गठबन्धनका बीच कसरी जोगाऊला कर्णालीमा एमालेले साख ?

A+ A A-

२०७४ को प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभाको निर्वाचनमा नेकपा माओवादीसँग गठबन्धन गरी पहिलो दल बनेको नेकपा एमालेलाई अहिलेको निर्वाचनमा भने कर्णालीमा आफ्नो साख जोगाउन चुनौती देखिएको छ ।

कर्णालीमा माओवादी केन्द्र, नेपाली कांग्रेस र नेकपा (एकीकृत) समाजवादीबीच चुनावी तालमेल गरिएको छ । संयुक्त रूपमा लड्ने तीनवटा दलसँग एक्लो दलका रूपमा प्रतिस्पर्धा गर्नु नै कर्णालीमा एमालेको साख जोगाउनमा देखिएको मुख्य चुनौती हो ।

कर्णाली प्रदेशका १२ प्रतिनिधिसभा निर्वाचन क्षेत्र छन् । त्यसअन्तर्गत २४ प्रदेशसभा निर्वाचन क्षेत्र छन् ।

२०७४ को निर्वाचनमा एमालेले छवटा प्रतिनिधिसभा र १४ वटा प्रदेशसभा सदस्य जितेको थियो । तत्कालीन समयमा माओवादीसँग तालमेल भए पनि एमालेको २० सदस्यसहित एकल बहुमत प्रदेशसभामा थियो । समानुपातिक प्रणालीमार्फत एमालेका ६ जना सदस्य चुनिएका थिए । गत निर्वाचनमा एमालेले उल्लेख्य मत प्राप्त गरेको सुर्खेत, दैलेख र सल्यानमा समेत एमालेलाई अहिलेको गठबन्धनले चुनौती दिएको छ ।

यद्यपि एमालेले भने सो क्षेत्रमा गठबन्धन भए पनि चुनाव जित्ने दाबी गरेको छ ।

सुर्खेतमा २०७४ मा एमालेले दुई वटै प्रतिनिधिसभा सदस्य जितेको थियो । अहिले पनि एमालेले यी दुई निर्वाचन क्षेत्रलाई सुरक्षित क्षेत्रका रूपमा हेरेको छ । एमाले संसदीय दलका नेता यामलाल कँडेलले भने, ‘कर्णालीमा एमाले जनमतका आधारमा अझै पनि लोकप्रिय पार्टी हो । आगामी मंसिरमा हुने निर्वाचनमा एक्लाएक्लै लड्न आए हामी अझै पहिलो पार्टी बन्न सक्ने आधार छन्, यसमा पनि हामीले सुर्खेतका प्रतिनिधि र प्रदेशसभा दुवैमा जित हासिल गर्छौं ।’

केन्द्रमा गठबन्धन दलहरूबीच भागवण्डाको कुरा नटुंगिँदा कर्णालीमा अझै पनि कुन क्षेत्र कसले लिने भन्ने विषयमा आधिकारिक छलफल भएको छैन । सिट बाँडफाँटमा अन्योल देखिए पनि दलहरूले उम्मेदवार भने धमाधम सिफारिस गरेका छन् ।

नेपाली कांग्रेसले सुर्खेत क्षेत्र नम्बर १ बाट उपसभापति पूर्णबहादुर खड्काको नाम प्रतिनिधिसभामा एकल सिफारिस गरेको छ । खड्का २०७४ को प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा एमालेका ध्रुवकुमार शाहीसँग ३ हजार बढी मतले पराजित भएका थिए ।

माओवादी र एमालेबीच भएको गठबन्धनका कारण हार ब्यहोरेका खड्का यसपालि माओवादीसँगै भएको गठबन्धनमार्फत चुनावी मैदानमा जाँदैछन् । २०७४ को निर्वाचनमा एमालेका शाहीले ३६ हजार ७ सय ५९ मत ल्याएर निर्वाचित हुँदा कांग्रेसका पूर्णबहादुर खड्काले ३३ हजार ३ सय ७७ मतसहित पराजित भएका थिए ।

