नसर्ने रोगमध्ये दम र मधुमेहबाट जान्छ धेरैको ज्यान

A+ A A-

स्वास्थ्य राज्यमन्त्री सुरेन्द्र कुमार यादवले स्वास्थ्य नीति बनाउँदा जनसंख्यालाई ध्यान नदिएको बताएका छन् । पछिल्लो समय स्वास्थ्य स्थिति झनै कठिन बन्दै गएको अवस्थामा स्वास्थ्य अनुसन्धानलाई बलियो बनाउन जोड दिएका छन् ।

नेपाल अनुसन्धान स्वास्थ्य परिषदको एक कार्यक्रममा बोल्दै राज्यमन्त्री यादवले हरेक बर्ष स्वास्थ्य अवस्था विग्रँदै जानुको कारण पत्ता लगाएर कार्ययोजना बनाउनु उपयुक्त हुने मन्त्री यादव बताए ।

स्वास्थ्य नीति बनाउन अनुसन्धान आवश्यक भएकोले अनुसन्धानलाई अझ सशक्त बनाउन आग्रह गरे । अनुसन्धानमा बजेटको अभाव भए मन्त्रालयले सहयोग गर्ने राज्यमन्त्री यादवको भनाई छ ।

परिषदले सन् २०१६ देखि २०१८ सम्म ३ बर्ष लगाएर नेपालका ७२ जिल्लामा स्वास्थ्य अनुसान्धान गरी प्रतिवेदन सार्वजनिक गरेको थियो । परिषदका कार्यकारी अध्यक्ष प्राडा अन्जनी कुमार झाले अनुसन्धानबाट आएका महत्वपूर्ण तथ्यहरु नीति तथा कार्यक्रममा आउनुपर्ने बताए ।

परिषदले नेपालमा मातृ, शिशु तथा बालबालिका स्वास्थ्य, यूनिभर्सल हेल्थ कभरेज, नसर्ने रोगको भार, मातृ मृत्युदर घटाउन आमा सुरक्षा कार्यक्रम, नेपालमा भेक्टर बर्न डिजिज गरी यी पाँचवटा मुख्य अनुसन्धानलाई स्वास्थ्य कार्यक्रममा राख्न आग्रह गर्दै राज्यमन्त्री डा सुरेन्द्रकुमार यादवलाई बुझाइसकेको छ ।

कार्यक्रममा बोल्दै स्वास्थ्य सचिव रामप्रसाद थपलियाले नीति तथा कार्यक्रममा समेटिएका तर बजेटमा नसमेटिएका भए परिषदलाई जानकारी गराउन आग्रह गरे ।

नेपाल स्वास्थ्य अनुसन्धान परिषदका अध्यक्ष डा. मेघनाथ खनालले दिर्घकालिन नसर्ने रोगहरु विषेशगरी न्यून तथा मध्यम आय भएका देशमा रोग र मृत्युको कारक तत्वको रुपमा रहेको बताए ।

स्वास्थ्य परिषदले गरेको अनुसन्धान प्रतिवेदनको बारेमा जानकारी गराउँदै डा. खनालले नेपालमा मृत्युको मुख्य कारकको रुपमा श्वासप्रश्वास (दिर्घकालिन दम) को समस्या भएको बताए । अनुसन्धान परिषदले ३ बर्ष लगाएर गरेको अनुसन्धानमा मृत्युको दोस्रो कारकको रुपमा मधुमेह देखापरेको छ ।

सन् २०१६ देखि २०१८ सम्म परिषदले २० बर्ष र सो भन्दा माथि उमेरसमुहका १३ हजार २ सयमा सर्वेक्षण गरेको थियो । नेपालका ७२ जिल्लामा गरिएको अनुसन्धानमा दमरोगीको संख्या ११.७ प्रतिशत छ ।

जसमध्ये प्रदेश १ मा ६ दशमलव २, प्रदेश २ मा १६ दशमलब ४, प्रदेश ३ मा ११ दशमलव ७, गण्डकी प्रदेशमा ६ प्रतिशत, प्रदेश ५ मा ९ दशमलव ५, कर्णाली प्रदेशमा २५ दशमलव १ प्रतिशत, सुदुरपश्चिम प्रदेशमा १४ दशमलव ३ प्रतिशत दम रोगी छन् ।

त्यसैगरी मधुमेह ८ दशमलव ६ प्रतिशत, दीर्घकालीन मिर्गौला रोग ६ प्रतिशत र २ दशमलव ९ प्रतिशतमा मुटुरोगको समस्या रहेको पाइएको छ ।

धेरैजसो सुर्तीसेवन, मादक पदार्थको सेवन, दमरोगको जोखिम, रगतमा चिनीको उच्च मात्रा, उच्च रक्तचाप महिलामा भन्दा पुरुषमा बढी देखिएको परिषद्का अधिकृत डा. धिमालले जानकारी दिए ।

नेपालमा दीर्घकालीन नसर्ने रोगको भार बढी भएकोले उचित स्वास्थ्य प्रवद्र्घन र दीर्घकालीन रोग रोकथाम सम्बन्धी कार्यक्रम आवश्यक भएको अनुसन्धानको निष्कर्ष छ ।

प्रकाशित मिति: शुक्रबार, साउन १०, २०७६ ०५:०३