प्रधानमन्त्रीको दौडमा रहेका गगन थापाले भन्न सक्नुपर्छ– शेरबहादुर दाइ, अब विश्राम लिनुस्

प्रधानमन्त्रीको दौडमा रहेका गगन थापाले भन्न सक्नुपर्छ– शेरबहादुर दाइ, अब विश्राम लिनुस्

A+ A A-

कांग्रेस महामन्त्री गगन थापाले असार पहिलो साता एक टेलिभिजन अन्तर्वार्तामा आफू प्रधानमन्त्रीको दौडमा रहेको घोषणा गरेपछि नेपाली राजनीति तरंगित भयो । उनले भनेका थिए, ‘यसपालि प्रधानमन्त्रीका लागि प्रयास गर्ने हो । सकिन्छ सकिँदैन थाहा छैन तर प्रयास अवश्य गर्नेछु ।’

कांग्रेसमा भावी प्रधानमन्त्रीको राजनीतिक ट्र्याक रेकर्डमा प्रशस्तै घात–अन्तर्घात र षड्यन्त्रका दाग देखिन्छन् । अन्तर्घातले किनारमा पुगेका नेता हुन्– कृष्णप्रसाद भट्टराई । २०४८ को आमनिर्वाचन र २०५० को मध्यावधिमा भट्टराईलाई काठमाडौंं क्षेत्र नम्बर १ बाट हराउन मदन भण्डारीको आकर्षण र विद्या भण्डारीप्रतिको सहानुभूति मात्र कारण थिएन । आजपर्यन्त उनी गिरिजाप्रसाद कोइराला समूहको अन्तर्घातको सिकार भए भनिन्छ ।

२०५६ को निर्वाचनमा भावी प्रधानमन्त्री भनेरै अघि सारेर पनि भट्टराईलाई चुनाव जितेपछि अपमानित गरियो । भट्टराईकै चुनावी कमान्डमा कांग्रेसले बहुमत प्राप्त गर्‍यो । तर, उनलाई १० महिनामै सत्ताबाट हटाएर कोइराला प्रधानमन्त्री भए । त्यसैले महामन्त्री थापाको भावी प्रधानमन्त्रीको घोषणाको प्रभाव कांग्रेसवृत्तमा के पर्छ, अहिल्यै भन्न सकिने स्थिति छैन । किनभने नेपाली राजनीति कहिल्यै पनि सिधा रेखामा छैन ।

थोरै नेकपाकालीन सन्दर्भ स्मरण गरौँ । पाँच वर्षअघिको निर्वाचनमा एमाले-माओवादी केन्द्रबीच गठबन्धन हुँदै गर्दा ती दलका नेताहरूले चुनावी सरकारका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवालाई अन्तिम प्रधानमन्त्री मात्र भनेका थिएनन्, आउँदो ५० वर्ष कम्युनिस्ट पार्टीले शासन गर्ने हुङ्कार गरेका थिए । उनीहरूले दाबी गरेझैँ कांग्रेसलाई २३ सिटमा खुम्च्याउँदै प्रदेश र प्रतिनिधिसभा कमरेडहरूले राताम्मे भयो । चुनावपछि पार्टी एकता भई सुविधाजनक बहुमतको वामपन्थी सरकार बन्यो पनि । तर, न एकता जोगियो, न सरकार ।

पार्टीभित्रको किचलो बढ्दै जाँदा प्रधानमन्त्री केपी ओलीले दुईपटक संसद् विघटन गरे । ५० वर्ष शासन गर्छु भन्दै सत्तारोहण गरेको वामपन्थीको एउटा हिस्सा साढे तीन वर्षमै उनै देउवालाई प्रधानमन्त्री बनिदिन गुहार माग्दै बूढानीलकण्ठ धाएको रोचक दृश्य नेपाली राजनीतिमा देखियो ।