एमालेले यसपालि पनि शाहीलाई प्रतिनिधिसभातर्फ उम्मेदवार सिफारिस गरेको छ । कांग्रेसभित्रको आन्तरिक किचलोका कारण चुनाव जितिन्छ भन्नेमा एमाले ढुक्क देखिन्छ ।

गत ३० वैशाखको स्थानीय तहको चुनावमा कांग्रेस संस्थापनइतर पक्षको असहयोगका कारण अपेक्षित नतिजा निकाल्न नसकेको निष्कर्ष कांग्रेसले निकालेको छ । यसपटक पनि कांग्रेसको आन्तरिक किचलो हावी हुनुका साथै गठबन्धनबीच नै अन्तर्घात भए एमालेलाई फाइदा पुग्ने अनुमान गरिएको छ । त्यस्तै, सुर्खेत क्षेत्र नम्बर २ मा पनि एमालेले आफूलाई सुरक्षित ठानेको छ ।

२०७४ मा प्रतिनिधिसभामा एमालेका नवराज रावतले ३७ हजार ४ सय ४७ मत ल्याएर निर्वाचित भएका थिए । उनले कांग्रेसका हृदयराम थानीलाई पराजित गरेका थिए । थानीले २८ हजार ६ सय ४६ मत प्राप्त गरेका थिए । आगामी निर्वाचनमा पनि कांग्रेसले थानीलाई अगाडि सारेको छ । थानी संस्थापनइतर पक्षका बलिया नेता मानिन्छन् । स्थानीय तह निर्वाचनमा थानीलाई रुष्ट बनाइएकै कारण सुर्खेतमा कांग्रेसले हार ब्यहोरेको कांग्रेस नेताहरू नै बताउँछन् । एमालेले क्षेत्र नम्बर २ बाट प्रतिनिधिसभाका लागि अमृत बीसी र कुलमणि देवकोटको नाम सिफारिस गरेको छ ।

त्यस्तै, क्षेत्र नम्बर १ बाट उम्मेदवार सिफारिस गर्न नसकेको माओवादीले क्षेत्र नम्बर २ मा भने पार्टी इन्चार्ज झक्कबहादुर मल्ल (सुदीप) लाई उम्मेदवार बनाएको छ । गठबन्धन स्रोतका अुनसार सुर्खेतका दुवै प्रतिनिधिसभा कांग्रेसलाई दिने मुडमा माओवादी रहेको छ ।

सुर्खेतबाहेक अन्य केही जिल्लामा गठबन्धन नभएको खण्डमा एमालेको जित सुनश्चित भएको एमाले स्रोतको दाबी छ । तर, कर्णालीका सबै जिल्लामा गठबन्धन भएको खण्डमा भने एमालेलाई आफ्नो विरासत जोगाउनै गाह्रो देखिएको एक जना राजनीतिक विश्लेषक बताउँछन् ।

तर, एमाले भने कर्णालीमा प्रतिनिधिसभातर्फ ६ सिट ल्याउने दाउमा छ । त्यस्तै, एमालेले दैलेखमा पनि आफूलाई सहज ‘सेफ ल्याण्डिङ्ग’को रूपमा उभ्याउन खोजेको देखिन्छ । दैलेखमा २०७४ को प्रतिनिधिसभा र प्रदेशसभामा एकल जित हासिल गरेको थियो । दैलेखमा माओवादी र समाजवादीको कमजोर मत भएकै कारण गठबन्धन भए पनि चुनाव जितिने आधार रहेको प्रदेशसभा सांसद सुशीला थापा बताउँछिन् ।

प्रतिनिधिसभा सदस्यका लागि २ निर्वाचन क्षेत्र रहेको दैलेखमा प्रत्यक्षतर्फ क्षेत्र नम्बर १ बाट ३ र २ बाट ५ जनालाई सिफारिस गरेको छ ।

