मेयरले चाहे पत्रकार ‘इन’, नभए ‘आउट’

A+ A A-

गत वैशाख ३० को स्थानीय तहको निर्वाचनपछि इटहरी उपमहानगरपालिकामा पहिलोपटक कांग्रेसले चुनाव जित्यो । गठबन्धनबाट चुनावमा प्रत्यासी बनेका कांग्रेस उम्मेदवार हेमकर्ण पौडेल मेयर छन् अहिले ।

हुन त मेयर मात्र जितेजस्तो भएको छ इटहरीमा कांग्रेसलाई । कार्यपालिकामा एमालेकै बहुमत छ । २० वटा वडामध्ये उपमेयरसहित १५ वडाध्यक्ष एमालेबाट निर्वाचित छन् । एमालेले कार्यपालिकामा साथ नदिए पौडेलले आफ्ना एजेन्डा स्थापित गराउनै हम्मे हुने अवस्था छ ।

कार्यपालिकामा अल्पमतमा भएपछि पौडेलले सुरुमै जुक्ति निकाले । कार्यपालिका लाइभ गर्ने । काठमाडौँमा बालेन्द्र शाहको चुनावी प्रचारको त्यो एजेन्डालाई हेमकर्णले अल्पमतको मेयरले प्रयोग गर्ने जुक्तिको रूपमा पौडेलले प्रयोग गरे । त्यसैले पहिलो बैठक लाइभ भयो इटहरीको ।

लाइभ गर्न इटहरीमा उपलब्ध मिडियाहरूलाई आमन्त्रण गरियो । कति मिडिया हाउसलाई त बजेटको व्यवस्थापन हुन्छ भनेरसमेत बोलाइयो । बैठक लाइभ त भयो तर औपचारिक विषय मात्र बैठकमा प्रस्तुत भयो । मिडियालाई आमन्त्रण गरिएको जेठ २७ मा पहिलोपटक पौडेलको अध्यक्षतामा बसेको बैठकमा औपचारिक किसिमका प्रस्तावहरू मात्र थिए ।

मेयर पौडेलको लामो वक्तव्य र लम्बेतान भाषणको सङ्ग्रह कार्यपालिका बैठक बनेको थियो । मतादाताहरूलाई धन्यवाद दिनेदेखि कार्यपालिकाको विषयगत समिति बनाउने एजेन्डा र केही रकमान्तर गर्नेजस्ता औपचारिक विषयहरू मात्र थिए बैठकका एजेन्डा ।

पहिलो बैठक जेठ २७ मा सकियो । असार ९ मा दोस्रो बैठक बोलाइयो । तर, बैठक भने बस्न सकेन । कारण थियो– बजेटसम्बन्धी लफडा । असार ९ गते कांग्रेस र एमालेबीच बजेटमा चर्को असन्तुष्टि थियो । कसले कहाँ योजना पार्ने भन्ने द्वन्द्व । त्यही द्वन्द्व जनताले देख्लान् भन्ने डर मेयर पौडेललाई भयो । दोस्रो बैठक लाइभ नै भएन ।

उक्त विषय उपमहानगरले प्रकाशित गरेको निर्णय प्रतिलिपिले समेत स्पष्ट पार्छ । असार १० को कार्यपालिकाको बैठकमा आठवटा एजेन्डा थिए । प्रायः बजेट र नियुक्तिको । जुन लाइभ देखाइएन ।

बजेट बार्गेनिङमा पत्रकारलाई 'नो इन्ट्री'

असार १० को बैठकपछि असार २२ मा कार्यापालिका बैठक थियो । एजेन्डा बजेटकै । असार १० मा भएको नगरसभामा प्रस्तुत बजेटमाथि शीर्षकगत बाँडफाँट गर्ने एजेन्डा बिहीबारको बैठकमा थियो । तर, बैठक लाइभ थिएन ।

खासमा एमालेको नेतृत्वमा इटहरीको बजेट बन्दै छ । बजेट प्रस्तुत गर्ने उपमेयर सङ्गीता चौधरीसहित बहुमत नगरसभा सदस्यहरू भएकाले इटहरीमा एमाले हस्तक्षेपकारी भूमिकामा छ । त्यही डर मेयर पौडेलमा थियो । एमालेले मात्र बजेट ल्याऊला कि भन्ने तनावमा थिए पौडेल ।

त्यति बुझ्न कठिन नै थिएन, किनकि एमालेकै बहुमत र बजेट प्रस्तुत गर्ने उपमेयरसमेत भएकाले बजेटमा आफ्नो भाग गुम्ला भन्ने डर पौडेलको थियो ।

त्यसैले बजेटमा दफावार छलफल गर्ने भनेर कार्यपालिकाको बैठक पौडेलले बिहीबार बोलाए । खासमा नगरसभामा हुने दफावार छलफल कार्यपालिकामा चल्न लागेको थियो । कुन आयोजनामा कति बजेट भन्ने विषयको दफावार छलफल नगरसभामा हुन्छ । जहाँको छलफल आमनागरिकले समेत हेर्न, देख्न पाउँछन् ।

