सुदूरपश्चिम एमालेमा भट्ट–थापा र रावलको त्रिपक्षीय द्वन्द्व, चुनावमा एमालेलाई लाग्नसक्छ धक्का

सुदूरपश्चिम एमालेमा भट्ट–थापा र रावलको त्रिपक्षीय द्वन्द्व, चुनावमा एमालेलाई लाग्नसक्छ धक्का

A+ A A-

२८ असाेजमा बसेकाे एमाले अछाम जिल्ला कमिटीको बैठक चुनावमा केन्द्रित थियो । जब जिल्ला इन्चार्जसमेत रहेका अछाम १ का प्रतिनिधिसभा सदस्य उम्मेदवार झपट बोहराकाे बोल्ने पालाे आयाे । बोल्ने क्रममा उनले ठूलाे दिक्दारी पाेखे ।

पूर्वउपाध्यक्ष भीम रावललाई पन्छाएर एमालेले बोहरालाई अछाम १ बाट उम्मेदवार बनायाे । रावलकाे नाम सिफारिस गर्न बसेकाे बैठकमा बाेहोरा स्वयम्‌ उपस्थित थिए । तर, समयक्रममा उनैले टिकट पाएपछि जिल्लामा उनकाे आलाेचना भइरहेकाे छ । बैठकमा आफू चेपुवामा परेकाे उनकाे गुनासाे थियाे ।

पहिलाे, जिल्लाबाट किन एकल नाम सिफारिस गरेकाे भनेर नेतृत्वकाे हप्की खाएँ । दोस्रो, टिकट पाएपछि रावल रुष्ट मात्र भएनन्, मविरुद्ध नाराबाजी र कालो झण्डासमेत देखाए । तेस्राे, कार्यकर्ताले पनि रावलकाे टिकट खाेसेकाे भन्दै आफूमाथि अनेक आराेप लगाइरहेकाेमा दुःखी बाेहरा बाेल्ने क्रममा यति बहकिए कि 'यसरी बाँच्नुभन्दा त काल आए राम्रो हुन्थ्यो' भन्न भ्याए ।

उनी किन यतिधेरै भावुक भए ? भन्छन्, ‘मैले यो झन्झट व्यहोर्नुभन्दा मरेको भए ठीक हुन्थ्याे भनेकै हाे । एकल सिफारिस गर्दा इन्चार्ज भएर के हेरिस् भनेर हप्काए । टिकट नपाउँदा भीम दाइ रुष्ट भएर नेता-कार्यकर्ता टाढिन्छन् । टिकट पाएर के गर्नु सबैले टाढा सोचेपछि ?’

बोहरा उम्मेदवारी दर्ता गर्न जाँदा अछाम १ मा उनीविरुद्ध नारा जुलुस र कालो झण्डा देखाइएकाे थियाे । आफू चुनावको तयारीमा नरहेकाे र मानसिक रूपमा पनि चुनावमा उठ्ने योजना नभएका बेला पार्टीले जिम्मेवारी दिएकाले आन्तरिक विवादले चुनाैती थपिएकाे उनले बताए । 'अझ दुई महिना पहिले नै प्रदेशसभा र प्रतिनिधिसभामा कहीँ पनि चुनाव नलड्ने घोषणा गरेको थिएँ । तर, अन्तिमा मलाई टिकट आयो,' बाेहराले भने, 'याे हर्ष खुसीभन्दा पनि आरोप नै आरोप लागेर आयाे ।'

२०७४ को चुनावमा एमाले-माओवादी गठबन्धनबाट एमालेले सुदूरपश्चिम प्रदेशका नौ जिल्लाका १६ मध्ये ११ सिटमा विजय हासिल गरेको थियो । पार्टी एकताकाे साढे तीन वर्षमै माओवादी केन्द्र र एमाले फेरि विभाजित भए । विभाजनपछि केही माओवादीका नेताहरू एमालेमा नै बसे । माओवादी पृष्ठभूमिका माथिल्लाे तहका नेतामध्ये एक लेखराज भट्ट एमालेमै रहे । हाल उनी पार्टी सचिव एवं सुदूरपश्चिम इन्चार्ज छन् ।