त्यस्तै, माओवादीले क्षेत्र नम्बर १ बाट प्रतिनिधिसभातर्फ प्रत्यक्ष निर्वाचका लागि ३ जनाको नाम सिफारिस गरको छ भने क्षेत्र नम्बर २ बाट पनि ३ जना सिफारिस भएका छन् । कांग्रेसबाट क्षेत्र नम्बर १ बाट ५ जना र क्षेत्र नम्बर २ मा पनि ५ जनाको नाम सिफारिस गरेको छ ।

पहिलोपटक प्रतिनिधिसभा निर्वाचनमा डेब्यु गर्न लागेको समाजवादीले निर्वाचन क्षेत्र नम्बर १ बाट अम्मरबहादुर थापा र २ बाट केशरसिंह माझीको नाम सर्वसम्मत सिफारिस गरेको छ । थापा समाजवादीका कर्णाली अध्यक्षसमेत हुन् ।

२०७४ को निर्वाचनमा क्षेत्र नम्बर १ मा एमालेका रवीन्द्रराज शर्माले २३ हजार ७ सय ७३ मत प्राप्त गरी विजयी हुँदा राष्ट्रिय प्रजातन्त्र पार्टीका दीपककुमार शाहीले १७ हजार २ सय ५२ मत ल्याएका थिए । २०७४ मा कांग्रेसले राप्रपालाई साथ दिएको थियो । क्षेत्र नम्बर २ मा गठबन्धनका तर्फबाट एमालेका राजबहादुर बुढाले २३ हजार ३ सय २३ मतसहित प्रतिनिधिसभामा निर्वाचित हुँदा कांग्रेसका शिवराज जोशीले १६ हजार ६ सय ३४ मत प्राप्त गरेका थिए ।

त्यस्तैगरी, सल्यान एमालेले आश गरेको अर्को जिल्ला भनिए पनि समाजवादीको पकड रहेको जिल्लाको रूपमा लिइन्छ । तत्कालीन माओवादी सरकार जोगाउन एमालेबाट ‘फ्लोर क्रस’ गरेका समाजवादीका प्रकाश ज्वालाको नाम प्रतिनिधिसभाका लागि सर्वसम्मत भइसकेको छ । माओवादी र कांग्रेसको आन्तरिक विवादका कारण उम्मेदवार चयन हुन सकेका छैनन् ।

एमालेबाट पार्टीका पोलिटब्युरो सदस्य तथा कर्णाली प्रदेश सह–इन्चार्ज गुलाबजंग शाह प्रतिनिधिसभाको लागि सिफारिस भएका छन् । २०७४ मा माओवादीका टेकबहादुर बस्नेतले ४० हजार ८ सय ९७ मत ल्याएर निर्वाचित हुँदा कांग्रेसका राजेन्द्रबहादुर शाहले २९ हजार ७ सय ६७ मत प्राप्त गरेका थिए । ज्वाला समाजवादीमा लागेपछि सल्यानमा एमाले कमजोर भएको मानिन्छ ।

एक प्रतिनिधिसभा निर्वाचन क्षेत्र रहेको हुम्ला कर्णालीका वर्तमान मुख्यमन्त्री जीवनबहादुर शाहीको गृह जिल्ला हो । उक्त जिल्लाबाट प्रतिनिधिसभा निर्वाचनका लागि शाही एकल सिफारिस भइसकेका छन् । नेकपा एमालेबाट दल रावल पनि प्रतिनिधिसभामा एकल सिफारिसमा परेका छन् । एमालेका केन्द्रीय सदस्य र हुम्ला इन्चार्जसमेत रहेका रावल कर्णाली प्रदेशको सामाजिक विकास मन्त्री बनिसकेका छन् ।

