लागुऔषधमा प्रहरी झस्काउने तथ्य, काठमाडौं ट्रान्जिट बनाएर अफ्रिकाबाट तेस्रो मुलुक तस्करी

लागुऔषधमा प्रहरी झस्काउने तथ्य, काठमाडौं ट्रान्जिट बनाएर अफ्रिकाबाट तेस्रो मुलुक तस्करी

A+ A A-

३ भदौ २०७८ मा ३० वर्षीय दक्षिण अफ्रिकी नागरिक श्रृली गामा नेपालमा पक्राउ परिन् । उनी २ भदाैमा दक्षिण अफ्रिकाकाे केपटाउन विमानस्थल प्रयोग गरेर कतारको दोहाहुँदै नेपाल आइपुगेकी थिइन् । त्रिभुवन विमानस्थल पार गरेर सिधै ट्याक्सी चढेर कमलादीस्थित होटल पुगेकी गामा १९ भदौमा फर्किने गरेर दुई तर्फी टिकट काटेर भिजिट भिसामा नेपाल आएकी थिइन् ।

तर, उनी दक्षिण अफ्रिका फर्किन पाइनन् । उनी भारत लैजानका लागि नेपाल ट्रान्जिट बनाएर ल्याएको कोकिनसहित पक्राउ परिन् । विमानस्थल पार गरेदेखि नै लागुऔषध ब्युरोको विशेष टोलीले निगरानी गरेकाे उनलाई होटल पुगेपछि मात्रै नियन्त्रणमा लिएको थियो ।

लगेजको भित्री भागमा फल्स बटन बनाएर ल्याएको दुई केजी ९६६ ग्राम कोकिनसहित उनी ब्युरो टोलीको फन्दामा परेकी थिइन् ।

९ दिनसम्म गामालाई आफैँसँग राखेर कोभर्ट अपरेसन चलाएको ब्युरोले त्यही बेला थप दुई जनालाई समेत नियन्त्रणमा लिएको थियो । उनीसँगै तान्जानियाका २६ वर्षीया जर्ट्रड लिओनार्ड किमारो र भारत बेङ्लोरका ३३ वर्षीय विजय सिंहलाई पक्राउ गर्न प्रहरी सफल भएको थियो ।

जोहानेसबर्गस्थित एक सामान्य निजी कम्पनीमा स्टोर किपरको काम गर्ने गामा कोकिन तस्करी गरेर मोटो रकम हात पार्ने लोभमा परेर लागुऔषध तस्करीमा लागेकी थिइन् । हाल उनलाई पुर्पक्षका लागि सुन्धारा कारागारमा राखिएको छ ।

गामा पक्राउ परेपछि भने लागुऔषध नियन्त्रण ब्युरोको टोलीले अफ्रिका-नेपाल लागुऔषध तस्करीको सिधा ‘ट्रान्जिट प्वाइन्ट’ बन्दै गएको तथ्य फेला पारेको छ । ब्युराेले हालै नियन्त्रणमा लिएकाे लागुऔषध नेपालमा उपयाेगका लागि भित्रिएकाे हाेइन । काठमाडाैं ट्रान्जिट बनाएर तेस्राे मुलक तस्करी गर्न ल्याइएकाे हाे ।

गामा पक्राउले नै झस्किएको ब्युरोको टोलीले पछिल्लो समय पनि नियमित रूपमा अफ्रिकन महिला पक्राउ गर्दै आएको छ । अफ्रिकाबाट नै नेपाल भित्रिएको ५५ किलो लागुऔषध सेतो र खैरो हेरोइनसहित तीनवटा समूहलाई पक्राउ गर्न सफल भएको छ ब्युरोको टोली ।

'ह्वाइट डस्ट अपरेसन' सञ्चालन गरेर ब्युरोको टोलीले उनीहरूलाई नियन्त्रणमा लिएको हो । २ असारमा ५१ किलोसहित ७ जना र त्यसको एक सातापछि ९ असारमा फेरि ४ किलो ९ सय ग्राम हेरोइनसहित तीन जनालाई ब्युरोले फेरि पक्राउ गर्न सफल भएको छ ।

पक्राउ पर्नेहरूमा अफ्रिकी नागरिक ४६ वर्षीया म्युरेल साम्बा, ३९ वर्षीया थिसाबालासहित अन्य सात जना महिला थिए । उनीहरूलाई लागुऔषध नियन्त्रण ब्युरोको टोलीले २ दिनको अन्तरालमा ठमेलबाट पक्राउ गरेको थियो । उनीहरूको साथबाट ४९ किलो सेतो हेरोइन र २ किलो खैरो हेरोइन बरामद गरेको थियो ।

