सित्तैमा फोटो खिच्न सिकाउँदै घुम्ने फोटोग्राफर (भिडियाेसहित)

A+ A A-

सानो छँदा ओम यादवको रुचि चित्रकलामा थियो । अध्ययन उनले विज्ञान र सूचना प्रविधिमा गरे । जागिर लामो समय आईटी कम्पनीमा खाए । तर, पहिचानचाहिँ फोटोग्राफीमा बनाए । जङ्गल र निकुञ्ज घुमेर यादवले खिचेका कैयौँ तस्वीर चर्चित छन् । २०५५ सालदेखि फोटोग्राफीमा लागेका उनी आज धेरैका गुरु पनि हुन् ।

१५ वर्षअघि स्थापित ‘फोटोवाक नेपाल’ स्टुडियाेका संस्थापक यादव आफू त फोटो खिच्छन् नै, यसप्रति चासो भएकाहरूलाई फिल्डमै लगेर सिकाउँछन् पनि । आउनुहोस्, यसपटक फोटोकारमा वरिष्ठ फोटोग्राफर ओम यादव र उनको फोटोग्राफी अनुभवबारे जानौँ ।

०००

ओम यादवको पुरानो घर सिरहा हो । उनी मामाघर विराटनगरमा जन्मिए । उनका बुवा व्यापारी थिए । ओमले सानैदेखि काठमाडौं बसेर पढे, यतै हुर्किए । ‘आर्टिस्ट’ बन्न चाहन्थे उनी । त्यसैले एसएलसी सकेपछि ‘ड्रइङ पेन्टिङ’ बनाउन थाले । उनको स्वभाव छ, जे गरे पनि दत्तचित्त भएर गर्ने । आर्ट ग्यालरीमा गएर उनले ड्रइङ पेन्टिङ सिके । आफ्नो कला तिखार्न उनले क्याभास लिएर उपत्यकाका डाँडाकाँडा घुमेर पेन्ट गरे ।

पछि यसमा करिअर छैन भन्ने कुरा सुने । त्यसैले उनले विज्ञानहुँदै पढाइलाई आईटीतिर मोडे । अध्ययनपछि आईटी कम्पनीमा जागिर गरे । जहाँ उनी ग्राफिक्स डिजाइन र प्रोगामिङको काम गर्थे । ‘पढाइ र काम जे भए पनि आर्टको नशा मेरो मनमा गढेको थियो । यसले मलाई फोटोग्राफीमा पुर्‍यायो’, यादव भन्छन्, ‘ड्रइङलाई निरन्तरता दिएर राम्रो गर्न सकेको भए त्यही क्षेत्रमा पनि सफल बन्न सकिन्थ्यो होला ।’

आफैँलाई खिच्ने सोख

फोटोकारिता करिअरबारे प्रश्न गर्दा यादवले रोचक जवाफ दिए । उनका अनुसार आफ्नै फोटो खिच्नलाई उनी फोटोग्राफर बन्न चाहन्थे । क्यामेरा पनि आफ्नो फोटो खिच्ने उद्देश्यले नै किनेका रहेछन् । ‘एउटा रिलमा ३६ वटा फोटो आउँथ्यो’, यादव भन्छन्, ‘५/१० वटा फाेटाे साथीहरूको खिचिदिन्थेँ, बाँकी सबै आफ्नै खिचाउँथेँ ।’ आफ्नो फोटो खिचाउनमै उनी रमाउँथे ।

अनि बदलियो सोच

२०५१ सालमा यादव आफ्ना केही साथीसित दक्षिण भारत घुम्न जाने भए । डुलीडुली आफ्नो फोटो खिचाउने योजनामा थिए उनी । तर, एक अमेरिकी पत्रिकाले उनको सोच नै बदलिदियो । टोलीमा उनका एक साथीले फोटोग्राफीसम्बन्धी पत्रिका ल्याएका थिए । गोरखपुरदेखि तीन दिन ट्रेन यात्रा गर्दा यादवले त्यो पत्रिका सिनित्तै पढिभ्याए । फोटोग्राफीलाई ख्यालख्याल ठानेका उनलाई लाग्यो- आफ्नो फोटो खिचाउनुभन्दा धेरै मजा त आफूले खिच्नुमा पो रहेछ !