माओवादीबाट प्रतिनिधिसभाका लागि तीन जनाको नाम सिफारिस भएको छ । हुम्लामा नेकपा (एकिकृत) समाजवादी कमजोर छ । यदि माओवादी र कांग्रेसबीच गठबन्धन भएको खण्डमा जीवनबहादुर शाहीले टिकट पाउने र जित्ने सम्भावना धेरै छ । २०७४ को निर्वाचनमा हुम्लाबाट स्वतन्त्र उम्मेदवार छक्कबहादुर लामाले ८ हजार ४ सय ९१ मत ल्याएर निर्वाचित भएका थिए । लामाले कलम चिह्नबाट चुनाव लडेका थिए । माओवादीले टिकट नदिएपछि स्वतन्त्र लडेका लामा हाल एमालेमा समाहित भइसकेका छन् भने उनी यसपटकको निर्वाचनमा सामेल नहुने मुडमा छन् ।

त्यस्तै, मुगुमा एमालेबाट प्रतिनिधिसभा निर्वाचनका लागि पूर्वमन्त्री मोहन बानियाँको नाम सिफारिस भएको छ । कांग्रेसले मुगुका पार्टी सभापति ऐनबहादुर शाहीलाई प्रतिनिधिसभाको उम्मेदवार बनाएको छ । हालसम्म माओवादी र समाजवादीले कुनै उम्मेदवार सिफारिस गरेका छैनन् ।

यहाँ प्रतिनिधिसभामा बाम गठबन्धनका तर्फबाट एमालेका गोपालबहादुर बमले १३ हजार ३४ मत ल्याएर निर्वाचित भएका थिए भने कांग्रेसका हस्तबहादुर मल्लले ९ हजार ८ सय ६१ मत पाएर पराजित भएका थिए । मुगुमा पनि गठबन्धन भएपछि एमालेको पक्षमा मत कम खस्ने देखिन्छ भने यदि गठबन्धन नभएको खण्डमा एमाले नै बलियो देखिन्छ ।

कांग्रेस डोल्पाले प्रतिनिधिसभा निर्वाचनका लागि प्रत्यक्षतर्फ कांग्रेसका केन्द्रीय सदस्य कर्ण बुढालाई एकल उम्मेदवार सिफारिस गरेको छ । यस्तै, एमालेबाट कर्णाली प्रदेशसभा सदस्यसमेत रहेकी बदमीकुमारी बोहोराको नाम एकल सिफारिस गरेको छ ।

माओवादी केन्द्रले प्रतिनिधिसभा निर्वाचनका लागि ३ जनाको नाम सिफारिस गरेको छ । यस्तै, एकीकृत समाजवादीले पूर्व पर्यटन राज्यमन्त्री तथा सांसद धनबहादुर बुढाको एकल नाम सिफारिस गरेको छ ।

२०७४ को निर्वाचनमा प्रतिनिधिसभामा एमालेका धनबहादुर बुढाले ११ हजार ७ सय ६१ मत ल्याएर निर्वाचित भएका थिए भने कांग्रेसका अंगदकुमार बुढाले ३ हजार १ सय ६७ मत पाएका थिए । धनबहादुर अहिले समाजवादीमा छन् । डोल्पामा पनि गठबन्धन भएको खण्डमा एमालेलाई चुनाव जित्न मुस्किल देखिन्छ । डोल्पामा एमालेका प्रभावशाली नेताहरू समाजवादीमा लागेपछि एमाले डोल्पामा कमजोर देखिन्छ ।

नेकपा एमाले जाजरकोटबाट प्रतिनिधिसभाका लागि युवानेता निरज आचार्यको नाम सिफारिस भएको छ । कांग्रेसले राजीव विक्रम शाह र रामजंग शाहको नाम सिफारिस गरेको छ, भने माओवादीबाट शक्ति बस्नेतको नाम चर्चामा छ । माओवादीका प्रभावशाली नेता बस्नेतको गृह जिल्ला जाजरकोटमा प्रतिनिधिसभामा कांग्रेस जाने कि माओवादी जाने भन्नेमा अन्योल छ । बस्नेतले २०७४ को निर्वाचनमा ३२ हजार २ सय ८१ मत ल्याएर विजयी हुँदा उनका प्रतिद्वन्द्वी कांग्रेसका राजीवविक्रम शाहले २३ हजार २ सय ८९ मत पाएर पराजित भएका थिए ।

