पुँजीबजार सुधारका लागि लगानीकर्ताको १८ बुँदे सुझाव, अल्पकालीन लगानीबाट ५० प्रतिशत लाभकर उठाउन माग

पुँजीबजार सुधारका लागि लगानीकर्ताको १८ बुँदे सुझाव, अल्पकालीन लगानीबाट ५० प्रतिशत लाभकर उठाउन माग

A+ A A-

शेयर लगानीकर्ताहरूले पुँजीबजार सुधारका लागि १८ बुँदे सुझाव दिएका छन् । नेपाल इन्भेष्टमेन्ट फोरम, शेयर लगानीकर्ता संघ र पुँजीबजार लगानीकर्ता संघको तर्फबाट दिइएको सुझावमा शेयर बजारले नेपालको अर्थतन्त्रमा महत्वपूर्ण योगदना पुर्‍याएको र पुर्‍याउन सक्ने भन्दै लगानीकर्ताको माग सम्बोधन गर्ने १८ बुँदे सुझाब दिइएको छ ।

पुँजीबजार तथा वित्तीय क्षेत्रमा देखिएका समस्या अध्ययन गर्न गठित कार्यदललाई दिइएको सुझावमा भनिएको छ । एकै आर्थिक वर्षमा १४ खर्बको कारोबार र १४ अर्बको पुँजीगत लाभकर सरकारले उठाएको सन्दर्भमा यसको दायरा विस्तार गर्नका लागि पनि लगानीमा खेलवाड गर्न नहुने उनीहरूले तर्क गरेका छन् ।

'कोभिड- १९ जस्तो घातक महामारीको विकराल अवस्थामा पनि नेपालको पुँजीबजार चलायमान भई देश नै ठप्प भएको अवस्थामा पनि अर्थतन्त्रलाई सही बाटोमा डोऱ्याई चलायमान राख्नका लागि यस क्षेत्रको अत्यन्त ठूलो भूमिका रहेको कुरा सर्वविदितै छ,' सुझावको पृष्ठभूमिमा भनिएको छ, 'दैनिक करिब २२ अर्बसम्मको कारोबार भएर राजस्वमा महत्वपूर्ण स्थान ओगट्न सफल भएको यस्तो पारदर्शी एवं लगानीकर्ताहरूको अभूतपूर्व सहभागिता भएको पुँजीबजारलाई स्थायित्व र दिगोपन दिलाउन सके हामी लगानीकर्ताका संघ संगठनहरूले वर्षौंदेखि देख्दै आएको सपना साकार भई सही गन्तव्यमा पुग्न सकिन्छ ।'

के हुन् सुझाव ?

१. नेपाल राष्ट्र बैंकले ल्याएको शेयर कर्जाको सिमा ४-१२ लागु गरेकोमा उक्त ४-१२ को नीतिलाई तत्काल खारेज गरिनु पर्ने ।

२, भारित औषत दर १००% नै कायम गरिनु पर्ने ।

३ .आश्वा प्रणालीको ढाँचामा काम गर्ने गरी बैंक तथा वित्तीय संस्थाका सहायक कम्पनीहरूलाई तथा प्राकृतिक व्यक्ति वा संस्था लाई FREE ENTRY र FREE EXIT हुने गरी यथाशिघ्र ब्रोकर लाईसेन्स खुल्ला गरिनु पर्ने ।

४, लगानीकर्ताहरूको बढ्दो शेयर खरिद बिक्री लागतलाई न्यूनिकरण गर्न अत्यन्त आवश्यक भएकोले हाल दोहोरो ब्रोकर कमिसन तिर्दै आएकोमा एकतर्फि रुपमा ०.१५% प्रतिशतबाट नबढ्ने गरी कमिसन दर तत्काल पुनरावलोकन गरिनु पर्ने ।

५, हाल विद्यमान कारोबार प्रणालीमा आफुले चाहेको संङख्यामा खरिद वा बिक्री गर्दा सो मुताविक आदेश कार्यान्वयन नभई सो शेयरलाई खण्डीकरण गरी खरिद र बिक्री बिलमा अधिकतम सिमामा रहेको ब्रोकर कमिसन तिर्न बाध्य बनाईएकोमा दिनभरीको कारोबारलाई आधार मानी उक्त एकमुष्ठ कारोबार रकममा मात्र ब्रोकर कमिसन तिर्न पाउने व्यवस्था गरियोस् ।

