किन घट्दैछ शेयरबजार ? विज्ञ भन्छन्- किनबेचमा सतर्क रहौँ

A+ A A-

गएको एकमहिनादेखि शेयरबजार अलमलको अवस्थामा छ । बजारमा साना ठूला उतारचढाव देखिए पनि बजारको लय कस्तो हो भन्ने प्रस्ट हुन सकेको छैन । गत अगस्ट एक तारिखमा २२ सय २४ अंक छोएको बजारले सो रेकर्ड तोड्न नसक्दा नेप्से सूचक २ हजार अंकभन्दा तल नै रुमलिन पुगेको छ ।

आइतबार मात्रै ६ अंकको वृद्धि भएको नेप्सेमा साेमबार ४ अंकको ह्रास देखिएको छ । लगानीकर्ता छोटेलाल रौनियार बजारको लयबारे लगानीकर्ता अन्याेल रहँदा पनि शेयर कारोबारमा ह्रास आएको बताउँछन् । भन्छन्, ‘अहिले देखिएको स्थिर बजारले लगानीकर्तालाई किन्ने कि बेच्ने भन्ने अन्याेलमा पारेको छ ।’

रौनियारले भनेजस्तै १ अगस्टमा २२ सय २४ अंकमा नेप्से पुग्दा एकै दिन ४ अर्ब ६७ करोड रुपैयाँको शेयर खरिदबिक्री गरेका लगानीकर्ता आजको दिनमा ९० करोडमा खुम्चिन पुगेका छन् । अर्थात् १९ सय ७३ अंकमा पुगेको बजारमा मात्र ९० करोडको कारोबार भएको छ । यसले बजारको दिशालाई लिएर अन्याेल बनेका लगानीकर्ताले कारोबारलाई प्राथामिकतामा राख्न छोडेका प्रस्टै देखिन्छ ।

रौनियार आजको कारोबारलाई लिएर लगानीकर्ता शेयर बेच्न र किन्ने दुवै मनसायमा नरहेको देखिएकाे धाराणा व्यक्त गर्छन् । भन्छन्, ‘मनोविज्ञान कमजोर बनिदिँदा बजारमा कारोबार बढ्न पाएको छैन । कारोबार खस्किँदा यसको असर सूचकमा पनि देखिएको हो ।’

उनले भनेजस्तै एक महिनामा २१ दिन रातो क्याण्डेल देखिएको छ भने ८ दिन मात्रै छोटा हरियो क्याण्डेल बने । आज पनि बजारमा नेप्से एकल विन्दुले घटेर छोटो रातो क्याण्डेल बन्न पुग्यो । कारोबार र सूचकमा दुवै घट्दा आउँदा दिन अझै बजार घट्ने हो कि भन्ने संसय पैदा गरेको छ । यदि हिजोको अधिकतम विन्दु १९८७ लाई बजारले पार गरेको भए बजार बढ्न सक्थ्यो वा बजारको लय माथितिर गएको अनुमान गर्न सकिन्थ्यो । तर हिजोको अधिकतम विन्दुलाई नछोई बजार तल नै झर्न पुग्यो साथमा कारोबार रकम पनि खुम्चिदो ह्रास अझै केही दिन रहन सक्ने सम्भावना बढेर गएको छ ।

कारोबार र सूचक दुवै निरन्तर घट्दै गएपछि बजारको दिशालाई लिएर अन्याेलमा परेका लगानीकर्ता पर्ख र हेरको अवस्थामा देखिन्छन् । जसले गर्दा बजारमा न त लगानीकर्ता भित्रिन सकेका छन् न त पुराना लगानीकर्ता बाहिरिन सकेका छन् । लगानीकर्ता श्याम खत्री एक वर्षमा १३ सय अंकले बजार घटिसकेपछि घाटा खाएर शेयर बेच्न नसकेको बताउँछन् । भन्छन्, ‘एक वर्षयता १३ सय अंकको ह्रास आइसकेको छ । अब डराएर बेच्नेहो भने किनेको सावाँ पनि आउँदैन ।’ खत्री बजारले सकारात्मक दिशाको संकेत गर्न नसक्दा पर्ख र हेरको अवस्थामा बस्नुुपरेको बताउँछन् ।

यता लगानीकर्ता रौनियार पनि बजारमा कारोबार घट्नुुलाई लगानीकर्ता सक्रिय नहुनु नै मान्छन् । उनी भन्छन्, ‘छोटो समयमा ठूलो अंकको ह्रास देखिएपछि लगानीकर्ताको शेयरबजारप्रतिको आत्मविश्वास खस्किएको छ । बजारमा क्रय शक्ति कमजोर बनेपछि यसको असर सूचकमा पर्ने गर्छ अहिलेको अवस्था त्यही हो,’ उनले भने ।

