मतदाता बन्न पनि सजिलो कहाँ छ र !

A+ A A-

काठमाडौं निर्वाचन अधिकृत कार्यालयमा घामपानी नभनी मानिसहरू लाइनमा छन् ।

घाम जतिजति चर्किएको छ, लाइन उति नै लामो भइरहेको छ । घामपानीको परवाह नगरी छाता ओढेर मानिसहरू बिहानदेखि लाइनमा यसरी उभिएका छन् कि मानौँ, उनीहरूलाई कार्यालयबाट बाँडिरहेको कुरा जसरी पनि लिनु छ ।

त्यसो त सरकारले ‘चानचुने’ कुरा बाँडिरहेको छैन । हरेक पाँच वर्षमा हुने चुनावमा भोट हाल्नका लागि चाहिने मतदाता परिचयपत्रका लागि मानिसहरू लाइनबद्ध भएका हुन् । जसका लागि निर्वाचन कार्यालयले फोटो खिच्नुका साथै नामांकनको काम गरिरहेको छ । देशको रेखाचित्र कोर्ने नेतृत्व छान्नका लागि नागरिकले गरिरहेको यो दुःख मतदाता बन्नका लागि हो ।

६७ वर्षीय निमा दावा शेर्पा काठमाडौं जिल्ला निर्वाचन अधिकृत कार्यालयको लाइनमा उभिइरहेका भेटिए । बिहान ११ बजेदेखि उनी लाइनमा उभिएका हुन् । उनी भोजपुरबाट काठमाडौं मतदाता नामावलीमा नाम सार्न निर्वाचन कार्यालयमा आइपुगेका हुन् ।

भोजपुर नगरपालिका– ७ का मतदाता निमा गएको स्थानीय चुनावमा भोट हाल्नकै लागि मोटो रकम खर्च गरेर भोजपुर पुगेका थिए । यसपटकको संघीय चुनावमा भने उनले काठमाडौंबाटै भोट हाल्ने निर्णय गरेका छन् । ‘१५/१७ हजार खर्च गरेर भोजपुर गएर भोट हाल्न को जाओस् ? त्यसैले मैले काठमाडौंमा नाम सार्न लागेको हो’, उनले भने ।

तनहुँकी ३० वर्षीया सुजना गैरे यसपटकको संघीय चुनावमा पहिलोपटक भोट हाल्ने तयारीमा छिन् । जसका लागि चाहिने मतदाता परिचयपत्र बनाउन र फोटो खिचाउन उनी पनि बिहान १० बजेदेखि नै काठमाडौं निर्वाचन कार्यालयमा पालो पर्खिरहेकी छिन् ।

काठमाडौंमा मतदाता नामावलीमा नाम सार्न र मतदाता परिचयपत्रमा भएका गल्ती सच्याउन यतिखेर निर्वाचन कार्यालयमा मानिसहरूको भिड लागेको देखिन्छ । त्यस्तै, काठमाडौंवासीका लागि नयाँ मतदाता परिचयपत्र बनाउन पनि काठमाडौं जिल्ला समन्वय समितिमा भिड छ । काठमाडौं जिल्ला निर्वाचन कार्यालयमा देशभरका जिल्लाका लागि मतदाता नामावली बनाउन सकिन्छ । जसका कारण अन्य कार्यालयमा भन्दा काठमाडौं निर्वाचन कार्यालयमा भिड लागेको हो । निर्वाचन अधिकृत ठाकुर भट्टराई भन्छन्, ‘आफ्नो गाउँ गएर नयाँ मतदाता परिचयपत्र बनाउन नसक्नेहरूका लागि हामीले सहुलियत रूपमा सेवा दिइराखेका छौँ ।’

यद्यपि, मतदाता नामावलीको अद्यावधिक कार्यक्रम सबै ७७ जिल्ला निर्वाचन कार्यालयहरूमा भइरहेको छ ।