भर्खरै कार्यकाल पूरा गरेको प्रतिनिधिसभाको पूवार्द्धमा संसद्‌मा देखिने प्रतिपक्षी अनुहार कमै थिए । प्रमुख प्रतिपक्षी दलका नेता देउवा खासै बोलेनन् । सरकारका काम कारबाहीमा खबरदारी गर्न कांग्रेसबाट गगन थापा र मीनेन्द्र रिजाललगायतका केही नेता मात्र संसद्‌मा उभिन्थे ।

त्यतिबेला प्रधानमन्त्री ओली गम्भीर बिरामी थिए । प्रत्यारोपित मिर्गौैलाले १२ वर्षपछि काम गर्न छाडेको थियो । उनी एण्टीबडी हटाउन सिंगापुर धाइरहेका थिए । त्यही बेला कांग्रेस सांसद थापाले १८ भदौ २०७६ मा संसदमा उभिएर भनेका थिए, ‘कम्युनिस्ट पार्टीका साथीहरूले धेरैपटक प्रधानमन्त्रीलाई बा भनेर सम्बोधन गरेको सुनेको छु । प्रधानमन्त्री बासरह हुनुहुन्छ । हामी हाम्रो बा बिरामी हुनुभएको भए के भन्थ्यौँ ? बा धपेडी नगर्नुस्, आराम गर्नुस्, विश्राम लिनुस् । हामी हाम्रो बालाई त्यसो भन्छौँ तर हाम्रो प्रधानमन्त्री बालाई किन यसो भन्न सक्दैनौँ ?’

पूर्वप्रधानमन्त्रीहरू गिरिजाप्रसाद कोइराला र सुशील कोइरालाप्रति संकेत गर्दै उनले विगतमा कांग्रेसले त्यस्तै गल्ती गरेको स्मरण गरेका थिए । ‘यो गल्ती हिजो हामीले पनि गर्‍यौँ । यो अन्याय हिजो हामीले पनि गर्‍यौँ । सबैभन्दा नजिक बस्ने मान्छेले यो अन्याय गर्‍यो,’ उनले भनेका थिए, ‘यो अन्याय तपाईंहरू नगर्नुस् । यो गल्ती तपाईंहरू नदोहोर्‍याउनुस् ।’

चुनावपछि प्रधानमन्त्रीको प्रतिस्पर्धामा उत्रिने उद्घोष गरिरहँदा थापाले संसद्‌मा उठाएको त्यो सवाल तीन वर्षपछि उनीतिरै फर्किएको छ । ७६ वर्ष नाघेका प्रधानमन्त्री शेरबहादुर देउवाको कमजोर स्वास्थ्य र बडी ल्याङ्ग्वेजले बेलाबखत सार्वजनिक सभा-सम्मेलनमा राष्ट्रिय लज्जा भइरहँदा थापाले भन्न सक्नुपर्छ– ‘शेरबहादुर दाइ, तपाईं विश्राम लिनुस् ।’

बुद्ध जयन्तीका अवसरमा २ जेठमा भारतीय प्रधानमन्त्री नरेन्द्र मोदी भगवान् गौतम बुद्धको जन्मस्थल लुम्बिनी आउँदा देउवाको बडी ल्याङ्ग्वेज अशोभनीय देखिन्थ्यो । न उनी धीर भएर प्रार्थनामा सहभागी भए, न त उनको आसन नै सही थियो । जतिञ्जेल बसे, त्यो समय पनि उनी हाई काढ्दै र्‍याल चुहाइरहेको विरक्तलाग्दो बुढ्यौली दृश्य भाइरल बनेको थियो ।

अर्को त्यस्तै घटना अन्तर्राष्ट्रिय युवा दिवसमा देखियो । २७ साउनमा मुख्य अतिथि बनेर युवालाई सम्बोधन गर्न पुगेका प्रधानमन्त्री देउवा पाँच मिनेटको मन्तव्यको आधाआधी समय खोकेरै बिताए । उनले मन्तव्य त खोक्दै–रोकिँदै पूरा गरे, तर त्यसले कार्यकारीको कमजोर स्वास्थ्य मात्र दर्शाएन, बुढो पुस्ताको नेतृत्वप्रति युवामा पक्कै निराशा जगायो ।

