रविले स्वतन्त्र शब्दलाई 'हाइज्याक' गरेका हुन् ?

A+ A A-

बजारमा ‘स्वतन्त्र’ शब्दको चर्चा छ । पछिल्लाेपल्ट यसलाई चर्चित बनाउने पात्र हुन्, रवि लामिछाने । हालै सञ्चारकर्म छोडेर राजनीतिमा पाइला राखेका उनले ‘राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी’ घोषणा गरेका छन् । दलको यही नामबारे तरह-तरहका टिप्पणी आइरहेका छन् ।

‘राजनीतिक दल भनिसकेपछि कसरी स्वतन्त्र हुन्छ ? दल खोल्दै झुक्याउने मान्छे अहिलेका नेताहरूभन्दा फरक देखिएन’, ‘अब साँच्चैको स्वतन्त्रले पनि आफूलाई स्वतन्त्र भन्न नपाउने भए’ आदि इत्यादि ।

‘स्वतन्त्र उम्मेदवारी’ नामक अभियानले त निर्वाचन आयोगलाई ‘स्वतन्त्र’ शब्द जोडेर गठित पार्टी दर्ता नगरिदिन भन्दै निवेदन नै चढाएको छ ।

टीभीमा काम गर्दा लामिछानेले आफ्नाे कार्यक्रमकाे नाम 'सिधा कुरा जनतासँग' राखेका थिए । दर्शकलाई अपनत्व महसुस गराउने गरी कार्यक्रमकाे नाम जुराएका लामिछानेले विषय र प्रस्तुतिबाट पनि जनमन जिते । अहिले उनले पार्टीकाे नाम स्वतन्त्र राखेका छन् । अब विचार, मुद्दा र कार्यशैलीले यसको आगामी भविष्य तय गर्नेछ ।

राजनीतिमा चालबाजी हुन्छ । पार्टी घाेषणा गर्दैगर्दा रवि लामिछानेले पनि थोरै चलाखी गरेका छन् । स्वतन्त्र उम्मेदवारीले गत स्थानीय चुनावलाई खास बनायो । काठमाडौंसहित धरान र धनगढीमा निर्दलीय उम्मेदवारले नै जिते । पार्टीलाई चुनौती दिँदै स्वतन्त्र रूपमा मैदान उत्रेका धेरै उम्मेदवारले विजयी झण्डा गाडे । प्रदेश र प्रतिनिधिसभा चुनावका लागि समेत स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिने लहर नै चलेको छ । अपवादबाहेक जनतामा स्वतन्त्र भन्नेबित्तिकै दलका नेताभन्दा अलिक इमानदार भन्ने भान परेको छ ।

स्वतन्त्र राजनीतिकर्मी (इन्डिपेन्डेन्ट पाेलिटिसियन)बारे बहससमेत भइरहेकाे यही माहाैलमा लामिछानेले स्वतन्त्र पार्टी नै खोलिदिएका छन् । अर्काे शब्दमा भन्दा उनले स्वतन्त्र शब्दलाई 'हाइज्याक' गरिदिएका छन् । यसअघि यस्ताे आँट शायदै कसैले गरेकाे छ । राजनीतिक करिअरकाे सुरुवातमै उनले केही चलाखी देखाएका छन् भने सानाेतिनाे जाेखिम माेलेका छन् ।

जनमुखी र कार्यान्वयनयोग्य मुद्दा ल्यायो र जनताको विश्वास जित्यो भने राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले र याेभन्दा उत्कृष्ट मुद्दा ल्याएर जनताकाे मन जिते बालेन्द्र साहजस्तै स्वतन्त्र उम्मेदवारले स्वतन्त्र पार्टीकै उम्मेदवारलाई हराउन सक्नेछन्

