१६ वर्षदेखि आफ्नै घरमा बाँधिएकी मनमाया (भिडियाेसहित)

A+ A A-

पुरानो दुई तले काठे घर । ठूलो हावा आउँदा ढल्लाजस्तो । घरको पहिलो तलाको बरन्डामा देखिन्छिन्, एक युवती । उनी चार पाउ टेकेर बस्छिन् कि घोप्टो परेर भुइँमा पल्टिएकी हुन्छिन् ।

उनी बरन्डाबाट अन्त जान सक्दिनन् किनकि उनको खुट्टामा डोरी बाँधिएको छ ।उनको नाम मनमाया सुवेदी । उमेर २२ वर्ष । वर्ण गोरी तर मयलले छपक्क छोपेको छ शरीरलाई । माटे भुइँमा पल्टिने भएकाले उनले लगाएको कपडाको रंग छुट्याउन पनि गाह्रो हुन्छ ।

उनी प्रस्टसँग बोल्न सक्दिनन् । बुझ्दैनन् उनको आवाज कसैले । कोही नयाँ मान्छे देख्दा अनुहारमा हेरेर ट्वाल्ल पर्छिन् । एकछिनपछि हात उठाउँछिन्, मानौं सानो बच्चा । माया देखायो भने हातमा समाउँछिन्, सुमसुम्याउँछिन् आमाबालाई झैं ।
आमा नरमाया सुवेदी, वर्ष ६१ । कम सुन्छिन् कान । कुरा कमै बुझ्छिन् । गाउँलेहरुले उनलाई ‘लाटी’ ‘लट्यांग्री’को उपनाम दिएका छन् ।

मनमायाको बुबाको ६ वर्षअघि नै मृत्यु भएको रहेछ । क्यान्सरको उपचार गराउने पैसा नभएकै कारण उनले धर्ती छाडेछन् । ३१ वर्षीय दाजु झमकबहादुर पनि मानसिक रूपमा अस्वस्थ छन् । मजदुरी गर्छन् । उनले आफूले कमाएको आफैं सक्छन् । घरै त्यति आउँदैनन् ।नरमायाकी बुहारी पनि ४ वर्षअघि माइत गएकी थिइन्, फर्केर आइनन् ।

मनमाया र डोरीको नाता गाँसिएको १६ वर्ष भयो। २७ चैत २०५४ मा जन्मिएकी मनमाया सानोमा बामे सरेर यताउति गर्थिन् ।

उनी ६ वर्षको हुँदा उनमा एकाएक परिवर्तन देखियो । उनी आक्रामक र उत्तेजित बन्न थालिन् । उनी अगाडि आएका मान्छेलाई आक्रमण गर्थिन्, जे पायो त्यहीले ।

मनमायाले आफ्नो दिशा आफैं खान थालिन् ।

अभिभावक उनको खट्टामा डोरी बाँध्थे र काममा जान्थे । यसपछि मनमाया झन् समस्यामा जकडिँदै गइन् । अभिभावक हरिकंगाल । उपचार गराउने सकेनन् सामार्थ्य थिएन ।

ऋण कसैले नपत्याउने ।

पैसा नभएकै कारण मनमायाको खुट्टाको डोरी फुकेन । पैसा अभावकै कारण मनमायाका बुबा गए, नफर्किने गरी । पैसा अभावकै कारण आमाले कानको उपचार गराउन सकिनन् । उनी अचेल निकै कम सुन्न सक्छिन् ।

मनमायाले अपांगता परिचयपत्र त पाएकी छन् । उनले पाउने अपांगता भत्ताले आमाले घर चलाएकी छन् । उपचार त टाढाकै कुरा हो ।

‘हामीले दुई छाक राम्रोसँग नखाएको कति वर्ष भइसक्यो ?’ रुन्चे हाँसो हाँस्दै नरमायाले भनिन्, ‘यसको उपचार गर्न पैसा कहाँबाट ल्याऊँ ?’कसैले एक सय रुपैयाँ पनि ऋण नदिएको उनले गुनासो गरिन् । छोरीतिर देखाउँदै उनले भनिन्, ‘बरु तपाईंहरुले कतै कोठा खोजेर यसलाई र मलाई राखिदिनू न । मलाई यहाँ बस्न फिटिक्कै मन छैन । बुढेसकालमा भोकैले मरिन्छ कि जस्तो भइसक्यो । यसको भत्ता आउँछ, त्यो पैसाले भाडा तिर्नुपर्छ ।’

