१५ सालमै जितेको ठाउँमा कांग्रेस दाेस्राेपल्ट उम्मेदवारविहीन, वामपन्थी गढमा एमालेको समर्थन जसपालाई

१५ सालमै जितेको ठाउँमा कांग्रेस दाेस्राेपल्ट उम्मेदवारविहीन, वामपन्थी गढमा एमालेको समर्थन जसपालाई

A+ A A-

पहिलो आमनिर्वाचन २०१५ ताका सुनसरी जिल्ला थिएन, न त धरान नगरपालिकाको अस्तित्व थियो । अहिलेको सुनसरीको केही भाग सप्तरी र धेरै भाग मोरङमा पर्थ्यो । २०१६ वैशाख २८ गते प्रकाशित नेपाल गजेटअनुसार तत्कालीन मोरङभित्र तीनवटा क्षेत्र पर्थे । क्षेत्र नम्बर ३१, ३२ र ३३ मोरङभित्र थिए । जसलाई क्रमशः, ‘मोरङ विराटनगर पूर्व’, ‘मोरङ विराटनगर पश्चिम दक्षिण’ र ‘मोरङ विराटनगर पश्चिम उत्तर’समेत भनिन्थ्यो ।

अहिलेको धरान उपमहानगरपालिकासहितको क्षेत्रलाई ‘मोरङ विराटनगर पश्चिम–उत्तर’ भनेर निर्वाचन क्षेत्र नम्बर ३३ तोकिएको थियो । नेपाल गजेटअनुसार ‘मोरङ विराटनगर दक्षिण’ भनेर चिनिने क्षेत्र नम्बर ३२ मा नेपाली कांग्रेसबाट बीपी कोइरालाले जित्दा धरानसमेत पर्ने ‘मोरङ विराटनगर पश्चिम उत्तर’ मा पनि कांग्रेसका उम्मेदवार डिट्ठा ज्ञानचन्द्र सरदारले चुनाव जितेका थिए ।

२०१५ सालमा देशभर कांग्रेसको माहाेल हुँदा धरान क्षेत्रसमेत पर्ने तत्कालीन ‘मोरङ– विराटनगर पश्चिम–उत्तर’ मा कांग्रेस उम्मेदवार सरदारले चुनाव जितेका थिए । २०१५ को आमनिर्वाचनको बेला ‘मोरङ विराटनगर पश्चिम उत्तर’ भूगोल ठूलो थियो । हालको धरान उपमहानगरको क्षेत्रको योगदान थोरै मात्र थियो त्यति बेला । तर, २०४८ साल पछिको चुनावमा भने धरानकै क्षेत्रले संसदीय निर्वाचनमा प्रमुख हिस्सेदारी राख्ने गरेको छ ।

हाल सुनसरीको क्षेत्र नम्बर एकमा धरान उपमहानगरको १ देखि २० वडा, वराहक्षेत्र नगरपालिकाको १ देखि ५ वडा र रामधुनी नगरपालिकाको ६ र ७ नम्बर वडा पर्छन् । मतदाताको प्रभावले समेत धरान ठूलो छ, १ लाख ४१ हजार ८७८ मतदाता रहेको क्षेत्र नम्बर एकमा धरानबाट मात्र १ लाख ४ हजार ४१८ मतदाता छन् ।

मतदाता त राजनीतिक केन्द्रको कारण पनि धराने मतदाता नै प्रतिनिधिसभामा महत्वपूर्ण रहँदै आएका छन् । त्यसैले पनि सुनसरी क्षेत्र नम्बर एकको संसदीय निर्वाचनमा धरान उपमहानगरको चर्चा हुने गर्दछ ।

वामपन्थी वर्चस्व

२०१५ सालको आमनिर्वाचनपछि धरानमा कांग्रेसको उपस्थिति निर्वाचनमा निकै कमजोर छ । सुनसरी जिल्लाको अस्तित्व नहुँदै २०१७ सालमै धरान नगरपालिका बनेको थियो । नगरपालिका घोषणासँगै भएको स्थानीय निर्वाचनमा वामपन्थी उम्मेदवार केदारनाथ खनाल प्रमुख र कृष्णप्रसाद श्रेष्ठ उपप्रमुखमा निर्वाचित भएका थिए ।

२०१५ सालको आम निर्वाचन छोडेर हेर्ने हो भने त्यसयता भएका संसदीय निर्वाचनमा कांग्रेस शून्य लगभग छ । संसदीय निर्वाचन बाहेक २०७६ सालमा एकपटक भने धरान उपमहानगरको उपनिर्वाचनमा कांग्रेसका तिलक राई विजयी भएका थिए । २०७४ को निर्वाचनमा जितेका तारा सुब्बाको निधन भएपछि भएको उपनिर्वाचनमा राईले विजय हाँसिल गरेका थिए । तिलककाे विजय कांग्रेसको लागी ऐतिहासिक विजय थियो । पहिलोपटक धरानमा कांग्रेसबाट तिलक राई प्रमुख पदमा निर्वाचित भएका थिए ।

पञ्चायतकलामा समेत कम्युनिस्ट पार्टीनिकट जनपक्षीय उम्मेदवारहरूको दबदबा हुने धरानमा स्थानीय तहको निर्वाचनमा मात्र हैन, २०१५ सालपछिका सबै संसदीय निर्वाचनमा वामपन्थी पक्षधर उम्मेदवारलाई नै धरानले विजय गरायो ।