यसपटक जाजरकोटमा गठबन्धन भएको खण्डमा शक्ति बस्नेत नै प्रत्यक्ष निर्वाचनमा जाने र कांग्रेसका राजविक्रम समानुपातिकमा जाने सोच बनाएको नेताहरू बताउँछन् । त्यसैले जाजरकोटमा पनि एक्लाएक्लै चुनाव लडेपनि एमाले कमजोर देखिएको छ ।

रुकुम कांग्रेसले प्रतिनिधिसभा प्रत्यक्षतर्फ गोपालजङ्ग शाह, प्रेमप्रकाश ओली र यामबहादुर केसीको नाम सिफारिस गरेको छ, भने अन्य कुनै दलले उम्मेदवार चयन गर्न सकेका छैनन् । माओवादीको आधार इलाका रुकुम पश्चिममा माओवादीलाई हल्लाउन सक्ने अर्को दल छैन । २०७४ को चुनावमा माओवादीका प्रभावशाली नेता तथा वर्तमान अर्थमन्त्री जनार्दन शर्माले ३४ हजार ४ सय २ मत ल्याएर प्रतिनिधिसभा जितेका थिए । उनका निकटतम प्रतिद्वन्द्वी कांग्रेसका गोपालजंग शाहले १५ हजार ६ सय ५९ मत पाएका थिए । रुकुमपश्चिम माओवादीको पकट क्षेत्र भएकाले पनि एमाले यहाँ झनै कमजोर छ ।

एमाले कालीकोटले प्रतिनिधिसभातर्फ नगिन्द्र शाही (नेश्नल) लाई सर्वसम्मत सिफारिस गरेको छ । यस्तै, माओवादीबाट प्रतिनिधिसभातर्फ निर्वतमान मुख्यमन्त्री महेन्द्रबहादुर शाही हुँदा नेपाली कांग्रेसले भने अहिलेसम्म सम्भावित उम्मेदवारहरूको सूची तयार गर्न सकेको छैन ।

कालीकोटमा माओवादी बलियो शक्ति मानिन्छ । प्रतिनिधिसभाअन्तर्गत माओवादीका दुर्गबहादुर रावतले २१ हजार १ सय १२ मत ल्याएर निर्वाचित हुँदा कांग्रेका युवा नेता भूपेन्द्रजंग शाहीले १६ हजार ४ सय ७ मत प्राप्त गरेका थिए । संघमा सिफारिस भएपनि निर्वतमान मुख्यमन्त्री शाही पुनः मुख्यमन्त्री बन्ने तयारीका साथ प्रदेशमै आउने आकलन गरिएको छ । जुम्लामा माओवादीले प्रतिनिधिसभातर्फ ४ जनाको नाम सिफारिस गरेको छ ।

प्रत्यक्षतर्फ कर्णालीका पूर्वआन्तरिक मामिला तथा योजनामन्त्री नरेश भण्डारीसमेतको नाम सिफारिस भएको छ । यस्तै, एमालेले पार्टी केन्द्रीय सदस्य रतननाथ योगीको नाम सिफारिस गरेको छ ।

यसअघि जुम्लाबाट प्रतिनिधिसभामा माओवादीका गजेन्द्रबहादुर महतले २२ हजार १ सय ७३ मतसहित निर्वाचित भएका थिए । उनले कांग्रेसका देवेन्द्रबहादुर शाहीलाई १४ हजार १ सय ४९ मत ल्याएर पराजित भएका थिए । गत वैशाख ३० गते भएको स्थानीय तहको मतपरिणामले जुम्लामा पनि एमाले कमजोर नै देखिन्छ ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, भदौ २३, २०७९ २०:२५