नयाँ मतदाता बनाउन मात्रै होइन मतदाता नामावलीमा भएको गल्ती सच्याउन पनि कार्यालय आउनेहरूको भिड बाक्लै देख्न सकिन्छ । ५१ वर्षीय मनिल मोक्तान आफ्नो मतदाता परिचयपत्रमा भएको नाम सच्याउन बिहान १० बजेदेखि लाइनमा उभिएका थिए । मनिल हुनुपर्नेमा परिचयपत्रमा नाम मिनाल भएपछि उनी नाम सच्याउन आएका हुन् । ५ दशक उमेर नाघेका मोक्तानलाई आउँदो चुनावप्रतिको हुटहुटी कति थियो भने नागरिकता र परिचयपत्रमा नमिलेको नामकै कारण भोलि चुनावमा भोट हाल्न नपाइने हो कि भन्ने चिन्ताले उनलाई कार्यालयसम्म ल्याइपुर्‍याएको थियो ।

नयाँ मतदाता बनाउन, मतदाता नामावलीको नाम सार्न तथा गल्ती सच्याउन निर्वाचन आयोगले निर्वाचन कार्यालयलगायतका प्रशासनिक केन्द्रहरूमा सुविधा दिइरहेको छ । निर्वाचन अधिकृत भट्टराईका अनुसार हाल कार्यालयमा दैनिक १ हजार जना मतदाता परिचयपत्र बनाउन, सार्न र अद्यावधिक गर्न आइपुग्छन् ।

सुरु भएको छैन अनलाइन सेवा

निर्वाचन कार्यालयलगायतका प्रशासनिक केन्द्रहरूमा हाल मतदाता नामावली अद्यावधिकको काम भइरहेको छ । काठमाडौंका मतदातालाई हाल इलाका प्रशासन कार्यालय दक्षिणकाली, इलाका प्रशासन कार्यालय साँखु, जिल्ला प्रशासन कार्यालय काठमाडौं र जिल्ला समन्वय समिति काठमाडौंमा मतदाता नामावलीको काम भइरहेको छ ।

निर्वाचन आयोगले मतदाता नामावलीको अद्यावधिक गर्ने काम अनलाइनमार्फत गर्ने भनेको थियो । तर, आयोगले गर्न सकेको छैन । खासगरी मतदाता नामावली कार्यक्रम बाह्रै महिना चलिरहेको हुन्छ ।

नागरिकता लिनेबित्तिकै सीडीओ कार्यालय र इलाका प्रशासन कार्यालयमा पनि निर्वाचनका कर्मचारी बसेका हुन्छन् । आयोगले नागरिकता लिनेबित्तिकै फोटो खिच्ने व्यवस्था मिलाइदिएको हुन्छ । १६ वर्ष पुगेपछि फोटो खिच्न पाइन्छ भने १८ वर्ष पुगेपछि भोट हाल्न पाइन्छ । त्यसैले मतदाता नामावलीको काममा कोही नछुट्ने भट्टराई बताउँछन् ।

निर्वाचन मिति घोषणा भएपछि मात्रै मतदाता नामावलीको काम रोकिन्छ ।

युवा मतदाता धेरै

१ असारबाट सुरु भएको मतदाता नामावलीको कार्यक्रममा नयाँ मतदाता बन्न र नामावली अद्यावधिक गर्नेको भिडले चुनावलाई लिएर मतदातामा उत्साह छाएको स्पष्ट बुझ्न सकिन्छ । जसमा युवाहरूको उल्लेखनीय सहभागिता बढेको निर्वाचन अधिकृत बताउँछन् ।

यद्यपि, यो उत्साह मात्रै नभएर विगत चार वर्षदेखिको लापर्वाहीको पनि परिणाम भएको बताउँछन्, ठाकुर । ‘हामी अहिलेसम्म २५ हजारभन्दा बढीको फोटो खिचेका छौँ’, उनले भने ।

तस्वीरहरू : सुशील श्रेष्ठ/शिलापत्र