२०१५ पछि २०४८ सालमा भएको निर्वाचनमा सुनसरी एकमा धरान क्षेत्रबाट तत्कालीन एमाले अध्यक्ष मनमोहन अधिकारी निर्वाचित भए । अधिकारीले नेपाली कांग्रेसका भेसबहादुर नेपालीलाई पराजित गरेका थिए । त्यसपछि २०५१ सालमा भएको निर्वाचनमा समेत एमालेकै लीला श्रेष्ठ सुब्बा निर्वाचित भइन् । २०५१ मा निर्वाचित सुब्बा मुलुककै पहिलो महिला उपसभामुखसमेत त्यही प्रतिनिधिसभाको कार्यकालमा बनिन् ।

२०५६ मा समेत एमालेले नै चुनावमा जित निकाल्यो । एमाले विभाजन भएर माले भएको बेला समेत एमालेबाट कुन्ता शर्मा निर्वाचित भइन् । २०६४ को पहिलो संविधानसभा निर्वाचनमा एमालेको विजय यात्रामा ब्रेक लाग्यो । वामपन्थी विचारकै अर्को दल तत्कालीन माओवादीका किरण राई निर्वाचित भए । एमालेका मनोज मेन्याङ्बोलाई पराजित गर्दै राई निर्वाचित भएका थिए ।

२०७० को दोस्रो संविधानसभा निर्वाचनमा भने एमालेका कृष्णकुमार राईले जितेका थिए । पछिल्लो २०७४ को प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा समेत एमाले विजयी भएको थियो । सुनसरीको चारवटा क्षेत्र मध्ये ३ क्षेत्रमा कांग्रेसले विजय हासिल गर्दा सुनसरी एकमा भने जयकुमार राई विजयी भएका थिए।

प्रतिनिधिसभामा एमाले र कांग्रेसकै छैनन् उम्मेदवार

२०७४ सालको प्रतिनिधिसभा निर्वाचन कांग्रेसका लागि ठूलो हार थियो । प्रदेश एकका २८ मध्ये ५ स्थानमा मात्र कांग्रेसले प्रतिनिधिसभाको निर्वाचन जितेको थियो । प्रदेशभरि कांग्रेसको उपस्थिति राम्रो थिएन । तर, सुनसरीमा भने कांग्रेसको उपस्थिति राम्रो देखियो । किनकि प्रदेशभर जितेको ५ सिटमध्ये ३ सिट भने सुनसरीबाट जितेको थियो ।

सुनसरीका ४ वटा निर्वाचन क्षेत्रमध्ये क्षेत्र नम्बर एकमा मात्र कांग्रेस उम्मेदवार थिएन त्यति बेला । बाँकी रहेका क्षेत्र नम्बर २, ३ र ४ मा कांग्रेसका सीताराम मेहता, विजयकुमार गच्छदार र ज्ञानेन्द्रबहादुर कार्कीले जितेका थिए । हुन त क्षेत्र नम्बर एकभित्र पर्ने धरानसमेतको क्षेत्रमा कांग्रेसको उपस्थिति कमजोर भने थिएन । तर, कांग्रेसले सुनसरीमा तत्कालीन सङ्घीय समाजवादी फोरम (हालको जसपा) सँग तालमेल गरेको थियो । त्यसैले सुनसरी एकमा अशोक राईलाई कांग्रेसले समर्थन गरेको थियो ।

२०७४ देखि २०७९ को निर्वाचनमा आउँदा कांग्रेसको समर्थन भने ठ्याक्कै उल्टो भएको छ । अघिल्लो निर्वाचनमा अशोक राईलाई जिताउन लागेको कांग्रेस योपटक भने माओवादी जिताउन लागिपरेकाे छ । २०१५ सालको निर्वाचन जितेको यही क्षेत्रमा कांग्रेसले अघिल्लो निर्वाचनमा पनि आफ्नो उम्मेदवार उठाएन । अहिले पनि उठाएन । २०७४ को निर्वाचनमा जसपालाई साथ दिएको कांग्रेसले २०७९ निर्वाचनमा भने माओवादीलाई प्रतिनिधिसभामा साथ दिएको छ ।

सत्तारुढ गठबन्धनबाट माओवादी केन्द्रलाई यो क्षेत्रको प्रतिनिधिसभाको सिट भाग परेको छ भने दुई प्रदेशसभामा कांग्रेस र एकीकृत समाजवादीका उम्मेदवार छन् । प्रतिनिधिसभामा माओवादीका मुक्साहाङ मेन्याङ्बोलाई कांग्रेसले समर्थन गरेको छ ।

अहिले कांग्रेस जस्तै अवस्थामा छ एमालेमा । अघिल्लो निर्वाचनमा अशोक राईलाई हराएर आफ्ना उम्मेदवार जयकुमार राईलाई जिताएको एमाले योपटक भने अशोक राईका लागि भोट माग्दैछ । यसअघि माओवादीलाई साथ लिएर अशोक राईविरुद्ध चुनाव लडेको एमाले पनि योपटक उम्मेदवारविहीन छ ।

हुन त राजनीतिक रूपमा सुनसरी क्षेत्र नम्बर एकका दुई प्रमुख शक्ति हुन् नेकपा एमाले र नेपाली कांग्रेस । तर, यी दुवै पार्टीहरूका आफ्नो उम्मेदवार भने यो क्षेत्रमा हुने छैनन् । एमालेको पछिल्लो संसदीय निर्वाचनमा सुनसरीको ४ वटा क्षेत्रमध्ये यही क्षेत्र नम्बर एकमा मात्र विजय हासिल गरेको थियो ।

एमालेले जसपासँग गरेको गठबन्धनको तालमेलले गर्दा सुनसरी एक जसपाको भागमा पर्‍यो । जसपाका वरिष्ठ नेता अशोककुमार राई चुनाव लड्ने भएकाले एमालेले जसपालाई प्रतिनिधिसभा सहयोग गर्ने भएको छ । प्रदेशका दुई क्षेत्रमा भने जसपाले एमालेलाई सघाउने छ ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज ३१, २०७९ १०:००