट ‘बीएचसीएम’ स्नातक तहमा अध्यापन गराइने स्वास्थ्य क्षेत्रको व्यवस्थापन गर्ने शिक्षा हो । ५० प्रतिशत स्वास्थ्य र ५० प्रतिशत व्यवस्थापनको विषयलाई समायोजन गरेर कोर्स तयार गरिएको छ ।

बीएचसीएमले हस्पिटल अथवा स्वास्थ्य केन्द्रमा बिरामीको उपचार गर्ने जनशक्ति उत्पादन गर्ने नभई स्वास्थ्य संस्थाको व्यवस्थापन गर्ने दक्ष जनशक्ति उत्पादन गर्छ । यसो हुँदा बोल्न सक्ने, सेवा गर्न रुचि राख्ने र राम्रो अन्तरवैयक्तिक सीप भएका व्यक्तिहरूलाई यो विषय पढ्दा निकै सहज हुन्छ ।

कक्षा ११ र १२ मा विज्ञान, व्यवस्थापन, मानविकी र शिक्षा सङ्काय पढी कम्तिमा २.० जीपीए प्राप्त गरेका विद्यार्थी, ‘ए लेभल’ र सीटीईभीटी बाट डिप्लोमा पास गरेका विद्यार्थीले यो विषय पोखरा विश्वविद्यालयअन्तर्गत काठमाडौंका चार, ललितपुरका एक र महेन्द्रनगरको एक कलेजमा पढ्न सकिन्छ । चारवर्षे यस कोर्समा आठ सेमेस्टर छन् ।

व्यवस्थापन, स्वास्थ्य र आईटीअन्तर्गतका बजारशास्त्र, लेखा, अस्पताल व्यवस्थापन, स्वास्थ्य व्यवस्थापन, कम्प्युटर र मानव संशाधनलगायतका विषयहरू बीएचसीएम मा अध्ययन गर्नुपर्छ । सन् २००० देखि पोखरा विश्वविद्यालयले सुरु गरेको यस विषय पढ्नका लागि सामान्यतया ५–६ लाख शुल्क लाग्ने गरेको छ । कलेजले दिने सेवा सुविधाअनुसार यस विषय पढ्न लाग्ने शुल्क घटीबढी हुन सक्छ ।

यस विषयका लागि छात्रवृत्तिको पनि व्यवस्था गरिएको छ । एक सेमेस्टरमा एउटा कलेजमा ४८ जनाको कोटा रहेको हुन्छ, जसमध्ये पाँच जना विद्यार्थीलाई विश्वविद्यालयले पूर्ण छात्रवृत्तिको व्यवस्था गरेको छ । यसका लागि पोखरा विश्वविद्यालयले छात्रवृत्तिको परीक्षा सञ्चालन गर्छ र परीक्षामा उत्कृष्ट अंक हासिल गर्ने विद्यार्थीलाई छात्रवृत्ति प्रदान गर्छ ।

छात्रवृत्ति परीक्षामा सरकारी विद्यालयमा पढेका विद्यार्थी सामेल हुन पाउँछन् । बीएचसीएम पढेपछि विद्यार्थीहरू अस्पताल, गैरसरकारी संस्था, अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्था, औषधि उत्पादक कम्पनी, मेडिकल कलेज, स्वास्थ्य कार्यालय र क्लिनिकहरूको व्यवस्थापनको क्षेत्रमा काम गर्न सक्षम हुनेछन् ।

बीएचसीएम पढेकाले अस्पतालमा व्यवस्थापक अथवा प्रबन्धकको रूपमा काम गर्न पाउँछन् । गैरसरकारी संस्था र अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्थाले विभिन्न हेल्थ क्याम्प चलाउँछन् । त्यस्ता हेल्थ क्याम्पलाई व्यवस्थापन गर्न पनि गैरसरकारी संस्था र अन्तर्राष्ट्रिय गैरसरकारी संस्थाले बीएचसीएम पढेकालाई नै उक्त क्याम्पको व्यवस्थापकको रूपमा लिने गर्छन् ।

मेडिकल कलेजहरूले बीएचसीएम पढेकाहरूलाई नै कलेजको व्यवस्थापकको रूपमा लिने गर्छन् । काम गर्ने क्षेत्र निकै नै ठूलो भएको हुँदा यो विषय पढेपछि कोही पनि बेरोजगार बस्नु पर्दैन । ब्याचलर सकिने बित्तिकै मासिक ३० हजार रुपैयाँ कमाउन सकिन्छ भने दक्षताको वृद्धिसँगै ३० हजारभन्दा बढी आम्दानी गर्न सकिन्छ ।

युरोप, अस्ट्रेलिया, अमेरिका र क्यानडा गएर थप अध्ययन गर्न जानेहरूलाई भिसा सजिलै लाग्ने र पीआर पाउने सम्भावना पनि धेरै रहन्छ । स्वास्थ्य क्षेत्रमा डाक्टर, नर्सजस्ता स्वास्थ्यकर्मीहरूको जति योगदान रहन्छ, त्यति नै योगदान व्यवस्थापकहरूको पनि रहेको हुन्छ । स्वास्थ्य क्षेत्रको सेवालाई अझ गुणस्तरीय र भरपर्दो बनाउनमा व्यवस्थापकहरूको भूमिका अहम् रहेको हुँदा बीएचसीएम विषय विज्ञान, व्यवस्थापन, मानविकी र शिक्षा सङ्कायमा प्लस टु पास गरेर बसेकामाझ चर्चित मात्र हुँदै छैन, स्नातक तहमा धेरैको रोजाइमा समेत यो विषय परेको छ ।