नरमायालाई थाहै छैन, महँगी कहाँ पुग्यो ? बाह्र–पन्ध्र सयले भाडा तिर्नेदेखि घर गर्जो टार्नेसम्मको कल्पना गर्छिन् उनी ।
नरमाया इच्छा छ, उपचार गराउनुअघि मीठो मसिनो खुवाएर छोरीको आँत बुझाउने अनि एक सय रुपैयाँ पनि नपत्याउने छिमेकीबाट टाढिने ।

उदयपुरको बेलका नगरपालिका–३ कालिखोलामा छ उनको घर । घर त छ तर भर छैन । लड्छ कति खेर थाहा छैन ।

अप्ठ्यारो भर्‍याङबाट तल ओर्लिंदै उनले भनिन्, ‘म त मरे पनि केही छैन, मेरो शेखपछि छोरीको हालत सम्झेर साह्रै पीर लागेको छ ।’ आमा न परिन्, बरु बाँधिएरै बाचोस् तर आफूले जस्तै हेरचाह गरिदिने कोही भइदिए हुन्थ्यो भन्ने उनलाई लागेको छ । उनी एकपेट मात्रै खाएर भए पनि छोरीलाई दुई छाक पेटभरि खुवाउन चाहन्छिन् ।

लाऊँलाऊँ खाऊँखाऊँ भन्ने उमेरमा मनमायाको दुनियाँ त्यही घरको बरन्डा भएको छ । उनको जीवनलाई दुई हाते डोरीले अल्झाएको छ । छैन, त्योभन्दा बाहिर उनको संसार । उनले कालिखोलाभन्दा अन्तको हावापानीसँग साक्षात्कार गर्ने अवसर पाएकी छैनन् ।

छेउमै जोडिएको छ, भाइ बुहारीको घर । उनीहरुको आर्थिक अवस्था पनि निको छैन । मनमायाका काका विदेशमा छन् । रोगी हुँदा हुँदै पनि उनी घरगर्जो टार्न बिदेसिएका हुन् । घरमा काकी र उनका छोरा बस्छन् त्यसैले आफन्तबाट पनि नरमायाले अपेक्षा गर्नु बेकारजस्तै छ ।

नरमायाकी छिमेकी पूर्णमाया फुयाँल दुई आमाछोरीको विजोग भएको बताउँछिन् । ‘हामीले सहयोग नगरेको होइन,’ उनी भन्छिन्, ‘तर, सधैंभरि सहयोग गर्न त हाम्रो आर्थिक अवस्था पनि कमजोर नै छ ।’उनका अनुसार १६ वर्षदेखि नरमायाले नारकीय जीवन बिताइरहेकी छन् । ‘हामी यहाँ बसाइँ आउँदा यो ७ वर्षकी थिई । त्यतिबेलै यसका खुट्टा बाँधिएको थियो,’ मनमायातिर इसारा गर्दै पूर्णमायाले भनिन्, ‘यो सँग यसका बाआमाले पनि सारै दुःख काटेका छन् । बा त मरेर गए, यी दुई आमाछोरीको विजोग देख्दा आँखा रसाउँछन् ।’

मनमायालाई अहिलेसम्म अस्पताल नलगिएकाले उनको रोगबारे थाहा हुन नसकेको उनकी काकी एकुकुमारी सुवेदीले बताइन् । ‘के रोग लागेको भन्ने कुरा थाहा पाउन त अस्पताल लानुपर्‍याे नि,’ उनले भनिन्, ‘अस्पतालमा धेरै खर्च हुने डरले अस्पताल लगिएन ।’

यस्तै, रोगी बालबच्चाको उपचार विभिन्न संघसंस्थाको सहयोगमा भइरहेको भन्ने आफूले सुनेको भन्दै उनले अगाडि थपिन्, ‘यसको उपचार गर्न पनि कसैले पहल गरिदिए सारै पुण्य हुन्थ्यो ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, साउन २०, २०७६ ०६:०३