नेकपा विभाजनकाे केही महिनापछि एमाले पुनः विभाजित भयो । गत वर्ष ९ भदौमा एमाले विभाजन भई माधव नेपालको नेतृत्वमा नेकपा एकीकृत समाजवादी पार्टी जन्मियो । विभाजनकाे सबैभन्दा ठूलाे असर परेकाे भनिएकाे सुदूरपश्चिममा स्थानीय निर्वाचनमा केही शक्ति फर्काउन एमाले सफल भए पनि ४ मंसिरकाे चुनाव सहज देखिँदैन ।

एमालेमा १० बुँदे सहमति गरेर विभाजनकाे विपक्षमा रहने नेता हुन् रावल । उनी १०औँ महाधिवेशनमा एमाले अध्यक्षमा केपी ओलीका प्रत्यासी थिए । फराकिलाे मतान्तरले पराजित भए पनि ओलीलाई सर्वसम्मत हुन नदिनुलाई नै उनले सफलता माने । एमाले विधानअनुसार, केन्द्रीय सदस्य निर्वाचित भएर पनि उनले स्वीकारेनन् । त्यसले उनलाई पार्टीकाे स्थायी कमिटीमा पुग्ने बाटाे बन्द भयाे । प्रतिनिधिसभाको कार्यकाल पूरा भएपछि रावलकाे एमालेमा हैसियत संगठित सदस्य मात्र रह्याे ।

अछाम १ बाट सर्वसम्मत प्रतिनिधिसभा सदस्यका लागि सिफारिस भएका रावललाई ओलीले पार्टी सम्पर्कमा नरहेकाे भन्दै टिकट दिएनन् । रावलको ठाउँमा जिल्ला इन्जार्ज बोहराकाे हातमा टिकट थमाइयाे । जुन असन्तुष्टि अझैसम्म छ ।

टिकट वितरण पछिको विवाद

२३ असाेजमा बोहरा एमाले नेता-कार्यकर्तासहित उम्मेदवारी दर्ता गर्न जाँदै गर्दा रावलका समर्थकले 'एमाले जिन्दावाद, केपी ओली मुर्दावाद' काे नारा लगाए । बोहरालाई कालो झण्डा पनि देखाए । यसले एमालेभित्रकाे विवाद कुन हदसम्म छ भन्ने देखाउँछ ।

केही दिनअघि काठमाडौंमा पत्रकार सम्मेलन गर्दै रावलले टिकट पाएका एमालेका सबै उम्मेदवारलाई भोट माग्न नसक्ने बताए । उनले अध्यक्ष ओलीमाथि गम्भीर आरोपसमेत लगाए । त्यसकाे असर चुनावमा पर्ने देखिएको छ । त्यसाे त, रावलकाे वर्चश्व र लाेकप्रियता पछिल्लाे समय घट्दाे छ । एमाले विभाजनकै बेला उनकाे समूहका अधिकांश नेता-कार्यकर्ता नेकपा एसतर्फ लागे । प्रदेशसभामा नेकपा एस सबैभन्दा ठूलाे पार्टी बन्याे ।

रावलकाे असन्तुष्टिकाे केही असर सुदूरपश्चिम प्रदेशमा देखिने एमाले नेता-कार्यकर्ता बताउँछन् ।

पहिले रावलले थापालाई रोके, अहिले थापाले रावललाई

अघिल्लो चुनावमा एमाले नेता कर्ण थापालाई मुख्यमन्त्री बनाउने योजनासहित सुदूरपश्चिमबाट समानुपातिक उम्मेदवार बनाइएको थियो । थापा समानुपातिक सांसद बन्ने लगभग पक्काजस्तै थियो । समानुपातिक सूचीमा उनको नाम पहिलो नम्बरमा थियो ।

त्यतिबेला थापालाई रोक्न रावलले अर्काे खेलोफड्को गरे । रावलले उम्मेदवारी दर्ताको दिन कञ्चनपुर क्षेत्र नम्बर १ ‘ख’ मा टिकट पाएर उम्मेदवारी दर्ता गर्न गएकी मर्यादा विष्टको टिकट खोसेर बलवीर चौधरीलाई टिकट दिए । रावलले गर्दा समानुपातिक मत धेरै भएर पनि महिला समावेशीकाे सन्तुलन बिग्रिएर थापा सांसद हुनबाट राेकिए । रावल र थापाकाे कलहकाे एउटा कारण त्याे बन्न पुग्याे ।