६,डि. पी. चार्ज रकम रु. २५/- कायम भई रहेको अवस्थामा उक्त रकम पुनरावलोकन गरी बढिमा रु.५/- कायम गरियोस ।

७, दीर्घकालिन लगानीकर्ता र अल्पकालिन लगानीकर्ताको वर्गिकरण गरी दीर्घकालको लागि ३% र अल्पकालको लागि ५% पूँजीगत लाभकर कायम गरियोस् ।

८. गैर आवासिय नेपालीहरू तथा विदेशमा रोजगारीमा गएका नेपालीहरूले शेयर कारोबार गर्न पाउने व्यवस्था २०६५ साल देखी धितोपत्र बोर्ड समेतको वार्षिक कार्य सूचीमा पर्दै आएको तर नेपाल सरकारले प्राथमिकता नदिएकाले उक्त व्यवस्था तत्काल कार्यान्वयनमा ल्याईनु पर्ने ।

९ ,हाल विद्यमान अनलाईन प्रणालीमा व्यापक असन्तोष र गुनासाहरू भएकोले अत्याधुनिक (TESTED, TRUSTED, CROSS BORDER) मान्यता प्राप्त भएको अन्तर्राष्ट्रिय स्तरको अनलाईन बनाउनु पर्ने ।

१०, विगतमा लगानीकर्ताहरूका आधिकारीक संघ संगठनहरू र नेपाल सरकार वीच भएको ५८ बुँदे मागमा उल्लेख भएका कतिपय बुँदाहरू हालसम्म कार्यान्वयन नभएकोमा कार्यान्वयनमा नआएका बुँदाहरू
तत्काल कार्यान्वयन गरिनु पर्ने ।

११, दोश्रो बजारमा हुने अस्वाभाविक उतार चढावलाई न्यूनीकरण गर्न मार्केट मेकर, मार्केट डिलर, धितोपत्र व्यापारी तथा संख्यागत लगानीकर्ताहरूलाई छिटो भन्दा छिटो बजार प्रवेशको वातावरण श्रृजना गर्नु पर्ने ।

१२. पुँजीबजारको व्यापक विस्तार र सबै क्षेत्रको सहभागिता सुनिश्चित गर्नको लागि वास्तविक क्षेत्रका कम्पनीहरूलाई Book building प्रकृया मार्फत कम्पनीको कुल पूँजीको घटीमा ३०% सर्वसाधारणलाई शेयर जारी गर्न कम्पनीहरूलाई प्रोत्साहनको व्यवस्था सहित शेयर बिक्री गर्ने तत्काल व्यवस्था गरियोस् ।

१३, Option trading, Future market, Intraday market र Short sale को कारोबार गर्ने व्यवस्था तत्काल लागु गरियोस् ।

१४. KYC डिजिटल सुरु गरी भौतिक KYC को अन्त्य गरियोस् ।
१५. ब्रोकर कम्पनी मार्फत सुरु गर्ने भनिएको Margin Landing व्यवस्था अविलम्ब सुचारु गरियोस् ।
१६. हाल प्रचलनमा रहेको आश्वा प्रणालीको माध्यमबाट विभिन्न संस्थाले लिई आएको आश्वा दस्तुरलाई पुनरावलोकन गरियोस् ।
१७ , हाल सञ्चालनमा रहेको नेपाल स्टक एक्सचेञ्जको निजीकरण गरी बजारलाई थप पारदर्शी र व्यवस्थित गरिनु पर्ने साथै नयाँ स्टक एक्सचेञ्ज खोल्नको लागि आवश्यक व्यवस्था गर्नुपर्ने ।

१८ , धितोपत्र बजारको बारेमा अनुसन्धान विश्लेसण गर्न निश्चित मापदण्ड धितोपत्र बोर्डबाट लिई अनुसन्धान र विश्लेषण गर्न व्यवस्था गर्ने र नेपाल सरकारको उच्च ओहोदामा रहि कार्य गर्ने व्यक्तिवाट विना सुझबुझ नकारात्मक अभिव्यक्ति दिने कार्य रोक्न कार्यविधि निर्माण गर्ने ।

प्रकाशित मिति: आइतबार, असार १९, २०७९ २१:०९