तर, कार्यपालिकामा भने पौडेलले दफावार बजेटमा हुने महत्त्वपूर्ण छलफलमा भने लाइभ गराएनन् । रिपोर्टिङका लागि पुगेको मलाई समेत रिपोर्टिङको अनुमति दिएनन् पौडेलले ।

बैठक चल्दै गर्दा म पुगेको थिएँ । बाहिर कर्मचारीलाई सोधे, 'बैठक चल्दै हो ?' 'हो' भन्ने जवाफ आएपछि मात्र भित्र छिरेँ, नगर प्रहरीलाई परिचयपत्र देखाएर ।

सायद ब्रेकको समय थियो वा एमालेको छुट्टै बैठक चल्दै गरेको अवस्था थियो । किनभने, कार्यपालिकाको हलमा काङ्ग्रेसबाट निर्वाचित वडाध्यक्षहरू मात्र थिए ।

बैठकको एक कुनामा कुर्सी राखिएको थियो । पहिलो दिन लाइभ हुँदा पत्रकारका लागि राखिएको सोही कुर्सीमा गएर बसेँ । बसेर डायरी मात्र के निकालेको थिएँ, नगरप्रमुख झस्किए ।

उनले सोझै बाहिर जानुस् भन्न सकेनन् । अनि छेउमा रहेका कर्मचारीलाई सोधे, ‘हामीले आज पनि पत्रकारहरूलाई निमन्त्रणा गरेका हौँ र ?’

कर्मचारी अकमक्क परिसकेका थिए, के भन्ने के भनेर । ‘होइन नि’ भनेर पुनः ती कर्मचारीतर्फ पौडेलले हेरे । अनि ती कर्मचारी अलि स्पष्ट बोले, ‘हो नि, बोलाएको छैन ।’

यति संवादमै मैले भेउ पाइसकेको थिएँ । दिमागमा लाग्यो– शासकले जे भन्यो, नोकरशाहीले त्यही सुन्ने र बुझ्ने गर्छन् ।

एक्लो पत्रकार देखेपछि सफ्ट तरिकाले मेयरले पेल्न थालिगए । ‘आज त पत्रकारलाई चिया मात्र खुवाउने हो, चिया खाऊँ,’ उनले भने ।

मैले सोझैँ इग्नोर गरे । ’तपाईंको चिया किन खाने र ? म खान आएको हैन मेयरसा'प । म त काम गर्न आएको यहाँ । अनि अस्ति त कार्यपालिका बैठक खुल्ला हुन्छ भनेको हैन र ?

त्यसपछि पौडेल कुर्सीबाट उठे, बाहिर निस्किन खोजेजस्तो गरेर । म पनि उठेँ, बाहिर निस्किन । भाषा प्रयोग जस्तोसुकै भए पनि पौडेलको अन्तर्य ‘पत्रकार भनेको हामीले बोलाउँदा आउने हो, नबोलाउँदा कार्यपालिका बैठकमा छिर्ने अनुमति हुँदैन’ भन्ने थियो ।

बाहिर निस्किएपछि पौडेलसँग थप सवालजवाफ भयो । उनले भने, ‘भित्र झगडा पनि हुन्छ । सबै झगडा जनतालाई देखाउनु हुँदैन नि त ।’

लगत्तै मैले उत्तर फर्काएँ, ‘ए राम्रो मात्र देखाउने हो ? अप्ठ्यारो पर्दा प्रचार हुने किसिमको बैठकमा बोलाउने, अनि तपाईंलाई नचाहिएको बेलाचैँ निकाल्ने ?’

पौडेलले तत्काल जवाफ दिए, ’यो निकालेको हैन, तर आज बोलाएको छैन क्या तपाईंहरूलाई । बुझ्दिनुस् न ।’

एक्लै भएकाले थप बहस गर्न मन लागेन । किनभने बैठकमा अभद्र व्यवहारको आरोप पनि लाग सक्थ्यो मलाई । कर्मचारीको अघिल्लो स्वीकारोक्ति हेर्दा नै लाग्थ्यो– मेयरले त्यही सही हो त्यहाँ भन्ने टाइपको थियो । अर्थात् मेरोतर्फबाट साक्षी बकपत्र गर्ने कोही थिएजस्तो लागेन ।

त्यसपछि चार तालामाथि रहेको बैठक हलबाट तल झर्दै गर्दा सोचेँ, ‘सत्ताबाहिर हुँदा चिल्ला कुरा गर्नेहरू सत्ताको घिउ लागेपछि झन् खस्रा हुने रै'छन् ।

प्रकाशित मिति: बिहीबार, असार २३, २०७९ २१:३९