त्यसको एक साता नबित्दै फेरि ब्युरोले थप चार किलो ९०० ग्राम हेरोइनसहित चार जनालाई पक्राउ गरेको हो । पक्राउ पर्नेमाहरूमा तीन जना विदेशी र एक जना नेपाली नागरिक थिए ।

अपरेसन ह्वाइट डस्ट सञ्चालन गरेर ५५ किलो हेरोइन बरामद गरेको ब्युरोको इतिहासमै यो पहिलो सफलता हो । पक्राउ पर्नेमा अफ्रिकी नागरिक ३० वर्षीय अब्दल्लाह अबुलिकी, भारत हरियाणाको रोतक जिल्ला बस्ने ४६ वर्षीय मुनिम सिंह र ४३ वर्षीय विक्रमजित सिंह त्यस्तै पर्सा वीरगन्ज महानगरपालिका–१३ का ३० वर्षीय बिक्की रौनियार छन् ।

उनीहरूमाथि अझै अनुसन्धान जारी रहेको ब्युरोका निमत्ति प्रमुख प्रहरी उपरीक्षक (एसपी) जीवन श्रेष्ठले जानकारी दिए । ‘हाम्रो अपरेसन अझै जारी छ । पक्राउ परेका माथि सोधपुछ गर्दैछौँ । पछिल्लो घटनाले नेपाल लागुऔषध प्रयोगकर्ताको ट्रान्जिट बनेको देखिन्छ,’ एसपी श्रेष्ठले भने ।

ब्युरोका अनुसार हाल हेरोइनसहित पक्राउ परेका दक्षिण अफ्रिकी महिला र ३ भदौमा कोकिनसहित पक्राउ परेकाहरू लागुऔषधका भरिया मात्रै हुन् । उनीहरूलाई दक्षिण अफ्रिकामै बसेका एक तस्करले प्रयोग गरेको खुलेको छ । उनको पहिचानसमेत भएको दाबी ब्युरोको छ ।

‘दक्षिण अफ्रिकामै बसेका एक तस्करले उनीहरूलाई प्रयोग गरेको देखिन्छ । हामीले उनको पहिचान गरेका छौँ । प्रहरीको अन्तर्राष्ट्रिय सञ्जाल इन्टरपोलमार्फत हामी खोज्दैछौँ,’ ब्युरो स्रोतले भन्यो ।

एसपी श्रेष्ठ पनि पक्राउ परेकाहरूको बयानका आधारमा विभिन्न माध्यमबाट दक्षिण अफ्रिकाबाट नेपाल लागुऔषध पठाउने गिरोहको खोजी भएको बताउँछन् । उक्त समूहले नेपाल मात्रै होइन, विभिन्न देशमा हेरोइन तस्करी गर्ने गरेको खुलेको ब्युरोको दाबी छ ।

यस्तो छ ब्युरोको अपरेसनशैली

प्रहरीका अनुसार अन्य अपराधका घटनाको अनुसन्धान गर्नु र लागुऔषध नियन्त्रणको अपरेसन गर्नुमा धेरै भिन्नता छ । सामान्यतया लागुऔषधको अपरेसन गर्नु जोखिमपूर्ण र कठिन पनि छ ।

लागुऔषध तस्करहरूको सञ्जाल र लेयर ठूलो हुने भएकाले अपरेसन कठिन हुने गरेको लामो समय ब्युरो प्रमुख भएर अवकाश पाएका पूर्वप्रहरी नायब महानिरीक्षक (डीआईजी) हेमन्त मल्ल बताउँछन् ।

उनी भन्छन्,‘ सबैभन्दा गाह्रो अपरेसन नै लागुऔषध तस्करहरूको गर्नु हो । एक त लागुऔषध तस्करीमा धेरै महँगो र ठूलो रकमको प्रयोग भएको हुन्छ । त्यसमा यसको सजाय पनि बढी हुने भएपछि तस्करहरू जोगिन अथक मिहिनेत गरेर काम गरेका हुन्छन् । यस्तोमा भरपर्दो सूचना र कोभर्ड अपरेसनबिना अपरेसन नै सफल हुँदैन ।’

ब्युरोले पछिल्लो समय हेरोइनसहित कोभर्ड अपरेसमार्फत नै तस्करहरूलाई पक्राउ गरेको हो । हाल ब्युरोले दक्षिण अफ्रिकी नागरिकलाई विशेष निगरानीमा राखेको छ ।

ब्युरो प्रहरी अधिकारीका अनुसार लागुऔषध तस्करको सूचना प्रहरीले नेपाल बाहिरबाट समेत पाउने गरेको छ । यसरी आउने सूचनालाई ब्युरोको टोलीले विश्लेषण गर्ने गर्छ ।