त्यसैकाे बदला अहिले थापाले रावलसँग लिएकाे चर्चा सुदूरपश्चिममा छ । अछाम १ बाट सर्वसम्मत सिफारिस भएका रावलकाे टिकट ओली एक्लैको चाहनाले मात्र राेकिएकाे होइन । प्रदेश इन्चार्ज लेखराज भट्टकाे घरमा भट्ट, थापा र अछाम २ मा टिकट पाएका यज्ञ बोगटी बसेर रावललाई जसरी पनि रोक्ने सहमति गरेको रावल पक्षको आरोप छ ।रावलनिकट एक नेताले भने, ‘उनीहरूले गरेको गुटबन्दीबारे हामीले जानकारी पाएका थियौं । रावललाई जसरी पनि रोक्नुपर्छ भन्ने निष्कर्षमा निकालेर उनीहरूले ओलीलाई रिपोर्टिङ पनि गरेका थिए ।’

रावल इन्चार्ज हुँदा थापा प्रदेश कमिटी अध्यक्ष थिए । उनले कहिल्यै पनि सहयोग नगरेको आरोप रावलनिकट नेताहरू लगाउँछन् । एमाले सुदूरपश्चिममा समस्या आउनुमा भट्ट र थापाको भूमिका प्रमुख रहेको रावलनिकट एक केन्द्रीय सदस्य बताउँछन् ।

नेकपा विभाजन भएपछि एमालेमा रावल पूर्ववत् उपाध्यक्ष नै भए । तर, उनी अर्काे समूहमा रहेका बेला इर्न्चाज बनाइएका भट्टलाई नै सुदूरपश्चिम इन्चार्जको जिम्मेवारीलाई निरन्तरता दिइयो । त्याे १० बुँदे सहमतिविपरीत भएकाे भन्दै रावलकाे दूरी ओलीसँग बढ्दै गएकाे थियाे । इन्चार्जबाट हटाएपछि रावलको सम्बन्ध भट्टसँग पनि राम्रो रहेन । थापासँग रावलको सम्बन्ध त पहिले नै पानी बाराबारकाे स्थिति थियो ।

रावल–भट्टबीच तिक्तता, भट्ट-थापामा पनि छैन मेल

माओवादी केन्द्रमा नफर्किएर एमालेमै बसेका भट्टलाई ओलीले सुदूरपश्चिम प्रदेश कमिटीको इन्चार्ज बनाएका थिए । १० बुँदेका अरु सहमति पालना हुँदा पनि सुदूरपश्चिम इन्चार्ज भने रावललाई बनाइएन । अध्यक्ष ओलीले सुदूरपश्चिम प्रदेश इन्चार्जको जिम्मेवारी तोकेको दोस्रो दिन नै भट्ट सुदूरपश्चिम पुगेर गोदावरी नगरपालिका र गौरीगंगा नगरपालिकाका जनप्रतिनिधिलगायत कार्यकर्तासँग इन्चार्ज आफू भएको सन्देश दिए ।

भट्टपछि रावल पनि सुदूरपश्चिम पुगेर धनगढीमा कार्यकर्ता भेलालाई सम्बोधन गरेका थिए । कार्यकर्तासँग भेटघाट गर्न आएको बताउँदै रावलले सुदूरपश्चिम प्रदेशको इन्चार्ज आफू रहेको बताएका थिए । तर, ओलीले भट्टलाई इन्चार्जमा निरन्तरता दिए । भट्टलाई इन्चार्जमा निरन्तरता दिन सहयोग गरे, प्रदेश अध्यक्ष थापाले । सुरुमा भट्ट र थापा एक भएर रावलविरुद्ध लागे, जुन टिकट वितरणसम्म रह्यो ।

खासमा रावललाई किनाराकृत गर्ने हदसम्म भट्ट र थापा मिल्दै आएका छन् । तर, १०औँ महाधिवेशनमा जब भट्ट पार्टी सचिवसहित इञ्चार्ज भए, त्यसपछि थापाको असन्तुष्टि बढ्न थाल्यो । थापा सुदूरपश्चिम प्रदेश इञ्चार्ज हुन चाहेका थिए । तर, ओलीले भट्टलाई नै निरन्तरता दिए ।