उनी फिल्मवाला सिङ्गल लेन्स रिफ्लेक्स क्यामेरा लिएर भ्रमणमा निस्केका थिए । ‘मैले आफ्नोबाहेक फोटोहरू खिचेँ’, उनी सम्झिन्छन् । एउटा पत्रिकाले उनलाई सर्लक्कै फोटोग्राफीतिर खिचिदियाे । नेपाल फर्केलगत्तै उनी त्यो पत्रिकाको ग्राहक बने । र, फोटोग्राफी सिक्न दत्तचित्त भएर लागे । सम्बन्धित पुस्तक, म्यागजिन र पत्रिकाहरू किनेर पढे । दुई वर्षमा धेरै कुरा सिके । अनि २०५५ सालदेखि विवाह, व्रतबन्धमा गएर फोटो खिच्न थाले ।

अनि वाइल्डलाइफतिर

बिहे, व्रतबन्धको फोटो खिच्दा उनलाई रमाइलै लागेको थियो । तर, मानिसहरूसँग अन्तर्क्रिया गर्न उनी झिँजाे मान्थे । त्यसैले मान्छेको भिड नहुने फोटोग्राफी शैलीतिर आकर्षित भए । अनि ल्यान्डस्केप, नेचर, वाइल्डलाइफ फोटोग्राफीतिर लागे ।

त्यो बेलासम्म उनी सोखले फोटोग्राफी गरिरहेका थिए । मूल कर्म त आईटी कम्पनीको जागिर नै थियो । जेहाेस्, यादवले क्यामेरामा खास कौशल हासिल गरिसकेका थिए । फलस्वरूप, २०६३ सालमा उनलाई एक फोटोले ‘नेचर फोटोग्राफी कन्टेस्ट’मा प्रथम पुरस्कार जितायो । त्यसपछि फाेटाेग्राफीमा उनी थप उत्साहसाथ सक्रिय भए । २०६८ सालदेखि भने जागिरै छोडेर उनी पूर्णकालीन फोटोग्राफीमा हाेमिए ।

उनले पर्यटन बोर्डका लागि थुप्रै फोटो खिचेका छन् । 'भिजिट नेपाल २०११' मा सरकारले प्रयोग गरेका ११ मध्ये छवटा फोटो ओम यादवले नै खिचेका थिए । 'भिजिट नेपाल २०२०' मा पनि अधिकांश तस्वीर ओम यादवकै थिए । कोभिडका कारण 'भिजिट नेपाल २०२०' स्थगित भएको थियो । उनी जंगली जनावर र चराहरूकाे फोटो खिच्न विभिन्न जिल्ला, निकुञ्जहरूमा पुग्छन् । नेचर र ल्यान्डस्केप फाेटाे खिच्न हिमाल, पहाड, तराई डुल्छन् । हाल उनी वाइल्डलाइफ र नेचर फोटोग्राफीबाहेक पोट्रेट, ट्राभल र स्टुडियो फोटो सुट पनि गर्छन् ।

हाल उनी फोटो वाक नेपाल स्टुडियाे चलाएर बसेका छन् । ललितपुरकाे कुपण्डाेलमा रहेकाे स्टुडियाेबाट उनी फोटोग्राफी भ्रमण, तालिम, प्रदर्शनी सञ्चालन पनि गर्छन् । वरिष्ठ फोटोग्राफर मणि लामाका अनुसार फाेटाेग्राफीपछि ओम यादवलाई अझ मज्जासित चिनाउने काम नै 'फाेटाे वाक' हाे । आउँदो नाेभेम्बरमा फाेटाे वाकले मनाङ ट्रिप तय गरेकाे छ । यसकाे नेतृत्व यादवले नै गर्नेछन् ।

ओम यादवले थुप्रै आकर्षक तस्वीर खिचेका छन् । तीमध्ये केही फोटोहरू तपाईंले यही ‘स्टोरी’को तल उपलब्ध भिडियोमा पनि हेर्न सक्नुहुन्छ । यहाँचाहिँ हामी उनले खिचेका दुइटा तस्वीरका किस्सा भन्दैछाैँ ।

सिकारी र सिकारको पोज

माथिको फोटो हेर्नुस् त- बाघ, बाह्रसिङे र हरिणले कति मजाले पोज दिएका छन् ! घाँसे मैदानमा सिकारी बाघ अनि बाह्रसिङे र हरिणचाहिँ उसका सिकार । यस्ताे क्षण हत्तपत्त कहाँ पाइन्छ र ! बर्दिया राष्ट्रिय निकुञ्जको भेलरट्री भन्ने ठाउँमा ६ दिन लगाएर यादवले यो फोटो खिचेका रहेछन् ।

उनीहरू वाइल्डलाइफ फोटोग्राफीकै लागि भनेर बर्दिया पुगेका थिए । यो यात्रामा बाघको फोटो खिच्ने यादवको चाहना थियो । त्यसैले उनीहरू हरेक दिन आफू बसेको होटलबाट १ घण्टा हिँडेर बाघ आउजाउ गर्ने क्षेत्रमा पुग्थे । अरु जनावर देखिन्थे तर बाघचाहिँ देखिँदैनथ्यो । ‘खाना, खाजा बोकेर हामी दिनभर ढुक्थ्यौँ तर पाँच दिनसम्म बाघ देखिएन’, उनी सम्झिन्छन् ।

याे पनि..