निर्वाचन आयोगले के गर्छ, उसको कुरा भयो । तर, दलको नाम स्वतन्त्र हुँदै नहुनेचाहिँ होइन । छ दशकअघि भारतमा चक्रवर्ती राजगोपालाचारीले उदारवादी समाजवादको विचारसहित स्वतन्त्र पार्टी स्थापना गरेका थिए । जवाहरलाल नेहरूको समाजवादी नीतिकाे विरोध गर्ने यो पार्टीपछि जमिनदार र उद्योगपतिहरूको घर भनेर बदनामसमेत भएको थियो । यद्यपि, यसले मध्य प्रदेश, राजस्थान र गुजरातमा राम्रो सफलता हात पारेको थियो । सन् १९७४ मा तत्कालीन अध्यक्ष पीलु मोदीले भारतीय लोकदलमा विलय गराएसँगै स्वतन्त्र पार्टीको अस्तित्व समाप्त भएको थियो ।

सन् १९६७ मा अमेरिकामा पनि इन्डिपेन्डेन्ट पार्टीको स्थापना भएको थियो । भूपरिवेष्ठित मुलुक लिसोथोमा पनि राष्ट्रिय स्वतन्त्र दल (नेसनल इन्डिपेन्डेन्ट पार्टी) छ । संसारका धेरै देशमा ‘स्वतन्त्र पार्टी’ छन् । नामकै कुरा गर्ने हो भने भारतमा ‘आमआद्‌मी पार्टी’ लोकप्रिय छ । हाम्रै देशमा पनि आमआद्‌मी पार्टी नेपाल निर्वाचन आयोगमा दर्ता छ । अब यो पार्टीमा नछिरे आमआद्‌मी रहिँदैन भन्ने तर्क त पक्कै जायज नहोला । त्यसैले राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टी नाममा वादविवाद गर्नुको कुनै औचित्य छैन । बरू वैकल्पिक शक्तिको तृष्णा यसले मेट्न सक्ला कि नसक्ला ? यसले कस्ता विचार वा मुद्दा बोक्नुपर्छ भन्ने विषयमा बहस गर्दा राजनीतिमा पाइला राखेका युवालाई बल वा हौसला मिल्ला ।

एकातिर वैकल्पिक शक्तिको नाममा नयाँ शक्तिदेखि विवेकशील साझा पार्टीसम्मकाे स्खलन, अर्कातिर राजनीतिक दलप्रतिको बढ्दो वितृष्णाले थुप्रै स्वतन्त्रहरू उमारेको छ । तिनका लागि साझा घर होस् भन्ने लामिछानेको चाहना हुन सक्छ । तर, उनको पार्टीमा नगई स्वतन्त्र उठ्नेहरू स्वतन्त्र पार्टीका कार्यकर्ता हुन्छन् भन्ने हाेइन । जनताले त्यसरी बुझ्लान् भन्ने पनि हाेइन । म स्वतन्त्र पार्टीमा संलग्न नभएको स्वतन्त्र हुँ भनेर त रविकै दाइ हरिशरणले भनिसकेका छन् । हरिशरण काठमाडौं ३ बाट स्वतन्त्र उम्मेदवारी दिएर चुनाव लड्ने तयारीमा छन् । रवि पनि त्यही क्षेत्रमा स्वतन्त्र पार्टीबाट चुनाव लड्ने योजनामा छन् ।

सञ्जालतिर भइरहेकाे बहस हेर्दा लाग्छ, मतदाताले 'स्वतन्त्र' शब्दलाई भोट दिने हुन्, उम्मेदवारलाई होइन । यदि यही हाे भने स्वतन्त्र भनेर आउने जोकोहीले चुनाव किन जितेनन् त ?

जनमुखी र कार्यान्वयनयोग्य मुद्दा ल्यायो र जनताको विश्वास जित्यो भने राष्ट्रिय स्वतन्त्र पार्टीले र याेभन्दा उत्कृष्ट मुद्दा ल्याएर जनताकाे मन जिते बालेन्द्र साहजस्तै स्वतन्त्र उम्मेदवारले स्वतन्त्र पार्टीकै उम्मेदवारलाई हराउन सक्नेछन् । त्यसैले नामकाे पछि दाैडेर समय खेर नफालाैँ । कहिलेकाहीँ हामी नै भन्छौँ नि- नाममा के राख्या छ, गुदी पो हुनुपर्छ ।

प्रकाशित मिति: बुधबार, असार ८, २०७९ १५:४८