कांग्रेस महामन्त्री थापालाई उही पुरानै प्रश्न फर्किएको छ, कांग्रेस फेरि गल्ती दोहोर्‍याउँदै हो ? त्यसो त, संसदीय राजनीति आदर्शले हैन, गणितले चल्छ । कांग्रेसभित्रको शक्ति सन्तुलनमा प्रधानमन्त्री एवं पार्टी सभापति देउवा अहिले सुविधाजनक अवस्थामा छन् । हिजो कांग्रेसमा कोइरालाहरू हाबी हुँदा ६०/४० को सन्तुलन थियो । तर, १४औँ महाधिवेशनपछि पार्टीमा देउवाको वर्चश्व ७५ प्रतिशत हाराहारी पुगेको छ । २५ प्रतिशत हिस्सा ओगट्ने समूहको बलमा महामन्त्री थापा पार्टी सभापति देउवालाई ‘शेरबहादुर दाइ, अब आराम गर्नुस्’ भन्ने स्थितिमा होलान् ?

जहाँसम्म चुनावपछि देउवालाई चुनौती दिएर संसदीय दलको नेता बन्ने कुरा छ । त्यो पनि सहज छैन । पार्टीका अर्का महामन्त्री विश्वप्रकाश शर्माले गगन थापालाई प्रधानमन्त्री बनाउन आफू पूर्ण साथ रहने बताइसकेका छन् । तर, थापाको घोषणाबारे उनकै समूहका अरु नेता भने मौन छन् । अहिल्यै समानुपातिक बन्दसूचीमा संस्थापनइतर नेताहरू पाखा लगाइएको भन्दै खबरदारी सभा नै भइसकेको छ । पाँचदलीय सत्ता गठबन्धनलाई भागवण्डा मिलाएर कांग्रेसको भागमा ८५–९० सिट पर्न सक्छ । झण्डै ५० प्रतिशत क्षेत्र गठबन्धनका अन्य दललाई छाड्दा संस्थापनइतरका कति आकांक्षीले टिकट पाऊलान् ? शेखर कोइराला समूहले १०० सिट माग्नुको अन्तर्य त्यसैको वरपर छ ।

सिट बाँडफाँट कार्यदलमा महामन्त्री थापाले बारम्बार भनिरहेका छन्, ‘कांग्रेस १०० सिटभन्दा तल ओर्लिए आकांक्षीलाई सम्हाल्न सकिँदैन । त्यसले बागी विद्रोहीको संख्या थपिएर गठबन्धनलाई धक्का पुग्छ ।’ महामन्त्री थापा गठबन्धनको सिट बाँडफाँट कार्यदलमा समेत छन् । शीर्ष तहका बैठकमा पनि उनी सहभागी हुँदै आएका थिए । तर, पछिल्ला केही बैठकमा उनी जान छाडेका छन् । त्यसले कांग्रेसभित्रको असन्तुष्टि भुसको आगोझैँ सल्किरहेको छ ।

शेखर समूहका शीर्ष नेता नदेखिएरै शनिबार खबरदारीसभा गरियो । सोमबार ठमेलमा युवाहरूको रणनीतिक भेला भयो । ती क्षणिक असन्तुष्टि र आक्रोश मात्र हुन् वा त्यसको प्रभाव सिट बाँडफाँटसम्मै पर्छ, त्यसले कांग्रेसको आन्तरिक सन्तुलनको भावी परिस्थिति निर्माण गर्नेछ ।

देउवा मात्र होइन, प्रधानमन्त्रीको लाइनमा बसेका नेपाली राजनीतिका प्रायः सबै शीर्ष नेता स्वस्थानी कथाका शिव शर्मा ब्राह्मणजस्ता सत्तरी कटेका वा त्यही सेरोफेरोका छन् । वृद्धवयका यी नेताबाट १४ वर्षे किशोरावस्थाको गणतन्त्रको सही नेतृत्व भइरहेको छैन । त्यही कारण हो, गगन थापाहरूले गर्ने भाषणमै पनि आमनागरिक खुसी हुनुपर्ने स्थिति ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, असोज १०, २०७९ १६:४०