भट्टसँग पूर्वमाओवादी पृष्ठभूमिका थोरै नेता मात्रै एमालेमा बसेका थिए । संगठन नभएका भट्टलाई इन्चार्ज दिएकोमा थापा अहिले पनि सन्तुष्ट छैनन् । त्यसकारण थापाले आफूनिकट नेताहरूसँग गुनासो गर्ने गरेका छन् । जसका कारण अहिले भट्ट र थापाको आन्तरिक द्वन्द्व चर्किँदै गएकाे एमाले स्राेतकाे दाबी छ ।

अर्थात्, थापा सचिवको भूमिकामा बसेर भट्टले समन्वय गर्नुपर्ने र पार्टीको इन्चार्ज आफूले पाउनुपर्ने पक्षमा छन् । तर, भट्ट इन्चार्जको भूमिकाबाट दायाँबायाँ हुन तयार छैनन् । तर, विवाद बाहिर ल्याउन भने दुवै चाहँदैनन् । शिलापत्रसँगको कुराकानीमा भट्टलाई आफूले सहयोग नगरेको हल्ला झुटो भएको दाबी गर्छन्, थापा । ‘मैले उहाँलाई के कुरामा सहयोग गर्नु छ र ? पद मैले दिने होइन । यहाँ पूर्वमाओवादी पूर्वएमाले भन्ने नै छैन । हामी सबै एमाले हौँ । मैले सहयोग नगरेको कसैले भन्छ भने त्यो शतप्रतिशत झुटो हो,’ उनले भने ।

एमालेका एक केन्द्रीय सदस्यले थापा र भट्टबीचको सम्बन्ध बिग्रिन थालेको बताउँछन् । ती नेताले भने, ‘रावललाई किनारामा पार्न भट्ट र थापा एक हुनुहुन्छ । स्थानीय तहमा टिकट वितरणमा पनि एक हुनुहुन्थ्याे । तर, आन्तरिक रूपमा भट्ट र थापाबीच पनि सौहार्दपूर्ण सम्बन्ध छैन ।’

त्रिकोणात्मक संघर्षका कारण कमजोर बनेको एमालेमा रावलको टिकट प्रकरणले किचलाे थपिदिएकाे छ । रावलले पत्रकार सम्मेलनमै सुदूरपश्चिममा पनि कसलाई भोट दिने नदिने भनेर साथीहरूसँग सल्लाह गर्ने बताएका थिए । अहिलेसम्म रावल गृहजिल्ला गएका छैनन् । रावल मात्र होइन, उनीनिकट अछामलगायतका जिल्लाका कार्यकर्ता काठमाडौंमै रहेकाे अछामका एक नेताले बताए । टिकट वितरण हुनुभन्दा पहिला सुदूरपश्चिममा ७ सिटसम्म जित्ने आकलन गरेको थियो, एमालेले । टिकट वितरणपछि उत्पन्न विवादले याे जित सुरक्षित गर्न मुस्किल हुने विश्लेषण केहीकाे छ ।

एमाले सुदूरपश्चिम प्रदेश कमिटी सचिव धर्मराज पाठकले हिजो के थियो, कस्तो थियो भन्ने कुरा चुनावका बेला प्रमुख नहुने बताउँछन् । 'चुनावमा एमाले सुदूरपश्चिम प्रदेश कमिटी एक ढिक्का छ । हामी यो प्रदेशमा सबैभन्दा ठूलो पार्टी बन्ने लक्ष्यसहित लागेका छाैँ,' उनले भने, 'नेता-कार्यकर्ताहरू त्यही हिसाबले खटेका छन् ।'

चुनावमा टिकटकाे आकांक्षा धेरैले राख्ने भए पनि पार्टीले सबैलाई उम्मेदवार बनाउन नसक्ने उल्लेख गर्दै उनले टिकट नपाउँदैमा असन्तुष्टि जनाउने कुरा ठीक नभएकाे बताए । भीम रावल पार्टीका आधिकारिक नेता नभएकाले उनले भन्ने कुराकाे अर्थ नहुने उल्लेख गर्दै पाठकले भने, 'पूर्व नेताको हैसियतमा पत्रकार सम्मेलन गरे पनि जिल्लामा त्यसको असर छैन । माथि नेतृत्व तहमा भए, थाहा भएन ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज ३१, २०७९ १५:२४