रेमिट्यान्स भित्र्याउने बा !

A+ A A-

घरको छेउमा एउटा ठूलो बकैनाको रुख थियो । बाको बाभन्दा नि बुढो ! त्यो रुखको स्याउलाले धेरै बाख्राको जीवन धानेको थियो । अझैसम्म धान्दैछ ।

त्यही रुखमा गुँड लगाएर थुप्रै चिबे र जुरेली चरीको वंंश वृद्धि भएको देखेको छु । खुब सुन्दर छ त्यो रुख । अझ गर्मीमा सबैको प्रिय बनिदिन्छ ऊ सबैका लागि । जति छिमले पनि पालुवा बनेर पलाउने गर्छ । मेरो काटेको कपालजस्तै । एक दिन बिहान, त्यो रुखको डालीमा एउटा कौवा आएर बस्यो । लगातार कागकाग भनेर कराउन थाल्यो ।

हजुरआमा पिँढीमा बसेर बत्ती कात्दै हुनुहुन्थ्यो, पूजाका लागि । म माथि चोटामा बसेर गृहकार्य गर्दै थिएँ । हजुरआमा कराउनुभयो, ‘ए बाबु ! त्यो काग बिहानैदेखि खुब कराइरहेको छ । के अशुभ खबर सुनाउन आको हो । भगाइदेऊ ।'

मैले तल ओर्लेर झट्टीले हानेर भगाउने कोसिस गरेँ । काग भाग्यो । तर, केही बेरमै फर्कीफर्की आएर त्यही रुखमा बसेर कराउने काम निरन्तर गरिरह्यो । उफ ! म थाकेँ । तर काग थाकेन । म आफ्नै कोठामा फर्कें । काग त्यो रुख छोडेर फर्केर कतै गएन । रुढिवाद भनौँ या सत्यवाद, मेरो हजुरआमाको कुरा । म अन्योलमा परेँ । बुढीआमाको कुराले मनमा चसक्क चिसो पसेको थियो मेरो । अशुभ खबर ल्याउँछ भन्ने कुराले ।

आमैले बनाएको खाना खाएर स्कुल गएँ । बकैनाको रुखको काग अझै गएको थिएन ।

स्कुलमा दिनभर साथीहरूको साथले कागको कुरा बिर्सें । हजुरआमाले भनेको अशुभ कुरा । दिन बित्यो । झोलामा भएको किताबको ज्ञान दिमागको झोलामा भरेर म स्कुलबाट फर्किएँ ।

घरमा आइपुग्दा सबैको अनुहार मलिन थाकेको जस्तै दिखियो, मेरोजस्तै । मेरो थकाइ भोक र कुदाइको थियो । घरमा भएका अरु सदस्यको मलिन र थाकेको अनुहार पछाडि लुकेको रहस्य बुझ्न गाह्रो भयो मलाई ।

मैले अझै बुझिनँ । के हो फूपू बित्नु भनेको । फूपूले आँखालाई आँसुमा डुबाएर भन्नुभयो, 'तिम्रो बाको मृत्यु भयो रे साउदी अरबमा ।' बल्ल बुझेँ, मैले मेरो प्रिय बाको मृत्युको खबर । आमा र हजुरआमा त्यही भएर पो रुनुभएको रहेछ भनेर थाहा पाएँ ।

सबैभन्दा बढी थकित झण्डैझण्डै सन्तुलन गुम्ने अवस्थामा मेरा आमा र हजुरआमा पुगेका थिए । घरमा गाउँको अन्य मान्छेको उपस्थितिले केही न केही त पक्कै भएको छ भन्ने कुराको आभास मलाई भइसकेको थियो । मलाई देखेर मेरी आमा एक्कासि चिच्याउँदै बाबु भन्दै ग्वाम्लाङ्ग अँगालो हालेर रुनुभयो । के भएको छ घरमा भन्ने कुरा थाहा पाउन सकिरहेको थिइनँ, मैले । म आफ्नो कोठामा गएँ । लुगा फेरेँ । तल पिँढीमा झरे । अघिसम्मको भोक र थकाइ, खै कता हरायो ? थाहै भएन । आँगनको डिलमा बसेको अलि पाका बुढा मान्छेहरू खासखुस खासखुस केके कुरा गर्दै थिए । कस्तो अशुभ खबर सुन्नुपर्‍यो ।