निरन्तर घटिरहेको बजारलाई लिएर शेयरबजार विश्लेषकहरू दुईवटा विन्दुमा बजारले टेवा पाउन सक्ने धारणा राख्छ । उनीहरूका अनुसार १९५२ अंक र १९०६ अंकमा टेवा देखिएको हो । तीन कारोबार दिनअघि नेप्से सूचक १९५२ अंकमा पुगेर फर्किएको थियो । तसर्थ यसलाई विश्लेषकहरू बजार फर्कनका लागि टेवा विन्दु मान्छन् भने गत १२ जुलाईमा १९०७ सम्म पुगेर बजार फर्किकै कारण यदि १९५२ को टेवा तोड्दै बजार घटेमा १९०७ अंकमा बलियो टेवा पाउनसक्ने उनीहरूको तर्क छ ।

बजार घटाउने यी हुन् मुख्य कारण

बजार अगाडि बढ्न नसक्नुको प्रमुख कारण यतिबेला लगानीकर्ताहरू बजारमा देखिएको चर्को ब्याजदर, बैंकिङ प्रणालीमा कर्जायोग्य रकमको अभावलाई मान्छन् ।

विगतका इतिहास हेर्ने हो भने पनि बैंकको ब्याजदर र शेयरबजारबीच विपरीतको सम्बन्ध देख्न पाइन्छ । अर्थात् जब बैंकको ब्याजदर बढ्न थाल्छ लगानीकर्ता शेयरबजारको लगानी निक्षेपमा सार्न थाल्छन् । यसले बजार शेयर विक्रय मजबुत बन्दै जान्छ।

यता निक्षेपसँगै कर्जाको पनि ब्याजदर बढ्दा ऋण लिएर शेयरबजारमा लगानी गर्न सकिँदैन । अहिलेको अवस्थालाई हेर्ने हो भने पनि १५ प्रतिशतसम्म पुगेको ब्याजदरमा ऋण लिएर शेयरबजारमा लगानी गर्ने अवस्था देखिँदैन । लगानीकर्ता रौनियार बढेको ब्याजदरले लगानी गर्न लगानीकर्तालाई निरुत्साहित गर्ने धारणा राख्छन् । भन्छन्, ‘१५ प्रतिशत ब्याजमा ऋण लिएर जोखिम कसले लिने ?’

रौनियार बैकिङ प्रणालीमा देखिएको कर्जायोग्य रकम अभावले पनि ब्याजदर बढाउनुका साथै कर्जासमेत प्रवाह हुन नसक्दा ठूलो मात्रामा लगानी शेयरबजारमा भित्रिन सकेको छैन । यसले शेयरको क्रय र विक्रय दुवैको अवस्था कमजोर बनाइदिएको छ ।

यो बेला के गर्ने ?

शेयरबजारका बादशाह मानिने वारेन बफेटले शेयरमन्त्रको रुपमा एउटै कुरा भन्ने गर्थे । ‘जब बजार घट्छ तिमी बजारमा पस र जब बजार बढ्छ, तिमी बजारबाट निस्क ।’ ग्रिन जोन (बढ्दो बजार) बजारमा बिक्री गर्ने र रेड जोन (घट्दो बजार ) मा शेयर किन्ने बानी नै उनको मूल मन्त्र हो । अहिले लगानीकर्ताले पनि यही मन्त्रलाई पछ्याउनुपर्ने तर्क गर्छन् तीन दशक शेयरबजारमा बिताइसकेका पुराना लगानीकर्ता रौनियार पनि ।

उनी भन्छन्, ‘रेड जोनमा इन्भेस्ट गर्दा ग्रिन जोनमा कमाउन सकिन्छ । ऋण नलिई आफैँसँग भएको सम्पत्ति शेयर किन्ने उपयुक्त समय हो ।’ एक वर्षमा १३ सय अंकले नेप्से सूचक घट्दा राम्रा र वित्तीय सूचकहरू बलिया भएका कम्पनीहरूको मूल्य घटेर सस्तोमा आइसकेको छ । वाणिज्य बैंकहरूकै शेयरमूल्य २ सयकै हाराहारीमा आइपुग्दा बजारमा पस्ने सही समय भएको मान्छन् उनी ।

रौनियार अहिलेको लगानीमा मात्रै २५ प्रतिशत जोखिम रहेको बताउँछन् । जसले गर्दा भोलिको दिनमा लगानीकर्ताले सहजै कमाउन सक्ने देखिन्छ । तर, यतिभन्दा भन्दै पनि ऋण गरेर लगानी गर्ने लगानीकर्ता भन्ने उच्च जोखिममा रहने उनको बुझाइ छ। भन्छन्, ‘उच्च ब्याजदरमा ऋण लिँदा लगानीको प्रतिफल तत्काल आउँदैन । छोटो ट्रेड (व्यपार) गर्न नसकेको खण्डमा लगानीकर्ता ब्याज तिर्न नसक्ने अवस्थामा पुग्ने र भएको लगानी पनि गुमाउनसक्ने अवस्था रहन्छ ।’

प्रकाशित मिति: सोमबार, भदौ २०, २०७९ १८:३६