विमानस्थलमा रहेको ब्युरोको टोलीले विदेशबाट आएको सूचनाअनुसारका कुनै मानिस आए नआएको हेर्छ । तर, सूचनाअनुसार विमानस्थलबाट आएका मानिसलाई निर्वाध रूपमा नेपाल प्रवेश गर्न दिन्छन् ।

ह्वाइट डस्ट अपरेसनमा संलग्न एक प्रहरी अधिकारी भन्छन्, ‘हामीलाई देशविदेशबाट सूचनाहरू आउँछन् । सूचना सही भएर कुनै पनि मानिस विमानस्थल पुग्यो भने पनि हामी ती लागुऔषध तस्करलाई विमानस्थलमै पक्राउ गर्दैनौँ ।'

'त्यो पक्राउ पर्नासाथ नै त्यसको लेयर भाग्ने जोखिम हुन्छ,’ ती अधिकारी थप्छन्,‘ उनलाई निगरानीमा राख्छौँ र उनले प्रयोग गर्ने सामाजिक सञ्जालदेखि फोन नम्बरकोे विश्लेषण गरेर जब उनी काम सफल पार्न खोज्छन्, त्यही बेला नियन्त्रणमा लिने हो ।’

अर्को तरिका प्रहरीले सुरुमै लागुऔषधसहित पक्राउ गरे पनि गोप्य रूपमा उसलाई नै प्रयोग गरेर तस्करको जालो समात्ने गर्छ । पछिल्लो समय ब्युरोको टोलीले केही मानिसलाई प्रकाउ गरे पनि सार्वजनिक नगरी सुरुमा पक्राउ परेकालाई नै प्रयोग गरेर तस्करको जालोसम्म पुग्ने गरेको छ ।

३ भदौमा पक्राउ गरेका गोमालाई प्रहरीले ९ दिनसम्म प्रयोग गरेर भारतीय नागरिक र एक जना तान्जानियाका नागरिकलाई पक्राउ गर्न सफल भएको थियो । पछिल्लोपटक पक्राउ परेकालाई भने प्रहरीले विमानस्थाल क्षेत्र पार गर्न दिएर निगरानी गर्दै होटल पुगेपछि मात्रै पक्राउ गरेको छ ।

पक्राउ परेकाबाट लागुऔषध रिसिभ गर्ने मान्छे नभागोस् भनेर प्रहरीले उनीहरूबीच नियमित संवादमा लगाउने गर्छ । तर, लागूऔषधसहित नेपाल पुगेका तस्कर भने भरिया मात्रै रहने र डिल गर्ने मान्छे दक्षिण अफ्रिकामै बसेर रिसिभ गर्ने मानिस पठाउनेदेखि दिनुपर्ने ठाउँसमेत बाहिरबाट तस्करका नाइकेले नै दिने गर्छन् ।

ब्युराेका एसपी श्रेष्ठका अनुसार तस्कर समूहको निशानामा दक्षिण अफ्रिकी महिला परेका छन् । लागुऔषध मुद्दामा पक्राउ परेकामाथि प्रहरीले लागुऔषध नियमन ऐन २०३३ अनुसार १५ वर्षदेखि जन्म कैद र ५ देखि २५ लाखसम्म जरिवाना हुने कानुनअनुसार अनुसन्धान कारबाही गर्दै आएको छ ।

डीआईजीले कमाण्ड गर्ने ब्युरो एसपीको भरमा

प्रहरीको लागुऔषध नियन्त्रण ब्युरो प्रहरी नावब महानिरीक्षक (डीआईजी) को कमाण्डमा रहने व्यवस्था छ । तर, लामो समयदेखि ब्युरो एसपीले हाँक्दै आएका छन् । यसअघि ब्युरोको कमाण्डमा प्रहरी वरिष्ठ उपरीक्षक (एससएपी) रिद्धय थापा थिए ।

तर, उनले एक वर्षअघि अवकाश पाएपछि भने हाल एसपी जीवनराम श्रेष्ठले सम्हाल्दै आएका छन् ।

एसपी श्रेष्ठले कमाण्ड सम्हालेको बेला ब्युरोले इतिहासमै सबैभन्दा ठूलो परिमाणमा लागुऔषध हेरोइन बरामद गरेको छ ।

प्रहरीको केन्द्रीय अनुसन्धान ब्युरो (सीआईबी) मातहत रहेको ब्युरोका एसपी श्रेष्ठ यसअघि सीआईबीमा काम गरेको अनुभवका कारण लागुऔषध ब्युरो हाँक्न सफल भएका हुन् ।

सम्बन्धित समाचार

प्रकाशित मिति: सोमबार, असार १३, २०७९ २३:१२