वाइल्डलाइफ फोटोग्राफर हुन के-के गुण चाहिन्छ ?

छैटौँ दिन पनि उनीहरू झाडीमा ढुकेर बसे । भोलिपल्ट नेपालगञ्जबाट काठमाडौं आउने टिकट बुक भइसकेको थियो । ‘मेरा गाइड मलाई बाघको फोटो खिच्ने अवसर नमिलेकोमा बढी चिन्तित थिए । उनी आज बाघ नआएसम्म खानासमेत खान्नँ भनेर बसेका थिए’, यादव सुनाउँछन् ।

गर्मी अचाक्ली थियो । नजिकैको खोलामा बाह्रसिङे र हरिणहरू खोलामा आधा जिउ डुबाएर बसेका थिए । मध्यान्ह १२ बजे खाना खाएपछि निन्द्राले झुल भए उनीहरू । उनीहरूले हेर्न चाहेको बाघचाहिँ खोलापारिको झाडीमा लुकेर बसेको रहेछ ।

याे पनि..

कैदी बाघको कथा : मान्छे खानेले पाउँदैन माफी

बाघ एक्कासि खोला नाघेर हरिणको झुण्डमा आइपुग्यो । हरिणहरूको भागाभाग भयो । बाघले ताकेको हरिणचाहिँ ओम यादवहरू बसेको ठाउँतिर आयो । बाघ त्यसलाई लखेट्दै उनीहरूतिरै आइरहेको थियो । यादवले हतारहतार क्यामेरा निकालेर बाघतिर तेर्स्याए । सायद क्यामेरा टल्केको थाहा पाएर बाघ रोकियो । अनि पछाडि फर्केर अलि पर गयो । र, ओम यादवहरू लुकेको ठाउँतिर हेर्‍यो । आफ्नो साथीलाई लखेटेर फर्किंदै गरेकाे बाघलाई परबाट हेरिरहेका थिए अरु हरिणहरू । यो दृश्यलाई यादवले आफ्नो क्यामेरामा कैद गरिहाले । त्यसपछि बाघ त्यहाँ एकछिन पनि बसेन ।

‘हामी बाघलाई ढुकेर झाडीमा लुकेका थियौँ । बाघचाहिँ हरिणलाई ढुकेर हामी बसेभन्दा अलिकति माथिको झाडीमा बसेको रहेछ’, यादव भन्छन्, ‘एकैपल्ट खोला नाघेर आयो । हरिणहरू तितरबितर भए । बाघ आयो भनेर थाहा हुनेबेलासम्म त ऊ हाम्रैनजिक आइसकेको थियो । हाम्रो कारणले हरिणको ज्यान त जोगियो तर सायद सुत्केरी बघिनी भोकै फर्किई ।’

नदीको मिलन

दुई साताअघि यादवले चितवनमा खिचेको माथिको तस्वीर हेर्नुहोस् त । यो राप्ति र नारायणी दोभानको फोटो हो । नीलो आकाश, पहेँलो बादल, चाैडा जलाशय अनि नाउ खियाउँदै गरेकाे मान्छे । के यो फोटोले तपाईंका आँखालाई एकछिन अड्याउँदैन र ?