अस्ति भर्खर पल्लो गाउँको माइलो काकाको छोरोको मृत्यु पनि यसरी नै भएको रे ! अझैसम्म लास आइपुगेको छैन । कहिले आइपुग्ने हो, थाहा छैन । अहिले आफ्नै गाउँमा यस्तो अशुभ खबर सुन्नुपर्‍यो ।

कतै, यो खबर सपनाको सपना भए हुन्थ्यो नि । बिजोग नै हुने भो । बालबच्चा सानै छन् । अरु कोही छैन पर गएर कमाउने । तिनीहरूको कुरा सुन्न म अझै नजिक गएँ । अशुभ भन्ने शब्द बारबार मेरो कानमा गुञ्जिरहेको थियो ।

बिहान हजुरआमाले भनेको अशुभ शब्द, अनि कालो कौवा, बकैनाको रुख, एकैपटक घुमिरहेको थियो मेरो मनमा । छिप्पिँदै गएको रातसँगै टाढा पुगेकी फुपू पनि आउनुभयो । यति राति यति धेरै मानिसहरू आजसम्म हाम्रो घरमा जम्मा भएका थिएनन् । धेरै मान्छेहरूको धेरै कुराले निचोड निकाल्यो– भोलिपल्ट सबेरै दुई जना मान्छे शहर जाने ।

अझै मैले कुरा बुझिसकेको थिइनँ । भएको के हो ? बुझ्ने कोसिस नगरेको होइन, तर म फुच्चेको कुरा कसले सुन्थ्यो र ? अन्योलै अन्योलमा निदाएछु । आमाको काखलाई सिरानी बनाएर ।

उज्यालो भइसकेछ । स्कुल जानुपर्छ भनेर अरु दिन जसरी त्यो दिन बिहान आमाले उठाउन आउनुभएन । हिजो आमाको काखलाई सिरानी बनाएर निदाएको म ब्युँझँदा त आफूलाई आफ्नै कोठामा पाएँ । सायद, म सुतेको बेला बोकेर ल्याएर सुताएको होला कसैले । उठेर तल आमा र हजुरआमा भएको ठाउँमा गएँ । मैले सोधेँ, 'आमा के भएको ?' आमा रुनु मात्रै हुन्छ । केही भन्नुहुन्न, कोही बोल्दैनन् ।

सन्नाटा छाएको छ । हिजो बिहान जसरी काग कराएको छैन आज । बाकी बहिनीले मलाई समातेर बाहिर लानुभो अनि भन्नुभो, 'बाबु, अहिले तिमी अलि सानै छौ । अलि बुझ्ने भएपछि थाहा पाउँछौ ।' मैले जिद्दी गरेँ, फुपूसँग, 'म कहिले ठूलो हुने, अनि कहिले बुझ्ने ? मलाई अहिले भन्नुहोस् ।' मेरो जिद्दीको अगाडि टिक्न सक्नुभएन मेरो फुपू । अनि मलाई पहिलोपटक पहिलोचोटि सुनाउनुभयो, फुपूले, 'बाबु ! तिम्रो बा मेरो प्रिय दाइ, उता मुग्लानमा बित्नुभयो रे !'

मैले अझै बुझिनँ । के हो फूपू बित्नु भनेको । फूपूले आँखालाई आँसुमा डुबाएर भन्नुभयो, 'तिम्रो बाको मृत्यु भयो रे साउदी अरबमा ।' बल्ल बुझेँ, मैले मेरो प्रिय बाको मृत्युको खबर । आमा र हजुरआमा त्यही भएर पो रुनुभएको रहेछ भनेर थाहा पाएँ ।

हिजो दुई जना शहर जाने सल्लाह भएअनुसार नै एक जना काका पर्ने र मामा शहर जानुभयो । बालाई विदेश पठाउने काम गरेको मेनपावर अफिस । अफिस पुगेर उता कम्पनीको डिटेल र मृत्युको कारण भरेको कागजका पन्नाहरू बोकेर वैदेशिक रोजगार संघ, श्रम मन्त्रालय अनि परराष्ट्र मन्त्रालयको कोठाको ढोका–ढोका चहारेर अन्त्यमा छिट्टै मेरो बाको लास नेपाल आउने आशाको सानो पोको बोकेर काका र मामा फर्किर्नुभयो ।

देशमा भएको अस्थिर राजनीतिका कारण बेरोजगारको मार खेपेर दुई सालअगाडि जानुभएको थियो मेरो बा, वैदेशिक रोजगारीको लागि साउदी अरब । मनग्य आर्थिक आर्जन गरेर सुनिश्चित भविष्यको जग बसाल्न जानुभएको थियो बा । विधाताको विधानलाई स्वीकार्दै अकल्पनीय मृत्युसँगै सानो परिवारको सानो सपना आधा बाटोमै विसर्जन गर्न विवश हुनुभएको थियो मेरो बा ।

जाँदा जिउँदो हुनुहुन्थ्यो । फर्कंदा लास बनेर आउनुभयो । बाको लास बुझियो । हजुरआमाको इच्छाअनुरूप लासलाई गाउँमै पुर्‍याइयो । मैले हेर्न सकिनँ बाको मुख । म सानै थिएँ । हेर्ने हिम्मतलाई डर नामको तत्त्वले हडपेको थियो ।

बा, मेरो जिन्दगीको मेरुदण्ड । मेरुदण्डबिना कसरी चल्छ होला शरीर ? कसरी चल्यो होला मेरुदण्डबिनाको शरीर ? सम्झेर ल्याउँदा अहिले आङ जिरिङ्ग हुन्छ । बाबिनाको मेरो आमाको जिन्दगीमा कहिल्यै वसन्त र शरद ऋतु आएन । आमाले उदास उमंगबिनाका थुप्रै साँझ र दिनहरू रोएर बिताएको म बाँचुञ्जेल बिर्सने छैन । छोराको मृत्यु वियोगले हजुरआमा पहिलेजस्तो कहिल्यै खुसी भएर बेलुका–बेलुका एकादेशका राजाको कथा सुनाउन राजी हुनुभएन ।

टाढाको ठाउँमा बितेका बाको लास फर्केर आउने दिन कुर्दाकुर्दै दिन बिते, हप्ता बिते, महिना बिते तर बाको लाससहितको रातो बाकस आइपुगेन । घरको सिधा माथि आकाशमा उडेको हवाईजहाज देख्दा लाग्थ्यो, मेरो बाको लास लिएर आको हवाईजहाज त्यही हो ।

प्रतीक्षाको सीमा नाघ्दै थियो । हाम्रो पूरै परिवार शोकाकुल हुँदाहुँदै देश हाँक्ने लाचारीहरूको ढंग देखेर मेरो मन क्रुद्ध बन्दै थियो ।

लगभग एक वर्ष पुग्न केही दिन मात्र बाँकी रहँदा बाको लास रातो बाकसमा आइपुग्यो । देखेको सपना निर्जीव भइसकेको थियो, बाको पार्थिक शरीरजस्तै । जाँदा जिउँदो हुनुहुन्थ्यो । फर्कंदा लास बनेर आउनुभयो । बाको लास बुझियो । हजुरआमाको इच्छाअनुरूप लासलाई गाउँमै पुर्‍याइयो । मैले हेर्न सकिनँ बाको मुख । म सानै थिएँ । हेर्ने हिम्मतलाई डर नामको तत्त्वले हडपेको थियो । अब कहिल्यै हेर्न पाउँदिनँ मैले मेरो बाको अनुहार । फोटोमा सिबाय ।

अरुले हेर्नुभयो । जिउँदो हुँदा नबोल्ने मान्छेले पनि बाको मृत शरीर हेरे । बाँचुञ्जेल बालाई दुस्मन सम्झनेले पनि हाम्रो घरमा आएर दुई शब्द खर्चे बाको बढाइ चढाइमा । भन्दै हुनुहुन्थ्यो हेर्नेहरूले– अनुहार त जस्ताको तस्तै थियो भनेर । विधिवत् दाहसंस्कार गरियो । बाको पार्थिक शरीरका केही अंश आगोसँगै जलेर धुवाँ बनेर हावामा विलीन भएर उडेर गए टाढाटाढा । बाँकी खरानी बनेको मेरो बाको निर्जीव पार्थिक शरीरलाई खोलामा हाले, बगे खोलासँगै कहिल्यै नफर्कने गरी ।

त्यसयता जिन्दगी क्रमशः आफ्नै गतिमा बढ्दैछ । बा बितेको केही वर्षपछि हजुरआमा पनि बित्नुभयो । अब मसँग आमा मात्र हुनुहुन्छ । अनि मसँग छ केवल मेरो जिन्दगी, साथसाथै रेमिट्यान्स भित्र्याउन टाढा पुगेका मेरा बाको मृत्युको कथा ।

प्रकाशित मिति: सोमबार, भदौ २७, २०७९ ०६:१९