तस्वीर चितवनको गोलाघाटमा लिइएको हो । क्याम्पस पढ्दाका एक साथीसित ओम यादव चितवन घुम्न गएका थिए । फोटोग्राफर घुम्न जाँदा क्यामेरा छोड्ने कुरै भएन । घुम्ने क्रममा उनीहरू गोलाघाट पुगे । यहाँ नारायणी र राप्ति नदीको मिलन हुन्छ । दुई ठूला नदी मिसिँदा त्यहाँ जलाशय ठूलो देखिन्छ, सुमद्रजस्तै । नारायणीतिरबाट नवलपरासीको जङ्गल देख्न सकिन्छ । राप्तिपारि त चितवन राष्ट्रिय निकुञ्ज नै भइहाल्यो । सूर्यास्तको समयमा गोलाघाट गएर फोटो खिच्ने, रमाइलो गर्ने योजना उनीहरूले बनाएका थिए । त्यो दिन असाध्यै राम्रो सूर्यास्त भयो । ‘आकाश नीलो थियो । बादलचाहिँ सेतोबाट पहेँलो हुँदै सुन्तला र रातो रङको देखिन्थ्यो । घाम डुब्ने बेलामा हल्का बैजनी रङ भएको थियो । फोटोमा चाहिँ त्यो क्याप्चर गर्न सकिएन । त्यो बेलासम्म लाइट नै गइसकेको थियो । आँखाले चाहिँ देख्न सकिन्थ्यो । मैले त्यो बेला थुप्रै फोटो खिचेको थिएँ’, यादवले सुनाए ।

किस्सा

पाँच वर्षअघि ‘फोटोग्राफी ट्रिप’ लिएर यादवको नेतृत्वमा ६/७ जना चितवनको सौराहा गएका थिए । भ्रमणको अन्तिम दिन उनीहरू हात्ती प्रजनन् केन्द्रपछाडिको जङ्गलहुँदै दूधौरा भन्ने ठाउँतिर जाने भए । त्यहाँ विभिन्न प्रजातिका गोही, कछुवाहरू देख्न पाइन्छ । उनीहरू पैदलै पुगे । हेरे, फोटो खिचे । अनि घाँसे मैदानहुँदै फर्किने भए । त्यहाँ ठूलो घाँसे मैदान छ । परपरसम्म घाँस मात्र देखिन्छ । कतैकतैचाहिँ बयरका बुटाहरू छन् । पुस, माघतिर त घाँस पनि अति नै मसिनो हुन्छ । छेउको जङ्गलमा दुइटा भाले गैँडा जुध्न थाले । गैँडाको लडाइँ लामो समयसम्म हुन्छ । उनीहरू भिड्दैभिड्दै टाढाटाढासम्म पुग्ने गर्छन् । गैँडाबाट जोगिन रुख चाहिन्थ्यो । तर, ओम यादवको टिमकाे छेउछाउ रुख कतै थिएन ।

लडाकु गैँडा उनीहरू भएतिर आइहाले आपत् नै पर्थ्यो । फेरि जुधिरहेका गैँडाले एक्कासि मान्छेलाई देखेमा लड्न छोडेर मान्छेलाई नै आक्रमण गर्न सक्थे । ‘जोगिन हामीलाई रुख भएठाउँतिर भाग्न जरुरी थियो । रुखचाहिँ गैँडा जुधिरहेको ठाउँतिरै थियो’, यादव सम्झिन्छन् ।

गाइडले यादवलाई गैँडा जुधिरहेको क्षेत्रमा देखिएका रुखतिर भाग्न सुझाए । उनीहरू गैँडा भएतिरै दौडिए । ‘सँगैका भाइबहिनीहरूले चाहिँ हामी फोटो खिच्न दौडिरहेको भन्ठानेछन्’, उनी हाँस्छन्, ‘त्यो पनि राम्रै सोचेछन् । भाग्दैछौँ भन्ने थाहा पाएको भए डराएर के गरौँ, कसो गरौँ हुन्थ्यो ।'

दौडँदै जाँदा उनीहरूले एउटा सानो खोल्सो देखे । त्यहाँ केही साना रुख पनि थिए । उनीहरू खोल्सामा लुके । गैँडाहरू झगडा गर्दैगर्दै त्यहाँबाट निकै पर पुगे । ‘पछि गएर बल्ल हामीसँग गएका भाइबहिनीहरूले थाहा पाए- हामी फोटो खिच्न नभएर डरले भागेका थियौँ’, उनले सुनाए ।

फोटो खिच्ने क्रममा यादवले दुईपल्ट बाघबाट जोगिन भाग्नुपरेको थियो । आगामी नाेभेम्बरमा फोटो वाकका लागि उनको नेतृत्वमा एउटा टोली मनाङ जाँदैछ । नोभेम्बरको सुरुमा चितवनमा वाइल्डलाइफ फोटोग्राफी र साेही महिनाकाे तेस्रो साता मनाङमा ट्राभल-ल्यान्डस्केप फोटोग्राफी ट्रिपमा उनकाे टाेली निस्कनेछ ।

(फाेटाेकारका सबै शृङ्खला पढ्न यहाँ क्लिक गर्नुहाेस्)

भिडियाेमा हेर्नुहाेस्ः